Bị phát mãi tài sản vẫn phải đóng thuế

Đó là bất cập gây khó khăn cho cả người có tài sản là bất động sản thế chấp tại các ngân hàng và chính hệ thống nhà băng khi xử lý nợ xấu.

Một căn nhà bị phát mãi ở quận 1, TP HCM vào năm 2012. (Ảnh: Diệp Đức Minh)

Đóng thuế 2% trên giá bán

Đầu năm 2017, cơ quan thi hành án phát mãi tài sản của bà N.T.H (tỉnh Bình Dương) để trả vốn vay và lãi cho ngân hàng (NH) với tổng số tiền hơn 4,5 tỉ đồng. Theo bảng kê phân phối tiền bán tài sản thi hành án, bà N.T.H phải nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) 92,6 triệu đồng, tương đương 2% trên tổng giá trị tài sản.

Việc cá nhân bị phát mãi tài sản vẫn phải thực hiện nghĩa vụ thuế trước khi trả nợ vay trở thành điểm nghẽn trong xử lý nợ. Bởi hầu hết khoản nợ của cá nhân có gốc và lãi cao hơn cả giá trị tài sản đảm bảo khi phát mãi. Nghĩa là số tiền thu còn chưa đủ trả nợ cho NH. Còn khách hàng đã mất khả năng trả nợ thì rất khó bắt họ bỏ tiền đóng thuế TNCN. Mà theo quy định hiện nay cá nhân phải đóng thuế TNCN 2% thì mới làm thủ tục sang tên sổ đỏ cho người mua. Vì thế, quy trình phát mãi bị tắc. Còn trong trường hợp khách hàng không hợp tác, NH đứng ra phát mãi thì khoản thuế TNCN lại càng lúng túng, không biết ai sẽ đóng.

Tổng giám đốc một NH có trụ sở tại TP HCM cho biết Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu mới được ban hành đã thay đổi quy trình giải quyết thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản đảm bảo theo hướng trả nợ cho các tổ chức tín dụng trước khi thực hiện nghĩa vụ thuế. Thế nhưng, đến nay vẫn chưa có quy định hướng dẫn cụ thể thực hiện nghĩa vụ thuế như thế nào nên tắc vẫn hoàn tắc.

Chỉ tính thuế sau khi đã cấn trừ nợ

TS Dương Kim Thế Nguyên, Trưởng bộ môn luật và phát triển - Khoa Luật của Trường đại học Kinh tế TP HCM, cho rằng thuế TNCN chỉ nên thu khi cá nhân thật sự có thu nhập. Vì vậy, chỉ nên thu thuế TNCN trên giá trị là số tiền sau khi đã trừ nợ NH vì đây mới là khoản thu nhập… Đối với trường hợp khoản nợ lớn hơn giá trị tài sản đảm bảo, cần cho phép miễn thuế. Các trường hợp đã tính thuế thì cần xóa nợ thuế để quá trình xử lý nợ được thuận lợi hơn và người mua sau có thể thực hiện các thủ tục chuyển nhượng. Với các trường hợp mới phát sinh, người có khoản nợ hoặc cơ quan xử lý tài sản đảm bảo cần có tài liệu chứng minh giá trị tài sản xử lý nhỏ hơn hoặc bằng khoản nợ phải thanh toán. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế cho miễn thuế.

Cùng quan điểm trên, một luật sư phân tích: Nhiều NH hiện nay hỗ trợ cho người dân vay 70% giá trị căn nhà, nhưng trong quá trình trả nợ họ bị mất nguồn thu nhập dẫn đến nợ quá hạn, NH buộc phải phát mãi căn nhà đó. Số tiền bán nhà trả nợ không thể xem là thu nhập của người dân để tính thuế. Do đó cần miễn thuế TNCN đối với trường hợp bị phát mãi tài sản, qua đó không những hỗ trợ người dân mà còn thúc đẩy quá trình xử lý nợ được nhanh chóng.

LS Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, cho hay trước đây có 2 cách tính thuế TNCN đối với người bán nhà đất. Đó là áp dụng thuế suất 25% trên lợi nhuận (giá bán trừ đi giá mua và các chi phí khác có chứng minh được), hoặc thuế suất 2% trên giá bán.

Thế nhưng, vài năm trở lại đây, cách tính thuế suất 25% trên lợi nhuận bị bỏ, chỉ còn cách tính là 2% trên giá bán. Chính vì điều này, khi áp dụng đối với những trường hợp phát mãi tài sản nhà đất vẫn phải tính thuế suất 2% trên giá bán, người dân không có lựa chọn tính khác. Việc này dẫn tới sự thiếu công bằng thuế với cá nhân.

Cụ thể, cùng là đối tượng bị phát mãi tài sản bất động sản nhưng doanh nghiệp chỉ đóng thuế thu nhập doanh nghiệp trong trường hợp có phát sinh thu nhập sau đó, còn cá nhân thì vẫn phải tính thuế TNCN trên giá bán.

Ông Trần Xoa kiến nghị: “Cần miễn thuế TNCN cho những trường hợp mất khả năng trả nợ để NH có thể phát mãi được tài sản".