Ông Biden nói nền kinh tế Mỹ tốt nhất thế giới, ông Trump phản đối: Vậy ai đúng?

Bức tranh kinh tế lý tưởng

Tổng thống Joe Biden đang cố gắng thuyết phục những cử tri còn bận lòng về lạm phát rằng nền kinh tế Mỹ đang khoẻ mạnh.

“Mỹ có nền kinh tế tốt nhất thế giới”, Tổng thống Biden nói trên đài NBC hôm 1/4, nhấn mạnh thông điệp trọng tâm trong chiến dịch tái tranh cử của ông.

Sức khoẻ của nền kinh tế Mỹ đang trở thành một điểm nóng trên đường tranh cử của các ứng viên. Trong khi ông Biden tỏ ý khen ngợi, cựu Tổng thống Donald Trump thường xuyên mô tả Mỹ như một đất nước yếu kém về thương mại.

“Nền kinh tế của chúng ta đang sụp đổ, chuỗi cung ứng bị phá vỡ, cửa hàng không có đồ dự trữ, đơn hàng không có”, ông Trump khẳng định trong một cuộc vận động tranh cử ở Georgia vào tháng trước.

Song, những con số lại vẽ nên một bức tranh khác, phù hợp với thông điệp của ông Biden về sức mạnh của nền kinh tế Mỹ hơn là những cảnh báo đen tối của ông Trump, CNBC cho hay.

Lạm phát đã giảm mạnh kể từ mức đỉnh hàng chục năm vào mùa hè năm 2022, dù áp lực giá có vẻ đang đi lên trong vài tháng gần đây.

Hôm 3/4, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell bày tỏ: “Về vấn đề lạm phát, vẫn còn quá sớm để kết luận các số liệu gần đây chỉ tăng nhất thời hay là xu hướng lâu dài hơn”.

Trong khi đó, GDP của Mỹ tăng 2,5% vào năm 2023, vượt xa các nền kinh tế phát triển khác, theo báo cáo tháng 1 từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). IMF dự kiến Mỹ vẫn sẽ dẫn đầu vào năm 2024, dù tăng trưởng GDP sẽ chững lại còn 2,1%.

Hai nền kinh tế lớn khác là Canada và Đức tụt lại phía sau khi GDP chỉ tăng lần lượt 1,1% và -0,3% trong năm 2023.

Chia sẻ với CNBC, nhà kinh tế trưởng Mark Zandi của Moody’s cho hay: “Nền kinh tế của chúng ta đang dẫn đầu nền kinh tế toàn cầu. Mỹ đang thúc đẩy đoàn tàu kinh tế lăn bánh”.

Số liệu lạm phát ở các nền kinh tế phát triển trên toàn thế giới vẫn còn tăng nóng. Ví dụ, ở Canada, chỉ số giá tiêu dùng đã tăng 3,9% trong năm 2023, trong khi ở Đức tỷ lệ lạm phát vào khoảng 5,9%.

Các quốc gia có công thức tính lạm phát khác nhau, nên việc so sánh trực tiếp không dễ dàng. Song, ông Zandi nói rằng dù có khác biệt trong cách tính, lạm phát ở Mỹ vẫn khả quan hơn.

“Sử dụng phương pháp tính tương tự như Liên minh châu Âu (EU), Fed đã đạt được mục tiêu lạm phát vì lạm phát hiện đã ở dưới mức 2%”, ông nói.

Và ngay cả khi lãi suất tăng vọt, thị trường lao động Mỹ vẫn ổn định. Vào tháng 3, các công ty tư nhân tại Mỹ đã tuyển dụng thêm 184.000 nhân viên, vượt xa dự báo của Dow Jones là 155.000, theo báo cáo của ADP. Đây còn là mức tăng việc làm nhanh nhất mà nền kinh tế số một thế giới từng chứng kiến kể từ tháng 7/2023.

Thị trường chứng khoán cũng tăng cao kỷ lục trong vài tháng qua. Giá nhà khởi sắc đi lên, dù bây giờ đã bắt đầu giảm do tồn kho tăng.

Ngoài việc lạm phát dự kiến sẽ duy trì ở mức cao trong năm tới, ông Zandi nói các yếu tố cơ bản của nền kinh tế Mỹ hiện nay gần như là lý tưởng. “Đây là một bức tranh kinh tế hoàn hảo. Thật khó để chối cãi”, vị chuyên gia tiếp lời.

“Chính sách và may mắn”

Thành tích vượt trội của nền kinh tế Mỹ là kết quả của nhiều yếu tố khác nhau.

“[Đó là kết quả của] cả chính sách và may mắn”, nhà kinh tế Joseph Gagnon thuộc Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho hay.

Để đối phó với thiệt hại mà đại dịch COVID-19 gây ra, chính phủ Mỹ đã bơm khoảng 4.000 tỷ USD vào nền kinh tế nhằm hỗ trợ các hộ gia đình và doanh nghiệp.

“Chúng tôi triển khai nhiều biện pháp kích thích tài khoá hơn bất kỳ quốc gia nào khác và đó là một phần lý do Mỹ phục hồi hậu COVID nhanh chóng hơn bất kỳ nước nào khác”, nhà kinh tế Josh Gotbaum của Viện Brookings cho hay.

Các gói kích thích đi kèm với một cái giá đắt đỏ, khiến Mỹ bị thâm hụt ngân sách lớn hơn những nước khác. Song, chính sách của Washington đã giúp nền kinh tế hồi sức bằng cách cung cấp một tấm đệm để doanh nghiệp không phải sa thải hàng loạt nhân viên và đẩy Mỹ vào suy thoái.

Thị trường lao động vì vậy cũng bền bỉ đáng kinh ngạc. Ngay cả khi Fed tăng mạnh lãi suất, tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở dưới mức 4% trong hai năm qua, dù có tăng nhẹ trong tháng 2.

Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệp của Canada vào tháng 2 là 5,8%, nhích 0,1 điểm 5 so với tháng 1. Tỷ lệ thất nghiệp của EU là 6%, theo Eurostat.

Vị thế của nền kinh tế Mỹ trên trường quốc tế cũng liên quan đến sức bền của nó trước các cuộc khủng hoảng địa chính trị và cấu trúc độc đáo của hệ thống tài chính Mỹ.

Ví dụ, khi Nga tấn công Ukraine khiến giá năng lượng và lương thực toàn cầu đi lên, Mỹ không chịu thiệt hại nhiều như châu Âu hay Nhật Bản - những khu vực phụ thuộc nhiều vào năng lượng và thực phẩm nhập khẩu từ Nga.

“Đó chính là phần may mắn của Mỹ”, ông Gagnon nói.

Sự bền bỉ của nền kinh tế Mỹ còn liên quan đến cấu trúc nợ đặc biệt của nước này, theo CNBC.

Các hộ gia đình Mỹ không bị ảnh hưởng đáng kể khi lãi suất toàn cầu tăng lên là nhờ các khoản vay thế chấp mua nhà có lãi suất cố định 30 năm mà họ ký khi chi phí đi vay vẫn còn thấp.

“Hệ thống ngân hàng của chúng ta gánh rất nhiều rủi ro về lãi suất, nhưng ở thế giới ngoài kia, họ đẩy rủi ro lên các hộ gia đình, các doanh nghiệp”, nhà kinh tế trưởng của Moody’s nhấn mạnh.

Chưa hoàn toàn thoát khỏi nguy hiểm

Ngay cả khi nền kinh tế Mỹ vượt trội hơn hầu hết các nước phát triển khác, vẫn có nguy cơ xuất hiện những bước thụt lùi trong quá trình phục hồi.

Ông Zandi nói: “Tôi không nghĩ chúng ta có thể đi đến kết luận rằng nền kinh tế Mỹ đã hạ cánh mềm, rằng chúng ta đã thoát nạn”.

Hiện tại, các quan chức Fed vẫn giữ quan điểm diều hâu về lãi suất, bất chấp việc ngân hàng trung ương này đã phát tín hiệu sẽ hạ chi phí đi vay trong năm nay.

Hôm 3/4, Chủ tịch Fed chi nhánh Atlanta là ông Raphael Bostic dự kiến chỉ cắt giảm lãi suất một lần trong cả năm, có thể là vào quý IV. “Con đường sẽ rất gập ghềnh”, ông Bostic lưu ý trong cuộc phỏng vấn với CNBC.