Danh sách 7 dự án BT nghìn tỷ ở Hà Nội bị Thanh tra Chính phủ chỉ rõ loạt sai phạm

Theo kết luận của TTCP, 7 dự án BT trong chương trình đổi đất lấy hạ tầng của TP Hà Nội xuất hiện một loạt các sai phạm gây thất thoát vốn lớn.

Ngày 19/7, Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật trong quá trình thực hiện một số dự án theo hình thức hợp đồng BT, BOT trong lĩnh vực giao thông, môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội. Theo đó, kết luận của Thanh tra Chính phủ cho thấy, việc thực hiện các dự án theo hình thức BT, BOT trên địa bàn Hà Nội đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, sai phạm.

7 dự án BT sai phạm như thế nào?

Trong đó có tới 7 dự án BT trong chương trình đổi đất lấy hạ tầng của TP Hà Nội xuất hiện một loạt các sai phạm gây thất thoát vốn lớn. Danh sách 7 dự án cụ thể như sau: Dự án đầu tư xây dựng Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở; Dự án Đầu tư xây dựng đường Lê Văn Lương kéo dài; Dự án Đầu tư xây dựng đường trục Nam tỉnh Hà Tây; Dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường từ đường Lê Đức Thọ đến Khu đô thị mới Xuân Phương; Dự án Đầu tư xây dựng đường bao quanh khu tưởng niệm Chu Văn An; Dự án Đường liên tỉnh Hà Nội - Hưng Yên đoạn qua địa phận Hà Nội; Dự án giao thông Long Biên.

danh sach 7 du an bt nghin ty o ha noi bi thanh tra chinh phu chi ro loat sai pham

Một góc dự án đường Lê Văn Lương kéo dài. Ảnh: Diễn đàn Doanh nghiệp.

Tại dự án Nhà máy nước Yên Sở, Thanh tra Chính phủ phát hiện dự án được khởi công xây dựng khi chưa có kết quả thẩm tra thiết kế cơ sở của Bộ Xây dựng và thẩm tra phê duyệt công nghệ của Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội; chưa có quyết định phê duyệt dự án đầu tư tại thời điểm ký hợp đồng BT.

Dự án chưa có đầy đủ cơ sở về hồ sơ, tài liệu theo quy định để xem xét quyết toán đối với một số hạng mục chi phí (chi phí lãi vay, chi phí luật, chi phí luật chung...) theo đề nghị của Nhà đầu tư.

Trong điều kiện bình thường, chất lượng nước thải sau xử lý không đạt theo yêu cầu của hợp đồng BT.

Toàn bộ nước thải sinh hoạt của khu Công viên Yên Sở, các khu đô thị C1, C2 chưa được Công ty Gamuda Việt Nam tiến hành qua nước thu gom xử lý theo quy định.

Hàng loạt các vi phạm sau đó của nhà đầu tư về thiết kế, ký hợp đồng EPC…dù chưa được cơ quan chức năng thẩm định vẫn tiến hành triển khai dự án, trong khi các cơ quan quản lý thể hiện sự thiếu trách nhiệm khi không tiến hành kiểm tra, giám sát đối với dự án này. Theo TTCP, đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến các khuyết điểm, sai phạm trong quá trình thực hiện dự án.

Tại Dự án đường Lê Văn Lương kéo dài, TTCP chỉ ra những sai phạm như: Thi công cọc và sàn giảm tải, tường chắn mố cầu vượt Sông Nhuệ, phát sinh do tăng mật độ cọc là gần 8 tỷ đồng, khi chưa được cơ quan có thẩm quyền chấp nhận về kỹ thuật, không đúng với quy định về quản lý dự án đầu tư. Chi phí giải phóng mặt bằng liên quan đến việc di chuyển đường điện 0,4kv, điện nước phục vụ các hộ dân tái định cư, chi phí đo đạc khảo sát... phát sinh với giá trị hơn 7,7 tỷ đồng. Trong đó, giá trị khối lượng thực hiện trên địa bàn quận Nam Từ Liêm chưa được xác nhận theo quy định, do vậy, chưa đủ điều kiện để quyết toán đối với khối lượng này.

Tại Dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây cũ, TTCP chỉ ra sai phạm tại dự án này như sau: Cơ quan nhà nước có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt và tính chi phí lãi vay 920 tỷ đồng trong tổng vốn đầu tư dự án BT là không có cơ sở dẫn đến xác định giá trị tổng vốn đầu tư để ký hợp đồng sai tăng 920 tỷ đồng.

UBND TP Hà Nội, Sở Tài chính, Sở Giao thông vận tải và Nhà đầu tư không thực hiện nghiêm túc các quy định của hợp đồng BT đã ký kết. Nhà đầu tư đã chiếm dụng NSNN trong thời gian dài đối với số tiền chênh lệch phải nộp ngay vào NSNN là 510,12 tỷ đồng (tại thời điểm tháng 4/2008). Các cơ quan có thẩm quyền thuộc UBND TP Hà Nội có biểu hiện buông lỏng trong công tác quản lý, giám sát và đôn đốc nhà đầu tư thực hiện việc thu, nộp tiền theo quy định.

Tại Dự án đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương, kết luận của TTCP cho thấy có những sai phạm sau: Dự án chậm tiến độ theo điều khoản hợp đồng BT đã ký, không đáp ứng được yêu cầu sự cần thiết của dự án. Nhà đầu tư vi phạm trong việc liên doanh đầu tư để phân chia đất tại dự án đối ứng khi chưa được UBND TP Hà Nội phê duyệt.

Việc xác định tiền sử dụng đất của dự án đối ứng cần điều chỉnh các quyết định giao đất Khu đô thị Xuân Phương đối với TASCO cho phù hợp quy hoạch xây dựng chi tiết 1/500 và phương thức giao đất, cho thuê đất của UBND TP Hà Nội. Chỉ đạo các ngành chức năng của Hà Nội, quận Nam Từ Liêm tổ chức thực hiện hoàn thành việc giải phóng mặt bằng của dự án. Trên cơ sở đó ra soát, xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và xử lý hơn 37,6 tỷ đồng tiền thuê đất tăng thêm do chưa xác định giá trị tiền thuê đất đối với phần diện tích đất công và bãi đỗ xe của dự án theo quy định của pháp luật để làm cơ sở quyết toán hợp đồng BT đã ký kết và làm cơ sở cho TASCO thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước.

Tính tăng sai chi phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật do áp sai suất vốn đầu tư, trong việc xác định tiền sử dụng đất đối với dự án đối ứng là hơn 11,2 tỷ đồng.

Dự án BT tiếp theo có nhiều sai phạm là dự án đường bao quanh khu tưởng niệm danh nhân Chu Văn An. Tại dự án này, TTCP chỉ ra, phần chi phí lãi vay nguồn vốn trái phiếu và vay vốn tín dụng tại Ngân hàng Vietinbank trước thời điểm khởi công dự án (ngày 15/5/2014) không được xác định để tính chi phí lãi vay trong tổng mức đầu tư dự án BT được duyệt. Việc giao đất và xác định tiền sử dụng đất của dự án đối ứng chậm theo chỉ đạo của Chính phủ.

Tại Dự án đường liên tỉnh Hà Nội – Hưng Yên: Số tiền hơn 18,7 ty đồng tiền trả lãi vay của các khoản vay để đảo nợ không được dùng vào mục đích đầu tư dự án BT, không đủ cơ sở để tính vào giá trị quyết toán công trình. Việc giao đất và xác định tiền sử dụng đất của dự án đối ứng chậm theo quy định, dẫn đến phát sinh tăng khoản chi phí của dự án (tiền lãi vay ngân hàng Nhà đầu tư phải nộp).

Tại Dự án giao thông Long Biên, theo kết luận của TTCP, sau khi tính lại chi phí vận chuyển dầm thép theo thực tế, giá trị giảm hơn 2,9 tỷ đồng.

Xử lý kinh tế với các dự án BT sai phạm ra sao?

Với kết quả thanh tra trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND thành phố Hà Nội căn cứ vào kết quả thanh tra, tiến hành xử lý trách nhiệm của lãnh đạo thành phố do có liên quan đến các sai phạm nói trên.

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội căn cứ kết quả thanh tra xem xét, xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân thuộc các sở, ngành của thành phố; các nhà thầu tư vấn, các doanh nghiệp, nhà đầu tư có liên quan…

Về xử lý kinh tế, Thanh tra Chính phủ kiến nghị giảm trừ quyết toán 1,339 triệu USD đối với phát sinh lãi vay sau ngày 8/11/2012 tại dự án nhà máy nước thải Yên Sở.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị UBND thành phố Hà Nội thẩm tra, xem xét lại hàng loạt khoản chi phí, dự toán khác, trong đó đáng chú ý là khoản chi phí bồi thường đất cho dự án nhà máy nhà máy xử lý nước thải Yên Sở với giá trị dự toán 66,4 nghìn USD; chi phí luật chung với giá trị dự toán hơn 612 nghìn USD đề nghị giảm trừ khi quyết toán vốn đầu tư.

Đối với dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây cũ, Thanh tra Chính phủ kiến nghị UBND thành phố Hà Nội yêu cầu Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 5 (Cienco 5) nộp ngay vào ngân sách Nhà nước 1.428 tỷ đồng, bao gồm 902 tỷ đồng chi phí lãi vay và 510 tỷ đồng tiền chênh lệch giữa tiền giá trị sử dụng đất và công trình BT.

Dự án BT và dự án khu đô thị (dự án khác) đã bị chậm tiến độ, đề nghị UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo các sở ngành có liên quan tham mưu lựa chọn nhà đầu tư, tiến hành xem xét, đánh giá toàn bộ năng lực tài chính của nhà đầu tư để quyết định việc tiếp tục triển khai, thực hiện và hoàn thành dự á BT.

Đối với dự án đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương, yêu cầu UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo UBND huyện Nam Từ Liêm và nhà đầu tư là Công ty Cổ phần Tasco giảm trừ tổng mức đầu tư hơn 19,5 tỷ đồng; yêu cầu nhà đầu tư tính thêm giá trị tiền sử dụng đất để nộp vào ngân sách nhà nước hơn 11,2 tỷ đồng do áp sai suất vốn đầu tư.

Đối với một số dự án khác như đường bao quanh khu tưởng niệm Chu Văn An, đường liên tỉnh Hà Nội - Hưng Yên, nút giao thông trung tâm quận Long Biên…Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị giảm trừ tổng mức đầu tư và loại khỏi danh mục quyết toán gần 100 tỷ đồng.