Cuộc đua tam mã của Grab, Be, Gojek trên thị trường gọi xe công nghệ quy mô 2,4 tỷ USD tại Việt Nam

Toàn cảnh thị trường gọi xe sau 7 năm

Theo Bộ Công thương, với doanh thu khoảng 2,4 tỷ USD trong năm 2021 và tốc độ tăng trưởng bình quân đạt khoảng 30-35% mỗi năm trong giai đoạn từ 2015 đến nay, thi trường gọi xe trực tuyến (ride-hailing) hay “gọi xe công nghệ” tại Việt Nam hứa hẹn tiềm năng lớn, được ví như một “chiếc bánh hấp dẫn”, khiến các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài đứng ngồi không yên.

Ông Đinh Văn Minh – Chuyên viên, Vụ Vận tải, Bộ Giao thông vận tải nhận xét, thời điểm năm 2014, ngoài xe taxi truyền thống, tại Việt Nam, sự xuất hiện của một số ứng dụng gọi xe kết nối tài xế với khách hàng với các tên tuổi như Grab, Uber… đã làm thay đổi bộ mặt của ngành vận tải.

Tuy nhiên, ở thời điểm đó, Việt Nam mới chỉ có quy đinh về hợp đồng bằng giấy giữa đơn vị kinh doanh vận tải với khách hàng, mà chưa có quy định về hợp đồng điện tử. Ngày 19/10/2015, Thủ tướng cho phép triển khai thí điểm mô hình mới này tại một số địa phương như Hà Nội, Quảng Ninh, TP HCM và Khánh Hòa với 10 đơn vị cung cấp ứng dụng phần mềm kết nối đăng ký tham gia.

Đến nay, có khoảng 67.000 xe taxi, 90.000 xe hợp đồng đã đăng ký kinh doanh và được cấp phù hiệu.

Từ góc độ cơ quan quản lý hoạt động thương mại điện tử và kinh tế số, ông Nguyễn Hữu Tuấn - Trưởng phòng, Phòng Quản lý thương mại điện tử – Bộ Công Thương, nhấn mạnh, sau 7 năm phát triển, thị trường gọi xe trực tuyến Việt Nam đã có sự bùng nổ với hơn 20 nền tảng khác nhau ra đời và cạnh tranh khốc liệt với dịch vụ đa dạng hơn và quy mô thị trường lớn hơn nhiều với mức tăng trưởng cao thứ hai chỉ sau thị trường thương mại điện tử bán lẻ.

Cạnh tranh trên thị trường gọi xe công nghệ tại Việt Nam

Theo số liệu của Statista năm 2020, tổng thị phần của 3 doanh nghiệp lớn nhất trên thị trường gọi xe trực tuyến tại Việt Nam, gồm Grab, Gojek và Be đã đạt gần 99%, cho thấy mức độ tập trung thị trường khá cao.

Tuy nhiên, theo bà Trần Phương Lan - Trưởng phòng, Phòng Kiểm soát tập trung kinh tế, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Công Thương, đối với thị trường gọi xe công nghệ thì rào cản tài chính là một trong những rào cản lớn.

Những doanh nghiệp không có tiềm lực tài chính thì khó có thể tồn tại và duy trì hoạt động kinh doanh thành công trên thị trường nền tảng gọi xe trực tuyến. Ngoài rào cản về tài chính, bà Lan nhấn mạnh, hiệu ứng mạng lưới gián tiếp giữa các nhóm người dùng trên nền tảng và dữ liệu người dùng cũng được các cơ quan cạnh tranh ưu tiên xem xét khi đánh giá cạnh tranh trên thị trường gọi xe công nghệ. 

Bên cạnh đó, các chuyên gia nhận định rằng khi có lượng người dùng nhất định thì việc cung cấp thêm các dịch vụ khác mà khách hàng có nhu cầu là một xu hướng tất yếu. Chính vì vậy, các ứng dụng gọi xe công nghệ sẽ tích hợp thêm nhiều tính năng mới như giao hàng, thanh toán điện tử, giao đồ ăn… vào nền tảng ban đầu với sự tham gia của các đơn vị có tiềm lực tài chính, công nghệ.

Việc này sẽ làm thay đổi thói quen tiêu dùng, đẩy nhanh quá trình thương mại hóa và tăng hiệu suất của các sản phẩm và dịch vụ mới. Điều này khiến cho các doanh nghiệp mới càng khó khăn hơn khi muốn thâm nhập và khai thác thị trường này. 

Sự nhập cuộc của các hãng taxi truyền thống

Các chuyên gia đều đồng ý rằng cuộc đua tranh trên thị trường gọi xe công nghệ tại Việt Nam trong và hậu COVID-19 càng trở nên khốc liệt hơn, không chỉ ganh đua về phí dịch vụ, mà còn cạnh tranh nhau về chất lượng và sự đa dạng hóa dịch vụ trên nền tảng.

Sự cạnh tranh trên thị trường gọi xe trực tuyến trong thời kỳ bình thường mới mang yếu tố tích cực, đem lại những lợi ích nhất định cho người dùng, bao gồm cả người đi xe và lái xe. Người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi nhiều hơn, quyền lợi của người tiêu dùng sẽ được đảm bảo hơn. Tuy nhiên, điều này cũng tạo ra những thách thức, áp lực lớn hơn đối với các doanh nghiệp tiềm năng, muốn gia nhập thị trường. 

Các hãng taxi truyền thống đang trong quá trình chuyển đổi số, đồng thời, tận dụng các điều kiện thuận lợi về vốn cho các doanh nghiệp mới để gia nhập thị trường thông qua các ưu đãi thuế hay ưu đãi về thanh toán trực tuyến.

Ông Đinh Văn Minh đã nhận định với việc cắt giảm và đơn giản hóa 50% điều kiện đầu tư kinh doanh dịch vụ vận tải bằng xe ô tô đối với cả loại hình xe taxi và xe hợp đồng sẽ tạo điều kiện cho các hãng taxi truyền thống nhập cuộc.