Châu Phi có thể thực sự được hưởng lợi từ Brexit?

Cam kết về việc tạo ra một "nước Anh toàn cầu", coi châu Phi là đối tác thương mại chính đã kích hoạt sự phấn khích và kỳ vọng vào lục địa này. 

Tuy nhiên, sự tiếp nhận và trỗi dậy quyền lực của Thủ tướng Boris Johnson hiện nay đã đặt ra nhận thức về mối quan hệ mạnh mẽ hơn giữa Anh thời hậu Brexit và châu Phi.

Không giống như thời chính phủ trước, Thủ tướng Johnson hầu như không thể hiện bất kỳ mối quan tâm nào ở châu Phi, thay vào đó chỉ tập trung sự chú ý vào việc thuyết phục công chúng Anh để "hoàn thành Brexit". 

Tuy nhiên, các nước châu Phi, đặc biệt là những nước từ các thuộc địa cũ của Anh, những nước đã có quan hệ thương mại quan trọng với Anh, đã nhân đôi nỗ lực để Anh biến châu Phi trở thành đối tác thương mại chính sau Brexit. 

Ví dụ, sau chiến thắng bầu cử của Thủ tướng BOris Johnson ngày 12/12/2019, Nigeria và Ghana đã nhanh chóng gửi một thông điệp chúc mừng và bày tỏ hy vọng về mối quan hệ mạnh mẽ hơn giữa các nước này và Vương quốc Anh. 

Đó là những biểu hiện của một niềm tin ngày càng tăng trên khắp lục địa châu Phi rằng nước Anh thời hậu Brexit có thể cung cấp một giải pháp nhanh chóng cho các nền kinh tế châu Phi trì trệ. 

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nghi ngờ liệu mối quan hệ mới được dự đoán sẽ trở thành hiện thực hay không và, thậm chí quan trọng hơn, liệu châu Phi sẽ có thể hưởng lợi từ mối quan hệ đó hay không và khi nào điều đó xảy ra.

Trước hết, rất khó có khả năng chính phủ Anh hiện tại sẽ ưu tiên bảo đảm các thỏa thuận mới với các quốc gia châu Phi sau khi nước này sắp rời khỏi EU. 

Thay vì thực hiện giấc mơ về một "nước Anh toàn cầu" mà chính phủ của Thủ tướng Boris Johnson tập trung vào việc xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa London và Washington. 

Hơn nữa, nhiều quốc gia châu Phi hiện có quyền tiếp cận ưu đãi vào Vương quốc Anh vì các thỏa thuận thương mại được thực hiện trong nhiều năm qua với Liên minh châu Âu, như Hiệp định đối tác kinh tế (EPA) và sáng kiến “mọi thứ trừ vũ khí” (EBA). 

Theo Brexit, mỗi quốc gia có thể mất nhiều thời gian để thay thế những điều này bằng các thỏa thuận tương đương hoặc tốt hơn và họ có thể bị buộc phải trả thuế tăng thêm cho hàng xuất khẩu của mình sang Anh trong quá trình này. 

Nhưng ngay cả khi một quan hệ đối tác mới giữa Vương quốc Anh và các quốc gia châu Phi hình thành ngay sau khi Anh rời khỏi EU, sẽ không dễ dàng để một lục địa bị hạn chế bởi nhiều thách thức trong nước có thể hưởng lợi ngay lập tức. 

Ngoài những tác động của bẫy nợ mà châu Phi hiện đang có, còn có những lý do khác và hoàn toàn hiểu được tại sao châu Phi có thể sẽ không thể tận dụng được việc Anh sắp rời khỏi EU.

Trong thời gian gần đây, các nước châu Phi đã ký vô số thỏa thuận hợp tác với các quốc gia trên thế giới, từ EU đến Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ. Mọi quốc gia trên thế giới đều muốn có một phần tài nguyên phong phú của châu Phi. 

Nhưng bất chấp rất nhiều khoản đầu tư, các nước châu Phi vẫn chìm sâu vào nghèo đói. Ngày nay, Châu Phi là khu vực phát triển nhanh thứ hai thế giới, và hơn 100 triệu người châu Phi đang sống trong tình trạng cực kỳ nghèo khổ so với những năm 1990. 

Đặc biệt, khu vực châu Phi hạ Sahara là nơi có tỷ lệ lớn nhất người dân sống trong tình trạng cực kỳ nghèo khổ. Hầu hết các nước châu Phi có trữ lượng lớn tài nguyên thiên nhiên phong phú cũng như dân số trẻ. 

Hơn nữa, từ lâu lục địa này đã nhận được hỗ trợ tài chính từ cộng đồng quốc tế. Trong khi tất cả những điều này giúp Châu Phi thoát nghèo, thì sự bùng nổ đó không thành hiện thực. 

Nếu các nhà lãnh đạo châu Phi muốn thiết lập mối quan hệ đối tác thực sự có lợi với nước Anh thời hậu Brexit, cần bắt đầu thực hiện sự thận trọng về tài khóa và quản trị tốt. Nếu không thì việc tăng cường đầu tư và thương mại của Anh, có thể có ý nghĩa, sẽ không giúp ích gì cho các nước ở châu Phi.