7.000 tỷ đồng hồi sinh mỏ sắt lớn nhất Đông Nam Á: “5-10 năm nữa cũng không nên đầu tư”

Mỏ sắt Thạch Khê (Hà Tĩnh). Ảnh: TL

Ô nhiễm môi trường, hiệu quả kinh tế thấp

Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) mới đây đã đề nghị tiếp tục triển khai thực hiện Dự án đầu tư khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Thạch Khê, Hà Tĩnh. Tại văn bản này, TKV cho biết, đến nay, các thủ tục pháp lý trong công tác thẩm định Dự án điều chỉnh thiết kế kỹ thuật, giải phóng mặt bằng, bảo vệ môi trường, đấu nối hạ tầng, giao thông… đã được các cấp thẩm quyền chấp thuận.

TKV cũng đưa ra một số đề xuất như cho phép hoãn nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản trong giai đoạn xây dựng cơ bản (các năm 2017, 2018) để CTCP sắt Thạch Khê (TIC) tập trung nguồn lực thực hiện công tác giải phóng mặt bằng nhằm sớm đưa dự án vào sản xuất, khai thác có hiệu quả, kịp thời cung cấp quặng chất lượng cao cho các cơ sở sản xuất phôi thép.

Bên cạnh đó, TKV cũng kiến nghị cho phép tạm dừng dự án nhà máy sản xuất phôi thép 2 triệu tấn/năm để tiếp tục nghiên cứu lựa chọn công nghệ, suất đầu tư hợp lý và xem xét triển khai sau năm 2020.

Trước kiến nghị của TKV về việc tái khởi động dự án mỏ sắt Thạch Khên, trao đổi với BizLIVE, TS. Lê Ái Thụ, Chủ tịch Hội Địa chất Việt Nam cho biết, để đầu tư khai thác đến khi ra được thép thì nhanh nhất cũng phải dăm năm. Việc giá quặng sắt rẻ thì cũng không thuận cho việc triển khai dự án mặc dù giá quặng có diễn biến theo chiều hướng nào.

“Riêng mỏ sắt Thạch Khê theo tôi từ 5-10 năm nữa không nên tiến hành đầu tư làm gì. Lý do là điều kiện khai thác, công nghệ hiện nay làm tổn thất quặng rất lớn, ô nhiễm môi trường và hiệu quả kinh tế rất thấp vì công nghệ chưa đảm bảo. Tốt nhất là dừng đầu tư tiếp mỏ sắt Thạch Khê thì sẽ tốt hơn”, ông Thụ nhấn mạnh.

Ông Thụ cũng cho biết thêm, trường hợp làm tiếp ô nhiễm môi trường lớn hơn mà hiệu quả không có. Việc TKV là chủ đầu tư theo ông Thụ, TKV là doanh nghiệp nhà nước, việc đầu tư thua lỗ trong tương lai tại dự án này có khả năng không ai chịu trách nhiệm. “TKV là doanh nghiệp nhà nước, tiền đầu tư là tiền của dân, đầu tư lỗ không ai chịu trách nhiệm, lỗ đến hàng nghìn tỷ đồng cũng không ai chịu trách nhiệm, tinh thần là như vậy”, ông Thụ nói thêm.

Thông tin mới đây được đại diện Vụ Công nghiệp nặng (Bộ Công Thương) đưa ra, một số doanh nghiệp thép sẽ tiêu thụ sản phẩm từ mỏ sắt Thạch Khê là Hoà Phát, Hoa Sen tại các nhà máy sản xuất của họ, bài toán đặt ra chi phí vận chuyển sẽ như thế nào có hiệu quả hay không, ông Thụ cho rằng, chi phí vận chuyển không hề nhỏ. “Ngay việc lấy nguyên liệu quặng sắt lên được nhưng lên khỏi mặt đất đã quá tốn kém, tốt nhất đừng khai thác chưa nói tới là vận chuyển tới Ninh Thuận hay đâu đó để sản xuất thép”, ông Thụ cho hay.

Cũng chia sẻ quan điểm về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Sưa, Phó chủ tịch Hiệp hội Thép cho biết, đây là bài toán phức tạp, mấy chục năm nay vẫn là vấn đề nhức nhối. “Đây là mỏ sắt trữ lượng lớn, chất lượng hàm lượng sắt cao 62% nhưng hàm lượng kẽm cao so với các loại quặng khác. Vị trí đặc biệt, điều kiện khai thác địa chất khó khăn nên việc khai thác đã được chú ý từ lâu nhưng chưa tiến triển được mấy, cần phải phân tích điều kiện thực tiễn cụ thể”, ông Sưa nói.

Nhiều cổ đông chưa góp đủ vốn

TIC đã ra mắt vào tháng 5/2007 với 9 cổ đông sáng lập với vốn điều lệ 2.400 tỷ đồng tuy nhiên, một số cổ đông sau đó đã không góp vốn đúng cam kết và rời khỏi dự án này. Đến thời điểm hiện tại, theo TKV, các cổ đông CTCP Khoáng sản và Luyện kim Thăng Long, Tổng Công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh – CTCP, Tổng công ty thép Việt Nam – CTCP và Công ty TNHH Tập đoàn Bitexco chưa góp đủ hoặc không thực hiện nghĩa vụ góp vốn. Tổng giá trị đã góp là 1.809 tỷ đồng trong đó TKV đã góp đủ giá trị huy động là 1.076 tỷ đồng.

Trong phát biểu mới đây, ông Trương Thanh Hoài, Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng (Bộ Công Thương) cho biết, để tái khởi động mỏ sắt Thạch Khê cần tái cơ cấu cổ đông và cần số vốn khoảng 7.000 tỷ đồng. “Nguồn vốn có thể huy động thêm từ các doanh nghiệp tư nhân trong ngành thép như Tập đoàn Hoà Phát, Tôn Hoa Sen góp vốn vào đó. Đây là những doanh nghiệp có nguồn tiền và cũng là những doanh nghiệp sẽ tiêu thụ”, ông Hoài nói.

Ông Hoài cũng cho biết, việc tái khởi động mỏ sắt lớn nhất Đông Nam Á với trữ lượng tới 544 triệu tấn, trị giá khoảng 35 tỷ USD sẽ đáp ứng được nhu cầu nguyên liệu cho nhà máy thép Hoa Sen – Cà Ná tại Ninh Thuận hiện đang được xem xét để đưa vào quy hoạch.