Dự báo thương mại gạo toàn cầu năm 2020 - 2021

Dự báo nguồn cung gạo

Vụ Thị trường châu Á - châu Phi cho biết, Thái Lan là nước xuất khẩu gạo chứng kiến mức giảm sâu nhất, nguồn cung xuất khẩu của nước này bị hạn chế do ảnh hưởng của hạn hán.

Giá gạo của Thái Lan vốn dĩ luôn cao hơn các đối thủ cạnh tranh trong khu vực. Tuy nhiên, các nhà xuất khẩu của Thái Lan cũng đã có thuận lợi trong một khoảng thời gian ngắn khi Việt Nam, Campuchia, Myanmar ban hành lệnh cấm xuất khẩu và hạn ngạch vào tháng 3. 

Cơ hội này chỉ kéo dài vài tháng, sau đó, xuất khẩu của Thái Lan chững lại sau khi các đối thủ cạnh tranh trên tái gia nhập thị trường.

Dự báo Thái Lan sẽ chỉ xuất khẩu 6,5 triệu tấn gạo vào năm 2020, mức thấp nhất kể từ năm 1998. Việt Nam cũng được dự báo sẽ trở nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, bất chấp lệnh cấm hồi đầu năm.

Xuất khẩu tăng mạnh trong vài tháng qua của Brazil đã bù đắp phần nào sự sụt giảm của xuất khẩu của khu vực Đông Nam Á. 

So với cùng kì năm 2019, xuất khẩu gạo của Brazil đã cao hơn 2/3 lần, trong đó gạo Brazil được xuất khẩu sang nhiều nhóm thị trường khác nhau, đặc biệt là ở phía Tây Bán cầu, khi Mỹ - nguồn cung cấp gạo chính khác tại khu vực, chứng kiến nguồn cung khan hiếm và giá cao. 

Ấn Độ dự kiến sẽ vẫn là nước xuất khẩu hàng đầu bất chấp những hạn chế về logistics.

Dự báo nhu cầu gạo 

Ngược lại với cung, nhu cầu nhập khẩu gạo toàn cầu đã suy yếu, đáng chú ý nhất là ở Tây Phi do giá gạo thế giới tương đối cao. 

Lượng nhập khẩu của Nigeria được dự báo giảm một nửa so với năm 2019.

Bờ Biển Ngà, nước nhập khẩu và tái xuất khẩu lớn Tây Phi, dự kiến sẽ giảm nhập khẩu khoảng 1/4 lượng gạo so với năm ngoái. Khi giá toàn cầu tăng, Bờ Biển Ngà phải phụ thuộc vào nguồn gạo dự trữ cũng như các cây trồng chủ lực khác như sắn, thay vì nhập khẩu gạo mới.

Nhập khẩu gạo của Trung Quốc đã chậm lại vào năm 2020 trong bối cảnh nguồn cung nội địa dồi dào và các hạn chế xuất khẩu trước đó của một số đối tác thương mại chính . 

Tương tự, nhập khẩu của Indonesia được dự báo sẽ tương đối thấp do được mùa.

Xuất khẩu gạo đồ giảm

Gạo đồ chiếm khoảng 1/6 thương mại gạo toàn cầu. Tuy nhiên, xuất khẩu loại gạo này đã giảm vào năm 2020 cùng với sự suy giảm đáng kể các chuyến hàng đến Tây Phi. 

Thị trường gạo đồ bị chi phối bởi Ấn Độ và Thái Lan; Mỹ và Brazil chiếm một phần nhỏ. 

Cụ thể, gạo đồ thường chiếm 1/3 xuất khẩu gạo của Ấn Độ và 1/4 xuất khẩu gạo của Thái Lan. Các thị trường nhập khẩu gạo đồ bao gồm Bangladesh, một số nước Trung Đông và châu Phi. 

Gạo đồ đặc biệt phổ biến ở Tây Phi, nơi có trên 1/3 lượng gạo đồ của Thái Lan và Ấn Độ được xuất đi hàng năm. Ba năm qua, xuất khẩu gạo đồ của Ấn Độ và Thái Lan đã giảm 30% do Bangladesh giảm nhập khẩu và các đơn hàng xuất khẩu sang các nước Tây Phi giảm.

Trước đây, Nigeria là quốc gia nhập khẩu gạo đồ lớn nhất tại Tây Phi. Tuy nhiên những năm gần đây, hàng hóa nhập khẩu đến trực tiếp qua các cảng của Nigeria đã giảm dần do nước này đang hướng đến tự cung tự cấp lương thực và áp dụng một số biện pháp ảnh hưởng đến thương mại chính ngạch.

Các nước láng giềng bắt đầu đóng vai trò là trạm trung chuyển gạo đồ. Lượng gạo vào Nigeria qua các nước lân cận đã bù đắp phần lớn sụt giảm lượng gạo được vận chuyển trực tiếp đến Nigeria trong những năm qua. 

Tuy nhiên, gạo đến Nigeria và các cảng xung quanh đều bắt đầu giảm mạnh từ tháng 10/2019. Nhập khẩu của khu vực này trong 4 tháng đầu năm nay thấp hơn đáng kể so với tất cả năm trước đó. 

Nguyên nhân khiến việc nhập khẩu gạo đồ giảm ở các nước lân cận và Ngeria là các chính sách thương mại cùng với điều kiện kinh tế bắt nguồn từ giá dầu giảm và việc kiểm tra biên giới khốc liệt hơn (tăng cao trong bối cảnh dịch COVID-19).

Theo đó, nhập khẩu gạo của Nigeria dự báo ở mức thấp nhất trong 20 năm trở lại.