Bỏ hơn 2 tỷ mong hoàn vốn trong vài năm: Kiếm tiền từ nhượng quyền trạm sạc liệu có dễ?

Chán phải chạy xe hàng cây số để sạc pin, tài xế taxi Lâm Tấn Tài đã lắp ba trạm sạc xe điện tại nhà riêng ở Trảng Bom. Tài lắp đặt các trạm này vừa để sử dụng cho xe của mình, vừa để kiếm thêm thu nhập từ những người cần sạc xe trong khu vực.

Những trạm sạc này giúp giải quyết khó khăn khi mạng lưới trạm sạc ở nông thôn còn rất ít. Anh là một trong số nhiều nhà đầu tư cá nhân đang góp phần mở rộng hệ thống sạc xe điện ở Việt Nam. Tài hợp tác với công ty EverEV để mua thiết bị và chia sẻ doanh thu từ hoạt động sạc xe, theo thông tin chia sẻ với Rest of World.

“Tôi đầu tư vào trạm sạc để giúp các tài xế khác không phải đi xa và tốn thời gian,” Tài nói. Anh chia sẻ, trung bình có khoảng 40 người đến sử dụng trạm sạc của anh mỗi ngày. “Tôi tính sẽ thu hồi vốn trong vòng hai năm,” anh cho biết nhưng không tiết lộ số tiền đã đầu tư.

Theo Counterpoint Research, doanh số xe điện tại Việt Nam đã tăng hơn 400% trong quý I/2024. Tuy nhiên, hạ tầng sạc xe chưa đáp ứng đủ nhu cầu. VinFast, hãng xe điện lớn nhất, đã cung cấp hơn 150.000 cổng sạc, nhưng chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn. Để mở rộng mạng lưới và khuyến khích người dân mua xe điện, nhiều công ty sạc xe đang hợp tác với các cá nhân như anh Tài.

HSBC ước tính Việt Nam cần khoảng 12 tỷ USD đầu tư vào trạm sạc để phổ biến xe điện trên diện rộng. Hiện tại, nguồn đầu tư chủ yếu đến từ các công ty như VinFast, SolarEV, EverEV và Eboost. PV Power, thuộc PetroVietnam, cũng mới mở trạm sạc đầu tiên vào tháng 10 và đặt mục tiêu đạt 1.000 trạm vào năm 2035.

“Tất cả các thị trường đều gặp vấn đề giống nhau. Nếu không có trạm sạc, người dân không muốn mua xe. Nhưng nếu không có người mua xe, việc xây dựng trạm sạc sẽ không hiệu quả,” ông Martin Schröder, một chuyên gia tại Đại học Ritsumeikan, Nhật Bản, nhận xét.

Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam, đến năm 2028, Việt Nam có thể đạt 1 triệu xe điện. Tuy nhiên, hãng xe điện Trung Quốc BYD, ra mắt tại Việt Nam vào tháng 7, nhận định rằng thiếu đất, quy định chưa rõ ràng và cơ sở hạ tầng yếu kém là những trở ngại lớn khi mở rộng mạng lưới trạm sạc tại đây.

V-Green, công ty phát triển mạng lưới trạm sạc do tỷ phú Phạm Nhật Vượng sáng lập, đang tận dụng các trung tâm thương mại và khu đô thị của Vingroup. Tuy nhiên, họ cũng gặp khó khăn khi mở rộng mạng lưới trạm sạc. Bà Nguyễn Kim Ngân, cựu Trưởng bộ phận sạc của VinFast, nói với Rest of World.

“Tại các địa phương xa, cách tốt nhất là lắp trạm sạc ở cây xăng. Nhưng không phải cây xăng nào cũng có đủ chỗ,” bà Ngân, hiện là CEO của công ty sạc VHN, chia sẻ.

V-Green và nhiều công ty sạc khác đang kêu gọi các chủ đất trống gần cao tốc và đường lớn cho thuê đất, tham gia làm đối tác nhượng quyền hoặc cho chủ xe điện sử dụng bộ sạc tại chỗ với một khoản phí.

Kể từ khi ra mắt mô hình nhượng quyền vào tháng 9, V-Green “đã nhận được hàng ngàn đơn đăng ký và hỏi đáp,” ông Nguyễn Thành Dương, CEO của công ty, chia sẻ. “Nhiều cá nhân đã nhanh chóng trở thành đối tác của V-Green.”

V-Green dự kiến đầu tư 404 triệu USD trong hai năm tới để xây dựng trạm sạc. Công ty gọi mô hình nhượng quyền của mình là “sự hợp tác giữa doanh nghiệp và người dân.” Các nhà đầu tư mua thiết bị từ V-Green. Công ty sẽ lo vận hành, bảo trì và trả 750 đồng mỗi kWh cho các đối tác trong 10 năm. Những trạm sạc này được hiển thị trên ứng dụng VinFast, Google Maps và các ứng dụng sạc khác.

Ông Trần Liêm, một đối tác nhượng quyền của V-Green, sở hữu mảnh đất rộng 5.000m² ở Bà Rịa - Vũng Tàu. Khu đất nằm gần cao tốc và bệnh viện. Ông dự định đầu tư 2,5 tỷ đồng để lắp ba trạm sạc nhanh và một máy bán nước tự động. “Có lẽ phải mất 10 năm mới hoàn vốn,” ông nói. “Vì khu vực này chưa có nhiều xe điện.”

Dù được V-Green hỗ trợ, việc đầu tư vẫn gặp khó khăn vì chi phí ban đầu cao và không phải khu vực nào cũng phù hợp để lắp đặt trạm sạc nhanh. Chính phủ hiện vẫn chưa có chính sách trợ giá điện cho các trạm sạc xe điện.

“Doanh thu của các đối tác chúng tôi đã giảm 30% - 40%,” ông Kim Văn Bình, CEO Global EV, chia sẻ. Đến nay, công ty đã lắp trạm sạc cho khoảng 20 đối tác, ông cho biết thêm. Để thu hút nhà đầu tư, Global EV bán thiết bị sạc với giá chỉ bằng một phần ba so với V-Green. Ông Bình khẳng định nhà đầu tư “có thể hoàn vốn trong vòng hai năm.”

Anh Lâm Tấn Tài - đối tác của EverEV nói trên, cho biết lượng người sử dụng trạm sạc của anh đã giảm một nửa. Nguyên nhân là các tài xế của Xanh SM được miễn phí sạc qua đêm tại các trạm V-Green.

“Ban đầu, tôi tính sẽ hoàn vốn sau hai năm. Nhưng với những chương trình khuyến mãi này, có lẽ phải mất ba đến bốn năm,” anh Tài, người sở hữu một xe VinFast, chia sẻ. “Vì vậy, tôi đã đăng ký lắp thêm một trạm sạc của V-Green.”

Theo bà Ngân, những người muốn kiếm tiền từ mô hình nhượng quyền cần làm nhiều hơn việc lắp trạm sạc. Vì chi phí ban đầu cao, công ty của bà khuyên các đối tác nên kết hợp mở điểm dừng chân với dịch vụ ăn uống. 

Tuy nhiên, bà nhận định chỉ dựa vào các đối tác nhượng quyền là không đủ để mở rộng mạng lưới. Chính phủ và các nhà sản xuất xe điện cần hỗ trợ thêm.

Hiện tại, những đối tác như chị Nguyễn Thị Phương Dung rất hào hứng với cơ hội này. Chị đã đồng ý cho SolarEV lắp ba trạm sạc bên ngoài quán cà phê nhỏ của mình ở Phan Thiết. Các trạm sạc sử dụng năng lượng mặt trời được công ty lắp đặt, và trong ba năm đầu, SolarEV sẽ không phải trả tiền thuê. Sau đó, doanh thu sẽ được chia sẻ, chị Dung nhận 30% ban đầu, sau này tăng lên 50%.

Kể từ khi các trạm sạc được lắp đặt vài tháng trước, doanh thu của quán đã tăng 30% - 40%, chị Dung chia sẻ. Chị đã đổi tên quán thành Lado Cafe để các tài xế taxi Lado, đối tác của SolarEV, dễ dàng tìm thấy. Có những ngày quán đông đến mức các xe phải xếp hàng chờ đến lượt sạc.

“Tôi thực sự muốn mua lại các trạm sạc này, nhưng chồng tôi nói mọi thứ còn mới, nên chờ thêm một thời gian,” chị Dung nói. “Nếu sau này có nhiều xe đến, chúng tôi sẽ mua lại thiết bị để giữ toàn bộ lợi nhuận.”