Trật tự thế giới mới của ông Trump thử thách đồng tiền hùng mạnh nhất hành tinh

Chỉ trong vài tuần, thuế quan và bất ổn thương mại đã làm dấy lên nỗi lo rằng tốc độ tăng trưởng kinh tế của Mỹ sẽ chậm lại. Đồng thời, những thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại của Washington đã tiếp thêm niềm lạc quan về nền kinh tế châu Âu.

Kết quả là, đồng USD giảm mạnh so với đồng euro, chứng khoán châu Âu vọt lên mức kỷ lục và lợi suất trái phiếu chính phủ Đức ghi nhận mức tăng mạnh chưa từng thấy kể từ sau khi bức tường Berlin sụp đổ.

Chỉ số USD của Wall Street Journal đã giảm 7 trong 9 tuần qua, gần như xoá sạch mức tăng đạt được kể từ ngày bầu cử 5/11/2024.

Tình trạng biến động tài chính này, nếu kéo dài, có thể gây ảnh hưởng đến mọi thứ, từ dòng vốn toàn cầu đến hoạt động du lịch xuyên Đại Tây Dương.

Trong hàng chục năm qua, các nhà lãnh đạo Mỹ nhìn chung đều ủng hộ vị thế tối cao của đồng USD trong hệ thống tài chính toàn cầu, một phần vì nó giúp việc vay nợ của chính phủ rẻ hơn.

Chi tiêu quốc phòng của Mỹ giúp củng cố vị thế của đồng bạc xanh bằng cách kéo thâm hụt ngân sách lên cao. Các nhà đầu tư nước ngoài - hiện nắm giữ khoảng một phần ba nợ công của Mỹ - là những người tài trợ chính cho mức thâm hụt đó.

Tuy nhiên, hiện tại, ông Trump và một số cố vấn muốn chi tiêu ít hơn vào việc bảo vệ các đồng minh. Và họ muốn một đồng tiền yếu hơn để thúc đẩy hoạt động sản xuất trong nước, bằng cách làm cho hàng hoá rẻ hơn với người mua nước ngoài.

“Khi bạn xem xét các chính sách trên theo góc độ vĩ mô, chúng có ý nghĩa rõ ràng. Rủi ro đối với thị trường là sự xáo trộn trong ngắn hạn”, ông Lloyd Blankfein, cựu CEO của Goldman Sachs, nhận định.

“Nhưng tôi nghĩ nền cộng hoà của chúng ta sẽ trở nên tốt hơn nếu chúng ta chi thêm vài nghìn USD cho một chiếc ô tô để đổi lấy một lực lượng lao động có thể sản xuất ra mọi thứ và có thể chi trả cho những gì họ làm ra”, ông bày tỏ.

Dù vậy, nhiều người trên Phố Wall lại lo sợ về mặt trái của những thay đổi như vậy. Đồng bạc xanh yếu hơn sẽ khiến hàng nhập khẩu đắt đỏ hơn, thúc đẩy lạm phát và khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khó cắt giảm lãi suất hơn.

Dòng tiền tháo chạy từ các tài sản Mỹ thường khiến đồng USD giảm giá và cũng có thể gây hại cho thị trường cổ phiếu và khiến chi phí đi vay của chính phủ tăng cao hơn.

Ít người tin rằng đồng USD sắp giảm mạnh, một phần vì lãi suất của Mỹ đang cao hơn hầu hết mọi nền kinh tế phát triển khác. Vì lẽ đó, dòng vốn đầu tư nước ngoài được kỳ vọng sẽ tiếp tục chảy vào Mỹ.

Song, “những gì xảy ra trong vài tuần qua có khả năng thay đổi cuộc chơi”, CIO Katie Nixon của Northern Trust Wealth Management nhận định với Wall Street Journal.

Sự sụt giảm gần đây của đồng USD đã khiến các nhà đầu tư bất ngờ. Nhiều người từ lâu đã nghĩ rằng ông Trump sẽ hành động như một đảng viên Cộng hoà tuyền thống: tập trung vào cắt giảm thuế suất và bãi bỏ bớt quy định.

Dự báo về tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh hơn, cùng với chính sách thuế quan nhẹ nhàng hơn, đã thúc đẩy thị trường cổ phiếu và đồng USD đi lên sau chiến thắng bầu cử của ông Trump.

Hiện, các nhà đầu tư đang xem xét lại những giả định đó. Ông Trump đã áp thuế mạnh tay lên hàng hoá nhập khẩu từ các đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ và đe doạ sẽ áp thuế nhiều hơn - khiến Canada và Trung Quốc ngay lập tức trả đũa.

Chính quyền của vị tổng thống Đảng Cộng hoà còn sa thải hàng nghìn nhân viên liên bang. Trong khi đó, các cuộc thảo luận về cắt giảm thuế suất trong nước nhìn chung đã chìm dần vào lãng quên.

Tất cả những điều đó đang đè nặng lên kỳ vọng tăng trưởng của Mỹ. Giờ đây, các nhà đầu tư trở nên lo lắng về những bất ổn xoay quanh thuế quan bởi giá tiêu dùng có khả năng sẽ vọt lên cao hơn.

Trong khi đó, hy vọng về châu Âu đã gia tăng, một phần nhờ các dữ liệu kinh tế tốt hơn. Tuy nhiên, động thái tăng chi tiêu quốc phòng của các nước châu Âu sau cuộc đụng độ công khai của ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng vào cuối tháng 2 cũng là một tin đáng mừng.

Lo lắng rằng họ không còn có thể trông cậy vào Mỹ để bảo vệ lợi ích riêng, Đức tuyên bố họ sẽ vay nợ để tăng cường tài trợ cho quân đội. Các quan chức Liên minh châu Âu cũng vạch ra một kế hoạch nhằm huy động hàng trăm tỷ euro cho quốc phòng và nới lỏng quy định tài khoá ở cấp độ quốc gia.

Đối với các nhà đầu tư, điểm quan trọng sau những thông báo trên là chúng hứa hẹn những khoản đầu tư bền vững.

Đồng euro từng vài lần tăng giá so với USD trong những thập kỷ gần đây. Song, lần này đà tăng có thể bền vững hơn vì những gì châu Âu hứa hẹn “không chỉ là một điều nhất thời, như gói kích thích thời COVID”, chiến lược gia Sonu Varghese của Carson Group nhấn mạnh.

Cho đến nay, đà giảm của đồng USD vẫn ở mức khiêm tốn, hầu như không đủ để tạo ra một thay đổi lớn cho các nhà xuất khẩu của Mỹ.

Ngay cả vậy, diễn biến này vẫn thu hút sự chú ý của Phố Wall vì nó phù hợp với tham vọng lâu nay của ông Trump. Vị tổng thống thường nói đồng bạc xanh nên yếu hơn, chẳng hạn như vào năm ngoái, ông khẳng định sức mạnh của đồng tiền là “một thảm hoạ với các nhà sản xuất Mỹ”.

Ông Stephen Miran, tân Chủ tịch của Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng, từng đưa ra một vài ý tưởng không chính thống trong một bài báo vào năm ngoái về cách ông Trump có thể làm suy yếu đồng USD. Trong đó có đề xuất áp dụng phí sử dụng đối với người nước ngoài mua trái phiếu kho bạc Mỹ.

Một số người trên Phố Wall đang nghiêm túc cân nhắc những ý tưởng đó. Theo lời ông Eric Stein, người đứng đầu bộ phận đầu tư tại Voya Investment Management, một lý do khiến đồng USD suy yếu gần đây là các nhà đầu tư biết mục tiêu của chính quyền Tổng thống Trump.

Tuy nhiên, những người khác lại nghi ngờ liệu các chính sách của ông Trump sẽ diễn ra như mong đợi.

Một mặt, cam kết giảm thuế suất của ông Trump sẽ khiến thâm hụt ngân sách liên bang duy trì ở mức cao, ông Brad Setser, thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, lưu ý.

Nhu cầu đi vay để tài trợ cho mức thâm hụt đó sẽ khiến lợi suất trái phiếu kho bạc tăng cao và gây áp lực tăng lên đồng USD, vì các nhà đầu tư toàn cầu sẽ tìm kiếm các tài sản có tỷ suất sinh lời tốt.

Trong một kịch bản khác, đồng USD có thể tiếp tục suy yếu và ông Trump có thể đạt được mục tiêu thu hẹp khoảng cách giữa xuất khẩu và nhập khẩu của Mỹ, nhưng nguyên nhân là nền kinh tế Mỹ đang gặp khó khăn, ông Setser cảnh báo.

Các nhà đầu tư nước ngoài có thể muốn chuyển tiền ra khỏi các tài sản Mỹ. Song, những lựa chọn thay thế, bao gồm cả châu Âu, cũng có vấn đề riêng của chúng.

“Tất cả những điều này đang gây ra bất ổn”, ông Robert Rubin, Bộ trưởng Bộ Tài chính trong chính quyền Tổng thống Bill Clinton và từng đồng lãnh đạo Goldman Sachs, nhấn mạnh.