Nhu cầu suy yếu đe dọa ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam

Nhu cầu suy yếu sau nửa năm bùng nổ

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản (VASEP) trong tháng 9, xuất khẩu thuỷ sản ước đạt trên 850 triệu USD. Đây là lần đầu sau 7 tháng, xuất khẩu thuỷ sản rơi xuống mức dưới 900 triệu USD. Nếu so sánh với tháng 8, con số này thấp hơn khoảng 15%.

Bước sang tháng 10, kim ngạch xuất khẩu tăng nhẹ trở lại (5%) so với tháng 9 lên 907,4 triệu USD nhờ việc nhiều doanh nghiệp chuyển hướng tập trung sang Nhật Bản và Trung Quốc, trong bối cảnh Mỹ và EU suy giảm.

Lạm phát cao tại Mỹ và Châu Âu đã tác động đến nhập khẩu thủy sản của các thị trường này trong tháng 10. Kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ giảm tới 31,3% so với cùng kỳ năm ngoái xuống 150 triệu USD. Một số thị trường tiêu thụ thuỷ sản lớn ở khu vực Châu Âu như Đức, Hà Lan ghi nhận mức giảm lần lượt 32% và 42% so với tháng 10/2021. 

VASEP cho biết xuất tôm Việt Nam 9 tháng đầu năm 2022 ghi nhận tăng trưởng 23% đạt gần 3,4 tỷ USD. Tuy nhiên, xuất khẩu tôm thực sự chỉ tăng đột phá vào nửa đầu năm nhờ giá xuất khẩu cao và nhu cầu của thị trường tăng mạnh. Từ quý III, xuất khẩu tôm đã chững lại và giảm dần tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước và giảm dần so với những tháng liền kề trước đó.

Sang tháng 10, với mức giảm sâu 26% so với cùng kỳ năm ngoái xuống 313 triệu USD, xuất khẩu tôm đã bộc lộ rõ xu hướng đi xuống của thị trường nhập khẩu cũng như các bất cập của doanh nghiệp tôm nói riêng và toàn ngành thuỷ sản nói chung.

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhận định xu hướng xuất khẩu thủy sản tới Mỹ và EU chậm lại nhiều khả năng sẽ tiếp tục duy trì trong các tháng cuối năm 2022. Đơn hàng xuất khẩu thủy sản mới có xu hướng thấp hơn mọi năm, nhiều đơn hàng bị đề nghị hoãn giao hàng, gây khó khăn cho doanh nghiệp. 

Nhu cầu thuỷ sản hạ nhiệt dự kiến sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành từ quý IV năm nay, đặc biệt là cá tra và tôm - hai mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất đang có lượng hàng tồn kho lớn hơn.

Báo cáo tài chính  hợp nhất CTPCP Tập đoàn Thuỷ sản Minh Phú quý III cho thấy tại ngày 30/9, hàng tồn kho khoảng 5.316 tỷ đồng tăng 16% so với đầu năm. Con số này cũng cao hơn 17% so với thời điểm cùng kỳ năm ngoái khi hoạt động xuất khẩu gặp cản trở do dịch COVID-19 đi kèm với thiếu container và giá cước tăng cao.

Tồn kho của Công ty Cổ phần Camimex Group cũng tăng 26% so với hồi đầu năm nay lên mức 1.094 tỷ đồng. 

Hay với CTCP Thực phẩm Sao Ta, khoản mục chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu tài sản là hàng tồn kho với giá trị hơn 1.004 tỷ đồng cuối quý III, tăng 6,7% so với đầu năm và chủ yếu là thành phẩm.

Ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Sao Ta cho biết tác động lạm phát toàn cầu khiến người tiêu dùng dè sẻn chi tiêu, riêng con tôm còn bị cạnh tranh gay gắt bởi tôm giá rẻ từ Ecuador và Ấn Độ. Hàng tiêu dùng có thể chậm mua nhưng thực phẩm không thể thiếu, nhưng những mặt hàng có giá bình dân sẽ được chú ý hơn. 

“Hai tháng cuối năm sẽ là giai đoạn giảm mạnh doanh số xuất khẩu. Nguyên nhân do các kho hàng bên mua cơ bản đầy. Chuyện giao hàng cho gối đầu tiêu thụ năm 2023, phía khách hàng có e dè, chờ đợi kết quả tiêu thụ đợt Noel, năm mới tới. Tuy nhiên, các đơn hàng gối đầu, theo thông lệ vẫn diễn ra, tuy sản lượng không tăng trưởng như hàng năm”, ông Lực cho biết. 

Cá tra có còn là lợi thế khi lạm phát tăng cao?

Với doanh nghiệp xuất khẩu cá tra, mặt hàng được đánh giá là có lợi thế trong bối cảnh lạm phát tăng cao cũng không nằm ngoài xu thế suy giảm. Dù vẫn tăng 31% so với cùng kỳ, nhưng kết quả 179 triệu USD kim ngạch xuất khẩu cá tra trong tháng 10 là mức thấp nhất kể từ đầu năm 2022 tới nay. Mức tăng trưởng xuất khẩu so cùng kỳ năm trước cũng thấp nhất trong các tháng. 

So với mức đỉnh 310 triệu USD đạt được hồi tháng 4, thì doanh số trong tháng 10 giảm gần một nửa. Những tín hiệu thị trường không còn được tích cực như giai đoạn nửa đầu năm. Lạm phát khiến nhu cầu giảm dần qua từng tháng, nhất là tại các thị trường Mỹ, EU, Anh, thậm chí ở cả các thị trường vốn có lợi thế về thuế quan CPTPP hoặc lợi thế về địa lý.

Cụ thể, xuất khẩu cá tra sang Mỹ trong tháng 10 đã giảm gần 25% xuống còn 32 triệu USD. Bắt đầu từ tháng 7, xuất khẩu cá tra sang thị trường Mỹ chỉ dao động 32-33 triệu USD mỗi tháng, mức sụt giảm “hụt hẫng” so với mức đỉnh 81 triệu USD hồi tháng 4.

Báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2022 của CTCP Vĩnh Hoàn (Mã: VHC) cho thấy doanh thu thuần của Vĩnh Hoàn tăng 46% so với cùng kỳ lên 3.261 tỷ đồng. 

Biên lãi gộp đạt 19,1%, giảm mạnh so với 25,9% trong quý II mặc dù giá bán bình quân tăng nhẹ 5% so với quý trước. Nguyên nhân là do khoản dự phòng hàng tồn kho lên tới 240 triệu đồng liên quan đến thành phẩm tồn kho. 

Theo Trung tâm phân tích của Chứng khoán SSI (SSI Research) do cả nguyên liệu cá và chi phí thức ăn đều giảm kể từ tháng 10, Vĩnh Hoàn dự báo giá bán bình quân sẽ giảm trong quý IV năm 2022, dẫn đến việc trích lập dự phòng trong quý này. 

Lãi sau thuế của công ty trong kỳ đạt 460 tỷ đồng quý III, tăng 80% so với cùng kỳ, song thấp nhất kể từ quý IV năm ngoái.

Hay với Nam Việt, trong quý III, dù có lãi sau thuế gần 120 tỷ đồng, cải thiện so với mức lỗ 13 tỷ đồng quý III năm ngoái nhưng kết quả này đã giảm so với hai quý đầu năm.

Trong thông báo mới đây, Nam Việt lùi kế hoạch chi trả cổ tức năm 2021 bằng tiền mặt từ ngày 1/12/2022 sang ngày 27/4/2023, tức trễ gần 5 tháng.

Nguyên nhân được ban lãnh đạo đưa ra là do tình hình tài chính cuối năm gặp khó khăn, chuyển bị không kịp nguồn tiền thanh toán.

Khó khăn của ngành thuỷ sản không chỉ dừng ở việc nhu cầu giảm, tồn kho ở mức cao mà còn đến từ biến động tỷ giá và lãi suất tăng cao. Bên cạnh đó, tình hình tín dụng cũng bị siết chặt khiến dòng vốn sản xuất kinh doanh bị co hẹp. 

Những thách thức và các giải pháp ứng phó sẽ được thảo luận cụ thể tại Hội thảo 'Ngành thủy sản 2023: Nhận diện thách thức & giải bài toán đơn hàng giảm, lãi suất tăng' ngày 26/11 tại TP Cần Thơ

Hội thảo có sự tham gia của Lãnh đạo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) và các doanh nghiệp đầu ngành, các chuyên gia kinh tế - tài chính, đơn vị tư vấn về giải pháp logistics, lưu kho, nhằm đánh giá triển vọng – thách thức của ngành thủy sản năm 2023, đưa các giải pháp thích ứng linh hoạt, hướng đến sự phát triển bền vững của doanh nghiệp ngành thủy sản. Bên cạnh các bài tham luận riêng từ Hiệp hội và các chuyên gia, Hội thảo sẽ tập trung thảo luận các nhóm vấn đề chính gồm:        - Triển vọng xuất khẩu thủy sản 2023, tìm kiếm cơ hội tại các thị trường mới        - Những biến số vĩ mô tác động đến doanh nghiệp thủy sản 2023        - Giải pháp nguồn vốn cho doanh nghiệp thủy sản        - Giải pháp logistics, quản trị hàng tồn kho Hội thảo trực tiếp tại khách sạn Mường Thanh Luxury Cần Thơ, Lô E1, cồn Cái Khế, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ vào lúc 13h30 ngày 26/11 tới đây, kết hợp trực tuyến trên Trang TTĐTTH vietnambiz.vn, doanhnhanvn.vn và livestream trên các nền tảng mạng xã hội.