Bộ Tài chính lý giải vì sao chưa điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân

Chiều 29/5, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, giải trình, làm rõ ý kiến của đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về giảm trừ gia cảnh, thuế thu nhập cá nhân, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, thuế này có hiệu lực từ năm 2009, khi đó, giảm trừ gia cảnh khoảng 4 triệu đồng/tháng, giảm trừ gia cảnh của người phụ thuộc là 1,6 triệu đồng/tháng.

Khi sửa đổi luật này năm 2013, giảm trừ gia cảnh là 9 triệu đồng/tháng, mỗi người phụ thuộc là 3,6 triệu đồng, khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% thì trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) để điều chỉnh.

Đến năm 2020, Quốc hội đã có Nghị quyết điều chỉnh việc giảm trừ gia cảnh này. Hiện nay, với những người có người phụ thuộc, thu nhập từ 17 triệu trở lên mới phải nộp thuế thu nhập. Người có hai người phụ thuộc thì có thu nhập trên 22 triệu mới phải nộp thuế thu nhập.

Lý giải vì sao đến nay chưa điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh tính thuế thu nhập cá nhân, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân hiện nay là 4,96 triệu đồng. Như vậy, giảm trừ để nộp thuế là 11 triệu đồng cao hơn mức thu nhập bình quân 2,2 lần, trong khi ở các nước trên thế giới là dưới 1 lần.

Bên cạnh đó, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, CPI năm 2020 là 3,23%; năm 2021 là 1,84%; năm 2022 là 3,15% và năm 2023 là 3,25% -  chưa đạt trên 20% để thực hiện điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

“Điều này có nghĩa, Bộ Tài chính hiện đang thực hiện đúng theo quy định của pháp luật”, Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu rõ.

Tuy vậy, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, hiện nay UBTVQH đã bổ sung chương trình xây dựng luật, pháp lệnh để sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân vào Kỳ họp tháng 10, thông qua vào Kỳ họp tháng 5/2026.

"Nếu UBTVQH quyết định làm ngay trong năm nay để thông qua vào tháng 5/2026, thì Bộ Tài chính sẽ chấp hành, xin ý kiến đại biểu Quốc hội, nhân dân để đưa ra các quy định phù hợp", Bộ trưởng nêu rõ. 

Trước đó, thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế xã hội, bà Nguyễn Thị Thủy, ĐBQH tỉnh Bắc Kạn cho rằng về mức giảm trừ gia cảnh hiện nay chưa phản ánh đúng với thực tế cuộc sống. Trong khi đó, nếu phải chờ thêm hai năm nữa mới được thông qua quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân sẽ khiến nhiều người dân trong cảnh thắt lưng, buộc bụng nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Bà Thủy cũng chỉ ra sự bất hợp lý trong rổ hàng hóa tính CPI  - tiêu chí dùng để tính mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân. Cụ thể, theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân, khi CPI biến động trên 20%, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Tại buổi họp báo thường kỳ, Bộ Tài chính cho biết, chưa điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, bởi biến động CPI chưa đến 20%, nhưng nhiều chuyên gia và cử tri cho rằng, Luật Thuế thu nhập cá nhân và các quy định hiện hành lấy tiêu chí biến động CPI trên 20%, tức là phải dựa trên rổ hàng hóa gồm 752 mặt hàng là bất hợp lý.

Trong khi đó, các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu của người dân chỉ có khoảng trên 20 mặt hàng, trong khi phải chờ tính mức trung bình của 752 mặt hàng sẽ rất lâu, thậm chí 6 đến 7 năm. Như vậy sẽ không phản ánh kịp thời những biến động trong chi tiêu của người dân và các hộ gia đình.

Hơn nữa, theo bà Thủy, lương tăng nhưng mức giảm trừ gia cảnh không được điều chỉnh kịp thời, dự kiến từ ngày 1/7 sẽ thực hiện chính sách cải cách tiền lương, sẽ gây âu lo cho người lao động, bởi lương tăng, thu nhập tính thuế sẽ tăng. Vì vậy, việc không điều chỉnh kịp thời sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của chính sách cải cách tiền lương.

"Chính phủ sớm trình sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân vào cuối tháng 10 và trình Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025, đúng như chỉ đạo của Chính phủ với phương châm '5 quyết tâm, 5 đẩy mạnh và 5 bảo đảm”, đại biểu Thủy kiến nghị.