Data Talk | The Catalyst: ‘Bắt sóng mùa đại hội’

Data Talk là chuỗi tọa đàm Chuyên sâu – Data – Khách quan do WiGroup  - Công ty dữ liệu Kinh tế Tài chính và  VietnamBiz đồng sản xuất. Nội dung chương trình sẽ tập trung bàn luận về các sự kiện kinh tế từ Vĩ mô đến Ngành, Chính sách dựa trên góc nhìn và Data với sự tham gia của nhiều chuyên gia kinh tế, tài chính và các lĩnh vực liên quan nhằm góp phần đem đến những kiến thức, hiểu biết và góc nhìn sâu sắc cho nhà đầu tư, nhà kinh doanh...

Trong đó, chuyên mục The Catalyst lựa chọn một nhóm ngành nổi bật mỗi kỳ và/hoặc các chất xúc tác ảnh hưởng đến thị trường để “mổ xẻ” các yếu tố tích cực và rủi ro, hỗ trợ nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt. Data Talk | The Catalyst (Số 02) sẽ tập trung mổ xẻ những khía cạnh quan trọng nhất của mùa ĐHCĐ với chủ đề: "Bắt sóng mùa đại hội".

Toạ đàm do ông Nguyễn Anh Vũ, Giám đốc Khối Đầu tư Công ty Cổ phần Quản lý quỹ PVI (PVI AM), phụ trách dẫn chương trình, điều phối thảo luận.

Khách mời tham dự gồm ông Nguyễn Thành Trung, nhà sáng lập FinSuccess và ông Lê Tự Quốc Hưng, Trưởng phòng Chiến lược thị trường Chứng khoán Rồng Việt (VDSC).

Đa số các công ty niêm yết sẽ kết thúc năm tài chính vào 31/12. Theo quy định, các công ty sẽ phải tổ chức ĐHĐCĐ thường niên trong vòng 4 tháng kể từ thời điểm trên, tối đa là 6 tháng. Hiện tại đang là giai đoạn các công ty tất bật chuẩn bị cho mùa đại hội sắp tới.

Cơ hội tương tác với doanh nghiệp, kiểm định các kế hoạch

Theo ông Nguyễn Thành Trung đánh giá, ĐHĐCĐ là một sự kiện rất quan trọng trong năm. Cá nhân ông Trung và đội ngũ cũng tham gia vào mùa đại hội này.

ĐHĐCĐ là cơ quan quyết định cao nhất của một công ty, đại diện cho tất cả chủ sở hữu công ty. Thông thường chỉ họp một năm một lần. Đây là dịp để gặp gỡ lãnh đạo, biết được định hướng sắp tới của công ty.

Ông Trung sẽ tập trung vào các yếu tố ví dụ như kế hoạch 2025, doanh thu, lợi nhuận như thế nào. Bên cạnh đó là các chính sách như cổ tức. Lý do là lợi nhuận từ đầu tư cổ phiếu đến từ tăng giá và cổ tức. Đây cũng là cơ hội để giải tỏa những thắc mắc về tài liệu của công ty, phục vụ cho quyết định đầu tư.

Cùng với đó là quan sát việc quản trị doanh nghiệp. Việc tổ chức đại hội, các tờ trình... hay gặp gỡ trực tiếp lãnh đạo để đánh giá năng lực quản trị.

Ở góc độ nhà phân tích, ông Lê Tự Quốc Hưng cho rằng mùa họp ĐHĐCĐ là dịp để kiểm định lại các giả định về kế hoạch kinh doanh dựa trên những thông tin mà công ty đã công bố.

Thái độ, tư duy... của phía công ty để đạt những kế hoạch đó là những cơ sở thêm cho những dự báo. Ông cũng nhấn mạnh đây là dịp để tương tác với nhà điều hành.

Biến động ban lãnh đạo là bình thường hay bất thường?

Người dẫn chương trình nêu một vấn đề rằng tài liệu đại hội có rất nhiều thông tin, tờ trình. Thực tế trong quá khứ, giá cổ phiếu nhất định nào đó có thể biến động mạnh khi cuộc họp cổ đông diễn ra, ví dụ như liên quan đến tăng vốn điều lệ. Do đó, câu hỏi đặt ra nhà đầu tư cần chú ý gì khi gặp tình huống tương tự.

Trước câu chuyện này, ông Hưng khuyên nhà đầu tư có thể đọc trước các tờ trình, trong đó tập trung những vấn đề có thể ảnh hưởng đến quyền lợi của mình, như trích lập các quỹ, tỷ lệ chia cổ tức... và đặt những câu hỏi đó đến ban lãnh đạo.

Liên quan đến vốn điều lệ, ông Trung nhận định thay đổi cấu trúc vốn là một vấn đề khá quan trọng, phải thông qua ý kiến cổ đông. Một số trường hợp, việc phát hành riêng lẻ cho cổ đông chiến lược có thể làm thay đổi cả ban quản trị, hay định hướng phát triển sắp tới của công ty đó.

Hay với phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, cổ đông cần xem xét việc huy động sẽ sử dụng ra sao, có mang lại lợi ích cho công ty hay không; tương tự với trái phiếu. Việc bất ngờ thay đổi nội dung tờ trình, ví dụ về tăng vốn, trước thềm đại hội cũng thể hiện sự minh bạch của công ty đó hay không.

Một vấn đề thường thây ở các kỳ đại hội là miễn nhiệm/bổ sung thành viên hội đồng quản trị (HĐQT). Điều này cũng đặt ra câu hỏi liệu những thay đổi sẽ tốt hơn so với sự ổn định về nhân sự.

Ông Trung cho biết nhiệm kỳ của HĐQT thường là 5 năm. Sau 5 năm đó thì cổ đông sẽ bầu lại. Nếu sau 5 năm công ty không có gì biến động thì sẽ bầu lại dàn lãnh đạo, và điều đó là bình thường. Hay như có lãnh đạo nghỉ hưu thì công ty cần bầu bổ sung.

Nhà đầu tư có thể quan sát liệu những thành viên mới có làm thay đổi cơ cấu sở hữu của cổ đông chiến lược hay không. Vì nếu có một người chủ mới tham gia, phương hướng, chiến lược hoạt động có thể sẽ thay đổi. Như vậy, nhà đầu tư cần đánh giá trường hợp bầu lại do bất khả kháng hay thực sự có thay đổi về chủ sở hữu, là hoàn toàn khác nhau. Điều này cũng ảnh hưởng đến quyết định đầu tư dài hạn vào công ty đó.

Bàn về yếu tố đột biến, ông Hưng cho biết bên cạnh các tài liệu đã được công bố, thỉnh thoảng ban lãnh đạo công ty lại có thêm những đề xuất, tờ trình bất ngờ ngay tại đại hội. Điều này có thể tác động ngắn hạn đến giá cổ phiếu, do bản chất cổ phiếu biến động theo kỳ vọng.

Dự đoán khả năng hoàn thành kế hoạch kinh doanh

Với mùa đại hội năm nay, nhiều nhóm ngành đang được kỳ vọng sẽ có xu hướng hưởng lợi mạnh hơn mặt bằng chung.

Nhà sáng lập Finsuccess nêu góc nhìn rằng với những công ty mà nhà đầu tư đã biết rõ, theo sát thì cuộc họp sẽ ít mang lại giá trị hơn. Ngược lại, với những doanh nghiệp ít công bố thông tin thường xuyên, cuộc họp cổ đông sẽ rất có giá trị, vì thị trường không biết nhiều thông tin về doanh nghiệp đó.

Một khía cạnh quan trọng là kế hoạch kinh doanh. Một số doanh nghiệp có thói quen đặt kế hoạch thấp và thực hiện vượt chỉ tiêu cao hơn, ngược lại một số công ty thường không hoàn thành kế hoạch.

Một thống kê được đưa ra tại chương trình là tỷ lệ hoàn thành doanh thu kế hoạch theo năm. Năm 2024, chỉ có khoảng hơn 60% doanh nghiệp hoàn thành kế hoạch đề ra.

Theo ông Hưng, có nhiều yếu tố để công ty giải trình về việc không hoàn thành kế hoạch. Song cũng có những ngành có độ biến động thấp, đội ngũ công ty có thể theo sát và hoàn thành kế hoạch dễ dàng. Năm 2025, ví dụ ngân hàng là nhóm có thể thực hiện sát kế hoạch đề ra.

Ngược lại, rất nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc hoàn thành kế hoạch, dù bản thân họ vẫn rất muốn đạt chỉ tiêu đề ra với cổ đông.

Năm nay, với sự hỗ trợ của Chính phủ, nhà phân tích VDSC kỳ vọng kế quả kinh doanh chung sẽ tốt lên, song một số ngành như bất động sản có thể vẫn chưa dễ dàng đạt kế hoạch.

Bàn thêm về yếu tố vĩ mô tác động đến hoạt động kinh doanh, ông Hưng khuyên nhà đầu tư chú ý đến các nhóm bán lẻ, du lịch có bắt nhịp với sự hồi phục của vĩ mô hay không. Nhóm bất động sản thì cần theo dõi mức độ giao dịch trên thị trường...

Câu chuyện cổ tức và ESOP

Một vấn đề nổi cộm, được nhà đầu tư quan tâm mỗi mùa đại hội là cổ tức.

Ông Trung nhắc lại cổ tức là một tỏng hai yếu tố quan trọng trong đầu tư cổ phiếu, bên cạnh tăng giá. Có những công ty có năm trả cổ tức cao nhưng có năm lại không trả cổ tức, sự biến động tỷ lệ cũng lớn. Những trường hợp như vậy, nếu tính tỷ suất sinh lợi theo ông cũng chưa phù hợp.

Ví dụ những doanh nghiệp liên quan đến tiện ích, hàng thiết yếu có dòng tiền thì trả cổ tức đều đặn. Nhưng một số doanh nghiệp vật liệu xây dựng lại thay đổi chính sách cổ tức rất lớn. Nhà đầu tư cần xem lịch sử cổ tức của công ty.

Về cổ tức bằng cổ phiếu, ông Trung cho rằng điều này không làm thay đổi vốn chủ sở hữu, chỉ làm tăng vốn điều lệ. Do đó, nhà đầu tư không nên quá tập trung vấn đề này để đưa ra quyết định.

Việc chia cổ tức nhiều hay giữ lại có tốt hay không thì tùy thuộc vào khẩu vị đầu tư. Quan điểm lãnh đạo Finsuccess thì ưa thích hơn với những công ty giữ tiền để thực hiện các kế hoạch mới, đạt tăng trưởng.

Góc nhìn ông Hưng cũng ưa thích khẩu vị tăng trưởng, tức doanh nghiệp giữ tiền thay vì chia cổ tức cao. Theo ông, bản thân doanh công ty đó cũng sẽ có những kế hoạch để đạt mục tiêu ROE với lợi nhuận giữ lại. Lâu dài, tài sản của công ty sẽ tăng lên.

Một vấn đề nữa được đưa ra là chính sách ESOP có tốt hay không, và tác động ra sao đến cổ đông phổ thông.

Về vấn đề này, ông Trung cho rằng việc người điều hành là người làm thuê hay là đồng thời là chủ doanh nghiệp sẽ có những điểm khác về việc đặt kế hoạch, khi người làm thuê có thể chỉ đặt kế hoạch thận trọng để có lợi ích riêng (ví dụ ESOP), thay vì bản chất khả năng của công ty.

ESOP thường có giá thấp hơn nhiều so với thị giá. Nhà đầu tư nên quan sát việc chia ESOP có nhiều hay không. Một quan điểm tích cực là nếu người lao động và cổ đông song hành với nhau thì công ty đó sẽ đi đến mục tiêu nhanh, khi người lao động cũng là ông chủ của công ty, tạo ra động lực làm việc mạnh mẽ. Do đó, nếu làm đúng, ESOP là một yếu tố rất tốt.

Còn ông Hưng cho biết ESOP là một cách làm song hành lợi ích giữa người làm thuê và cổ đông, là một điều tốt. Tuy nhiên, cần đánh giá về mặt định lượng, tức là ESOP trong tương lai có tạo ra sự hấp dẫn cho cổ đông hay không. Ở Việt Nam, ESOP không được phản ánh vào chi phí doanh nghiệp. Do đó, nhà đầu tư cần xét cả vấn đề này khi định giá.