Đại gia công nghệ Trung Quốc đổ xô tới Việt Nam tìm nơi đặt chuỗi cung ứng

Theo Nikkei Asia, các nhà cung cấp công nghệ Trung Quốc đại lục đang chuyển cuộc chiến giành thị phần sang Đông Nam Á, nơi các đối thủ đến từ Đài Loan (Trung Quốc) và những đối thủ khác từ lâu đã giúp các công ty như Google và Apple mở rộng sản xuất.

Google là một trong những công ty công nghệ toàn cầu đầu tiên yêu cầu các nhà cung cấp xây dựng năng lực sản xuất bên ngoài Trung Quốc do căng thẳng leo thang giữa Bắc Kinh và Washington. Foxconn, Compal Electronics, Quanta Computer, Pegatron và Inventec, tất cả đều là nhà cung cấp Đài Loan lâu năm, là những trụ cột chính giúp Google - và các gã công nghệ khổng lồ khác của Mỹ - nhanh chóng đa dạng hóa chuỗi cung ứng bên ngoài Trung Quốc.

Tuy nhiên, hiện tại họ có nguy cơ mất đơn hàng vào tay các đối thủ Trung Quốc đại lục khác cũng đang đổ xô đến khu vực này. 

Theo nguồn tin của Nikkei Asia, Google đang yêu cầu nhà cung cấp Trung Quốc Goertek lắp ráp sản phẩm Pixel Watch ở Việt Nam. Nguồn tin nói các đơn đặt hàng lắp ráp thiết bị này từ lâu đã dành riêng cho các công ty Đài Loan, nhưng vào năm 2025 Goertek - một công ty đến từ đại lục, sẽ chịu trách nhiệm sản xuất phiên bản mới nhất của Pixel Watch. Hiện chưa rõ ai sẽ giành được đơn hàng cho năm 2026.

“Trong việc hợp tác với Goertek thì đây hoàn toàn là một cân nhắc về mặt kinh doanh đối với các mặt hàng điện tử tiêu dùng” nguồn tin nói. "Goertek có các lựa chọn bên ngoài Trung Quốc với chất lượng tốt, thái độ phục vụ tốt và giá cả cạnh tranh”.

Trong khi đó, theo hai nguồn tin khác, BYD của Trung Quốc cũng đang cạnh tranh để giành hợp đồng sản xuất điện thoại Pixel ở Đông Nam Á, mặc dù Google vẫn chưa đưa ra quyết định về vấn đề này. Hiện tại, tất cả điện thoại Pixel đều được các nhà cung cấp Đài Loan lắp ráp. BYD đang là đơn vị sản xuất iPad cho Apple và có năng lực sản xuất khổng lồ ở Đông Nam Á. 

Google đã không trả lời yêu cầu bình luận của Nikkei Asia. 

Tham vọng của Goertek và BYD cho thấy sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong chuỗi cung ứng công nghệ. "Tất nhiên chúng tôi đang cảm thấy áp lực. Hiện tại, chúng tôi đang cạnh tranh trực tiếp với các công ty như BYD, Goertek và Luxshare”, một giám đốc điều hành của New Kinpo của Đài Loan, công ty đã sản xuất nhiều loại sản phẩm ở Thái Lan trong hơn 30 năm, chia sẻ.

Đông Nam Á đã nổi lên như một cường quốc sản xuất, một phần nhờ vào sự leo thang căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh. Vị trí địa lý gần Trung Quốc và chi phí lao động thấp hơn đáng kể khiến các quốc gia như Việt Nam và Thái Lan trở thành lựa chọn hàng đầu cho việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng, vì các công ty có thể dễ dàng vận chuyển các linh kiện sản xuất tại Trung Quốc đến các thị trường này để lắp ráp. 

Các nhà cung cấp công nghệ Trung Quốc là một trong những nhà cung cấp tích cực nhất khi xây dựng nhà máy bên ngoài đại lục. Chẳng hạn, trong danh sách 35 nhà cung cấp hàng đầu của Apple ở Việt Nam, có 37% là công ty Trung Quốc, theo phân tích dữ liệu của Nikkei Asia. 

TCL Technology, một trong những nhà sản xuất TV hàng đầu của Trung Quốc, đã mở rộng năng lực sản xuất tại Việt Nam vào tháng 2/2019 và công bố trên website rằng tăng trưởng chiến lược của họ tại Việt Nam là nhằm đáp ứng Sáng kiến Vành đai và Con đường về xây dựng cơ sở hạ tầng ở nước ngoài.

Căng thẳng chính trị không phải là yếu tố duy nhất thúc đẩy các nhà cung cấp của Trung Quốc ra nước ngoài. Theo ông Lai Ming-Kuen, Tổng giám đốc Acter, suy thoái kinh tế cũng đã thúc đẩy nhiều công ty Trung Quốc tìm kiếm các cơ hội quốc tế. Acter là một nhà sản xuất hợp đồng của Đài Loan hoạt động trong nhiều lĩnh vực điện tử,bao gồm màn hình và chip. Công ty đã vào Việt Nam từ năm 2009 và gần đây đã đầu tư vào Malaysia và Thái Lan.

"Doanh nghiệp Trung Quốc gần đây đang đua nhau đến Đông Nam Á để giành thị trường và tìm kiếm động lực tăng trưởng vượt ra ngoài thị trường nội địa của họ. Nhiều doanh nghiệp trong số đó cũng đang theo chân khách hàng của BYD và Luxshare”, ông Lai nói. Ông cho biết thêm rằng những nhà cung cấp này có nhiều hơn lợi thế về kinh tế. "Các công ty Trung Quốc không chỉ đưa ra giá thấp hơn để giành được các hợp đồng. Ở nhiều quốc gia Đông Nam Á, họ có mối quan hệ ngoại giao khá tốt với chính quyền địa phương, và điều đó cũng giúp các công ty của họ giành được công việc”.

Theo ông Jeff Lin, Nhà phân tích công nghệ tại Omdia, áp lực chính trị có thể làm tăng thêm sự cạnh tranh này theo một cách khác. "Trên trường quốc tế, chúng tôi thấy và dự đoán các công ty hàng đầu của Trung Quốc sẽ cam kết hơn nữa trong việc mở rộng ra nước ngoài", ông Lin nói.

“Việc hướng ngoại này được thúc đẩy bởi mục tiêu chiến lược là kiếm được nhiều ngoại tệ hơn và đưa những khoản lãi đó trở lại Trung Quốc”. Trong khi đó, theo ông Vincent Chang, Giám đốc điều hành khu vực châu Á và liên lục địa tại Advantech - nhà sản xuất máy tính công nghiệp lớn nhất thế giới, cho biết "chuỗi cung ứng đỏ” - thuật ngữ ngành công nghiệp gọi các nhà cung cấp Trung Quốc, đang nhanh chóng rũ bỏ định kiến về chi phí thấp và chất lượng thấp. "Chất lượng của họ đã được cải thiện đến một mức cao nhất định", ông nói. "Họ hoàn toàn không còn là nhà cung cấp sản phẩm hạng hai nữa. Nếu bạn vẫn giữ những ấn tượng lỗi thời đó về họ, bạn sẽ thua thảm hại”.

Đối với các nhà cung cấp khác không đến từ Trung Quốc, tất cả những điều này dẫn đến sự cạnh tranh chưa từng có về mọi thứ, từ nhân công và đất đai đến đơn đặt hàng của khách hàng. 

“Trong quá khứ, sự cạnh tranh với các nhà cung cấp Trung Quốc về cơ bản chỉ diễn ra trong phạm vi đại lục, nhưng hiện nay chúng tôi đang phải đối mặt với sự cạnh tranh địa phương nghiêm trọng ở Đông Nam Á", ông Chang nói. "Họ có túi tiền sâu và chất lượng tốt. Lợi thế của chúng tôi là chúng tôi có kinh nghiệm hoạt động bên ngoài thị trường nội địa sớm hơn họ”.

Mạch in - vật liệu để gắn các linh kiện và chip, là một ví dụ điển hình về lĩnh vực đang nóng lên với sự cạnh tranh từ các nhà cung cấp Trung Quốc. Theo dữ liệu từ Hiệp hội Mạch in Đài Loan, gần 55 nhà sản xuất và các nhà cung cấp đã công bố kế hoạch đầu tư tại Thái Lan từ năm ngoái đến tháng 4 năm nay, trong đó có 33 nhà sản xuất là của Trung Quốc. Ít nhất 13 nhà sản xuất đã bắt đầu xây dựng tại quốc gia Đông Nam Á này. 

"Các cuộc cạnh tranh khốc liệt về nhân tài, đất đai và đơn đặt hàng là những vấn đề sắp xảy ra khi tất cả các công suất mạch in mới bắt đầu đi vào sản xuất vào khoảng cuối năm sau”, Chủ tịch TPCA Maurice Lee, đồng thời là cố vấn cấp cao tại Unimicron, nhà sản xuất mạch in và chất nền hàng đầu của Đài Loan, nói với Nikkei Asia. 

Hơn nữa, ông Lee cho biết tổng công suất sản xuất đang tăng do những bất ổn địa chính trị thúc đẩy việc xây dựng các nhà máy mới - nhưng tổng cầu không tăng. "Điều đầu tiên đối với mọi doanh nghiệp là phải tranh giành đơn đặt hàng của khách hàng. Làm thế nào? Bằng cách giảm giá”. 

Nhiều nhà cung cấp hiện đang phải vật lộn để tận dụng công suất hiện có của họ ở các nơi khác. "Đây là một tình thế khó khăn đối với chúng tôi. Chúng tôi sẽ mất đơn hàng nếu không đầu tư vào công suất ở nước ngoài, nhưng trong khi đó, không có đủ đơn hàng để chúng tôi lấp đầy các nhà máy cũ ở Trung Quốc”, một giám đốc điều hành của một nhà cung cấp giải pháp nhiệt đến từ Đài Loan cho biết. 

Ông Brian Chen, đối tác tại KPMG Đài Loan và KPMG Việt Nam, cho biết các nhà cung cấp công nghệ Trung Quốc đã di chuyển rất nhanh chóng để thực hiện các khoản đầu tư đáng kể vào Đông Nam Á trong hai năm qua. Tổng đầu tư từ Trung Quốc đại lục và Hong Kong vượt qua nguồn đầu tư nước ngoài đơn lẻ hàng đầu là Singapore vào năm ngoái. 

"Lấy Việt Nam làm ví dụ. Các công ty Trung Quốc, dù tư nhân hay nhà nước, đang từng bước đa dạng hóa năng lực của họ ở đó”, ông Chen nói với Nikkei Asia. Ông nói thêm, nhà máy sản xuất mới ở Đông Nam Á để xuất khẩu có thể giúp các nhà cung cấp Trung Quốc trong bối cảnh chiến tranh thương mại.

Ông Chen, người đã sống ở Việt Nam nhiều năm, cho biết các nhà cung cấp Trung Quốc có kế hoạch xây dựng một chuỗi cung ứng sâu rộng tại đây, và một số thậm chí đã bắt đầu chuyển đến miền Trung Việt Nam do tình trạng đông đúc ở phía bắc, gần biên giới Trung Quốc.