Các nhà bán lẻ cứu Fed một bàn thua trông thấy
Gần đây, thông qua Twitter, huyền thoại bán khống Michael Burry đã cảnh báo rằng “hiệu ứng bullwhip” diễn ra trong lĩnh vực bán lẻ có thể khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đảo ngược tiến trình tăng lãi suất cũng như thắt chặt chính sách.
Cụ thể, vào ngày 27/6, Burry đăng tweet: “Tình trạng thừa mứa nguồn cung tại các chuỗi bán lẻ hiện nay chính là hiện tượng bullwhip. Tra Google nếu bạn không biết đây là gì".
Khái niệm mà Michael Burry đề cập chính là tác động giảm phát khi các nhà bán lẻ trữ quá nhiều hàng tồn kho. Trên lý thuyết, các chuỗi bán lẻ cuối cùng sẽ phải hạ giá sản phẩm để giải phóng lượng hàng khổng lồ đó.
Quả thực, dữ liệu của Bộ Thương mại Mỹ cho thấy, tồn kho hàng hoá của tất cả các doanh nghiệp trong nước đã tăng mạnh trong tháng 4 trong bối cảnh doanh số bán hàng chững lại.
So với cùng kỳ năm ngoái, lượng hàng tồn kho của tháng 4 tăng khoảng 16,6% lên hơn 2.345 tỷ USD. Mức tăng của tháng 4 tương quan với dự đoán của các nhà kinh tế, Reuters thông tin.
Trong đó, tồn kho hàng hoá của các nhà bán lẻ cao hơn cùng kỳ năm 2021 khoảng 15,2%, đạt giá trị hơn 692 tỷ USD. Con số này đã tăng liên tục kể từ cuối năm ngoái, trùng thời điểm nền kinh tế vực dậy sau dịch bệnh.
Trong giai đoạn đầu của đại dịch, Fed đã rót hàng nghìn tỷ USD vào nền kinh tế để đảm bảo thị trường tài chính không sụp đổ. Chính phủ Mỹ cũng ban hành thêm các gói cứu trợ COVID trị giá hàng nghìn tỷ USD khác.
Có tiền hỗ trợ trong tay, người tiêu dùng mạnh tay mua sắm các hàng hoá vật chất, từ quần áo, máy chơi game đến TV, tủ lạnh,… Hoạt động mua hàng trực tuyến cũng bùng nổ trong thời gian này.
Số liệu từ Cục Thống kê Dân số Mỹ cho thấy, chỉ tính riêng trong năm 2020 (tức năm đầu đại dịch bùng phát), doanh số e-commerce đã tăng hơn 43%, từ mức 571,2 tỷ USD năm 2019 lên 815,4 tỷ USD.
Cùng lúc, việc sản xuất hàng hoá ở Trung Quốc và Mỹ đều bị ngừng lại hoặc gián đoạn nghiêm trọng. Tiêu dùng tăng cao, kết hợp cùng sản lượng hạn chế, khiến lượng tồn kho hàng hoá tụt mạnh.
Kết quả là, các nhà bán lẻ phải đặt thêm hàng vì nhu cầu ở thời điểm đó quá cao. Hệ thống bán buôn và sản xuất cũng vào guồng. Khi các đơn hàng không đến như kế hoạch, các chuỗi bán lẻ tại Mỹ lại đặt nhiều hàng hơn.
Người tiêu dùng, vốn đang dư thừa tiền mặt và lạc quan vì thị trường việc làm ổn định và nền kinh tế khởi sắc, tiếp tục mua sắm nhiều hơn. Hàng hoá từ nhà sản xuất đến tay các nhà bán lẻ ngày càng nhiều, dù có độ chậm trễ nhất định.
Song, người tiêu dùng lại đột ngột chùn bước vào đầu năm nay trong bối cảnh áp lực lạm phát phình to và triển vọng kinh tế xấu đi khi Fed chuyển sang thắt chặt chính sách tiền tệ. Chưa kể, có một sự dịch chuyển trong hành vi người tiêu dùng, từ tiêu thụ hàng hoá vật chất sang các dịch vụ như ăn uống ngoài nhà hàng và du lịch.
Hàng hoá vẫn đổ về, chất đống trong các kho hàng của những đại gia bán lẻ như Target và Walmart. Tâm lý lạc quan quá độ của các tập đoàn bán lẻ dẫn đến mức chênh lệch lớn giữa nhu cầu thực tế của người dân Mỹ và lượng hàng tồn kho. Kết quả là tồn kho nhảy vọt lên mức cao như hiện giờ.
Trong vài tháng qua, ngân hàng trung ương Mỹ đã nỗ lực hạ nhiệt lạm phát tiêu dùng đang trên đỉnh hơn 40 năm, với tổng cộng ba lần tăng lãi suất liên tiếp vào tháng 3, 5 và 6.
Cuối tháng 7 này, Fed đã phát tín hiệu sẽ nâng lãi suất thêm 75 điểm cơ bản - lặp lại mức tăng lớn hồi tháng 6. Dữ liệu từ CME Group cho thấy thị trường dự đoán Fed sẽ đưa lãi suất từ mức 1,6% hiện nay lên khoảng 3,5% vào cuối năm nay.
Tuy nhiên, thế khó của các nhà hoạch định chính sách là một khi tăng lãi suất quá mạnh tay, họ có thể đẩy nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái - một kịch bản không thể tồi tệ hơn trong bối cảnh hiện nay.
Dù vậy, từ Chủ tịch Jerome Powell đến các quan chức có quyền biểu quyết trong Uỷ ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) - tức cơ quan hoạch định chính sách của Fed, đều đã nhấn mạnh quyết tâm khống chế giá cả.
Gần đây, một số nhà phân tích tin rằng lạm phát có thể sẽ đạt đỉnh khoảng 8,8% trong tháng 6 và đầu hạ nhiệt từ tháng 7. Tuy nhiên, sự sụt giảm này có thể không hẳn là do nỗ lực của Fed, mà là do tồn kho bán lẻ cao kỷ lục.
Giờ đây, kế hoạch thắt chặt chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương Mỹ còn có thể thay đổi, như cảnh báo của huyền thoại bán khống Michael Burry. Nói cách khác, Fed có thể giảm bớt tốc độ tăng lãi suất trong các tháng cuối năm, qua đó xoa dịu rủi ro suy thoái của nền kinh tế Mỹ.
Các nhà bán lẻ như Target, Walmart và Bed, Bath & Beyond đã nảy ra ý tưởng hạ giá sản phẩm để giải phóng hàng tồn kho, vì chúng khiến doanh nghiệp tốn cả đống tiền để cất trữ.
Một số thậm chí còn cân nhắc hoàn lại tiền cho những hàng hoá mà khách đã mua và muốn trả lại, miễn là khách hàng không mang chúng quay trở lại cửa hàng, theo đưa tin từ CNN.
Dù hàng tiêu dùng chỉ chiếm một tỷ trọng nhỏ trong rổ hàng hoá mà chính phủ Mỹ sử dụng để tính toán lạm phát, một khi tồn kho bán lẻ trở nên thừa mứa, thị trường nhà ở và cả ô tô đều có thể sẽ bắt đầu chững lại, dẫn đến lạm phát dịu bớt.
Bà Quincy Krosby - chiến lược gia cấp cao của công ty tài chính LPL Financial, nói thêm: “Chúng tôi nhận thấy các nút thắt chuỗi cung ứng đang được nới lỏng. Giá cước vận tải đi xuống, giá gỗ xẻ giảm và nhiều chi phí hạ nhiệt trên diện rộng”.
Vậy, nếu theo lời ông Burry là Fed có thể điều chỉnh kế hoạch tăng lãi suất, thì việc này diễn ra vào thời điểm nào? Chủ tịch Jerome Powell đã nhấn mạnh rằng Fed cần thấy bằng chứng đáng kể rằng lạm phát đã chững lại trước khi quyết định bước đi tiếp theo.
Ước tính hiện nay cho thấy số liệu CPI sẽ giảm dần từ tháng 7. Do đó, nhiều khả năng là FOMC sẽ tạm ngừng tăng lãi suất vào cuối tháng 9. Và trong bối cảnh hiện tại, “tạm ngừng” đồng nghĩa rằng Fed chỉ nâng lãi suất 25 điểm cơ bản, thay vì 50 hay 75 điểm.
