Cảng Quy Nhơn 'phá rào' thu giá dịch vụ cao bất thường

Lai dắt tàu tại vùng biển Quy Nhơn

Cảng vụ Hàng hải Quy Nhơn, Cục Hàng hải VN vừa kiểm tra, phát hiện hàng loạt vi phạm, bất thường khi dịch vụ lai dắt tàu của Công ty CP Cảng Quy Nhơn (Bình Định), thu vượt trần quy định của Bộ GTVT. Đáng nói, vi phạm này đã diễn ra nhiều năm nhưng đến nay mới bị xử lý.

Thu vượt 30- 40%, đội giá “tàu ngoại”

Ghi nhận của PV Báo Giao thông, ngoài cảng Quy Nhơn, trên vùng nước cảng biển Quy Nhơn còn có cảng Thị Nại, Tân cảng miền Trung khai thác. Tuy nhiên, do quy mô, tần suất tàu thuyền lớn ra vào khai thác, chỉ có cảng Quy Nhơn tổ chức dịch vụ lai dắt tàu; hợp đồng tàu và tự mình áp giá dịch vụ lai dắt tàu cho các tàu thuyền, đại lý… ra vào các cảng trên. Việc “bao sân lai dắt tàu” này kéo theo nhiều bất thường về dịch vụ lai dắt tàu của cảng Quy Nhơn.

Mới đây, gần 20 hãng tàu, đại lý tàu biển đồng loạt phản ánh đến Cảng vụ Hàng hải Quy Nhơn “tố” cảng Quy Nhơn, từ năm 2017 về trước tự ý áp giá thu tăng 30% dịch vụ lai dắt cho tàu thuyền vào cảng Thị Nại, Tân cảng miền Trung. Thậm chí, từ năm 2017, Bộ GTVT ban hành Quyết định 3863 “chuẩn hóa” biểu khung giá dịch vụ bốc dỡ container và dịch vụ lai dắt tàu tại cảng biển, nhằm ổn định, bình đẳng trần giá với các dịch vụ này. Tuy nhiên, Công ty Cảng Quy Nhơn không những không bỏ mức thu chênh lệch trên mà còn tiếp tục tăng 40%, vượt quy định của Bộ.

Cụ thể, tại Quyết định 579 (tháng 6/2017) và Quyết định 217 (tháng 4/2018) của mình, Cảng Quy Nhơn tự ra quy định thu vượt 40% mức giá lai dắt tàu khi lai dắt tàu thuyền vào/rời các bến cảng Thị Nại và Tân cảng miền Trung so với tàu thuyền và cảng Quy Nhơn; khiến các địa lý, hãng tàu phát sinh chi phí, mất năng lực cạnh tranh.

Điển hình, tháng 11/2018, tàu Nhà Bè 09 có chiều dài trong mức từ 90m - dưới 135m chỉ mất gần 30 triệu đồng cho 2 lượt chi phí lai dắt tàu để vào/rời cảng Quy Nhơn. Tuy nhiên, cùng 1 cỡ tàu này, tàu TC. khi sử dụng dịch vụ lai dắt tàu của cảng Quy Nhơn vào/rời cảng Thị Nại bị cảng Quy Nhơn thu phí lai dắt tàu lên đến gần 42 triệu đồng, vượt trần quy định hơn 40% của Bộ GTVT.

Thậm chí, căn cứ trên biểu giá được Công ty CP Cảng Quy Nhơn niêm yết, giá lai dắt tàu thủy vận tải quốc tế cao nhất chỉ hơn 3.000 USD/lượt (loại tàu dài 175m - dưới 200m), tương đương hơn 6.000 USD cho 2 lượt vào và rời cảng. Nhưng nhiều tàu quốc tế lại bị cảng Quy Nhơn thu giá cao “vô tội vạ”. Cụ thể, tháng 5/2018, cảng Quy Nhơn xuất hóa đơn thu phí 1 lượt lai dắt tàu hỗ trợ lên đến 25.000 USD cho tàu Nemea để lai dắt vào cảng Quy Nhơn làm hàng. Tương tự, tháng 6/2018, tàu Stamford Eagle bị cảng Quy Nhơn thu cước 25.000 USD cho 1 lượt lai dắt tàu hỗ trợ vào cảng làm hàng…

Phi lý, bất bình đẳng

Theo các đại lý, hãng tàu biển, việc cảng Quy Nhơn áp giá thu chênh lệch, vượt 40% quy định tạo sự bất bình đẳng, “lạm thu” phi lý… Thực tế, đặc thù các bến cảng Thị Nại, Tân cảng miền Trung có vị trí liền kề với cầu cảng Quy Nhơn. Đồng thời, khoảng cách từ các bến cảng này đến vị trí lai dắt tàu neo đậu nhỏ hơn 500m nên không phát sinh chi phí vận hành, chi phí nhiên liệu lai dắt tàu ra vào các cảng trên. Kết quả khảo sát của Cảng vụ Hàng hải Quy Nhơn với đơn vị lai dắt tàu cho thấy, việc điều động lai dắt tàu hỗ trợ cho mỗi tàu ra vào cập cầu cảng Quy Nhơn trung bình mất 1 giờ/lượt. Nhưng đối với bến Thị Nại và Tân cảng miền Trung, thời gian hỗ trợ chỉ khoảng 45 phút/lượt do vị trí khoảng cách từ nơi tập đến lai dắt tàu và điểm hỗ trợ gần hơn, size tàu nhỏ hơn…

Đáng nói, theo các đại lý tàu biển, sự việc diễn ra suốt thời gian dài, nhưng các hãng tàu “ngậm bồ hòn làm ngọt” do cảng Quy Nhơn dùng “quyền lực mềm”, lấy sức ép cung ứng cầu bến để buộc các đại lý cam kết sử dụng toàn bộ dịch vụ của cảng, bao gồm cả dịch vụ lai dắt tàu và coi đó như điều kiện bắt buộc nếu muốn được bố trí cầu bến. Thậm chí, cảng này còn dùng các hợp đồng “đơn phương”, không cho đại lý đàm phán về các điều khoản về lai dắt tàu gây bất lợi cho phía hãng tàu. Một số đại lý “tố” cảng Quy Nhơn tuyên truyền sai quy định của pháp luật hàng hải VN với tàu nước ngoài cho rằng, chỉ cảng mới có “toàn quyền” tổ chức lai dắt tàu...

Làm việc với đoàn kiểm tra, lãnh đạo Công ty CP Cảng Quy Nhơn thừa nhận vi phạm về áp giá dịch vụ lai dắt tàu so với quy định của Bộ GTVT. Tuy nhiên, vị lãnh đạo Cảng lại cho rằng, do “nhận thức không đúng quy định của Bộ và không có ý thu vượt trên theo khung giá quy định” (?!). Thậm chí, dù liên tiếp thu giá lai dắt tàu 25.000 USD cho 2 trường hợp trong thời gian ngắn nhưng phía cảng Quy Nhơn lại “đổ thừa” do tăng cường tàu lai dắt đón tàu tải trọng lớn, khiến tổng lượt thời gian lai dắt tàu hỗ trợ dự kiến tăng lên 2h40, và có thể chưa sát thực tế (?)… Sự việc kéo dài nhiều năm qua, nhưng cảng này mới “tự kê”, nhận lỗi thu vượt quy định Bộ GTVT với số tiền 420 triệu đồng (từ tháng 7/2017 - tháng 12/2018).

Theo Cảng vụ Hàng hải Quy Nhơn, đơn vị kiểm tra, lập biên bản vi phạm về thu phí dịch vụ lai dắt tàu vượt khung quy định của Bộ GTVT và lập biên bản xử lý vi phạm hành chính; Đồng thời, yêu cầu cảng Quy Nhơn dừng ngay việc thu phí vượt trần, có biện pháp khắc phục hậu quả; áp giá chính xác các trường hợp lai dắt, hỗ trợ tàu có trọng tải lớn vào/rời bến cảng, đúng với thực tế và không vượt trần quy định.