Những yếu tố tạo nên 'cơn sóng' tỷ giá năm 2025

Lực kéo áp lực lên tỷ giá 

Tại chương trình Data Talk | Macro Insight với chủ đề "Bức tranh vĩ mô: Giải mã áp lực tỷ giá – lãi suất & chiến lược cho nhà đầu tư" phát sóng ngày 10/12, ông Nguyễn Hoàng Linh – Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank VCBF, nhận định yếu tố nổi bật nhất chi phối tỷ giá trong năm 2025 có thể nói là thị trường vàng.

Ông cho rằng diễn biến này phản ánh rõ câu chuyện đầu cơ và găm giữ ngoại tệ. Từ đầu năm đến nay, giá vàng thế giới tăng khoảng 60%, trong nước cũng đi theo xu hướng này. Do nguồn cung chưa đáp ứng đủ nhu cầu, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới có thời điểm lên tới 15 triệu đồng mỗi lượng, kích thích hoạt động găm giữ ngoại tệ để nhập lậu vàng.

Theo ông Linh, Việt Nam về cơ bản luôn duy trì tài khoản vãng lai thặng dư – yếu tố được nhà đầu tư nước ngoài đánh giá cao nhờ tính bền vững. Tuy nhiên, tình trạng găm giữ ngoại tệ ở mức lớn buộc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vẫn phải bán ngoại tệ để ổn định thị trường.

Ông dẫn chứng, riêng khoản “lỗi và sai sót” trong cán cân thanh toán tổng thể năm 2024 đã lên gần 30 tỷ USD. Khoản mục này phản ánh thực tế rằng dù ghi nhận có dòng ngoại tệ chảy vào, nhưng hệ thống ngân hàng lại không mua được lượng ngoại tệ tương ứng, cho thấy ngoại tệ đã bị rò rỉ ra ngoài và bị găm giữ bởi các chủ thể trên thị trường. Con số gần 30 tỷ USD này đã tạo ra áp lực rất lớn lên tỷ giá.

Ngoài ra, theo ông Linh, nguồn cung ngoại tệ của Việt Nam phần lớn đến từ xuất khẩu nhưng lại chủ yếu do khu vực FDI đảm nhiệm, chiếm gần 80% kim ngạch và gần như toàn bộ thặng dư thương mại. Ngược lại, doanh nghiệp trong nước vẫn nhập siêu.

"Với khối FDI, việc họ có chuyển doanh thu xuất khẩu về Việt Nam ngay hay không luôn là một mối quan tâm trong suốt thời gian qua. Trên thực tế, họ hoàn toàn có động lực giữ lại nguồn thu này ở nước ngoài để đầu tư, hưởng chênh lệch lãi suất, thay vì chuyển tiền về Việt Nam", ông Linh nói. 

Theo ông Linh, trong những năm gần đây, xu hướng chuyển lợi nhuận về nước của khối FDI đang gia tăng. Hiện nay, mỗi năm khối này chuyển lợi nhuận ra nước ngoài lên tới hơn 20 tỷ USD - một con số rất lớn.

Ở tài khoản tài chính, ông Linh chỉ ra nhà đầu tư nước ngoài liên tục bán ròng trên thị trường chứng khoán. Trong 11 tháng, giá trị bán ròng đã vượt 125.000 tỷ đồng (gần 5 tỷ USD) – mức kỷ lục, tiếp tục đẩy dòng ngoại tệ ra khỏi nền kinh tế. Bên cạnh đó, từ năm 2023, khu vực tư nhân cũng chủ động trả nợ vay nước ngoài; riêng năm 2024, lượng trả nợ lên tới hơn 5 tỷ USD, góp phần làm mất cân đối cung – cầu ngoại tệ.

Áp lực tỷ giá phụ thuộc lớn vào dòng vốn quốc tế

Bàn về mối liên hệ giữa tỷ giá và lãi suất, vị chuyên gia cho rằng Chính phủ mong muốn duy trì mặt bằng lãi suất hợp lý, khó kỳ vọng trở lại mức rất thấp như giai đoạn 2023–2024. Lãi suất phải tăng, nhưng không thể tăng quá mạnh vì mô hình tăng trưởng của Việt Nam còn phụ thuộc nhiều vào đầu tư. 

"Trong bối cảnh bất định thương mại toàn cầu còn lớn, để thúc đẩy đầu tư và tăng trưởng, thanh khoản tiền đồng cần được duy trì dồi dào nhằm giữ mặt bằng lãi suất trong nước ở mức hợp lý. Tuy nhiên, khi thanh khoản tiền đồng dồi dào trong khi nguồn cung ngoại tệ chưa thật sự cải thiện, áp lực lên tỷ giá sẽ gia tăng", ông Linh cho hay. 

Ông Linh nhấn mạnh, đối với Việt Nam – một nền kinh tế có độ mở rất cao, với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu tương đương gần 200% GDP – nếu đồng VND mất giá quá mạnh sẽ gây mất cân đối vĩ mô. 

Theo ông, bài toán đặt ra là Chính phủ mong muốn lãi suất duy trì ở mức hợp lý nhưng việc hiện thực hóa mục tiêu này không hoàn toàn nằm trong khả năng kiểm soát trong nước, mà còn phụ thuộc lớn vào sự dịch chuyển của dòng vốn toàn cầu.

"Nếu trong tương lai xuất hiện các yếu tố tích cực khiến dòng vốn quốc tế quay trở lại Việt Nam mạnh mẽ hơn, khi đó lãi suất có thể được duy trì ở mức hợp lý, thanh khoản tiền đồng dồi dào và áp lực tỷ giá không quá cao ", ông nhấn mạnh.