Ai hưởng lợi khi chứng khoán Việt Nam được nâng hạng?

Theo HSBC, những cải cách của Việt Nam gần đây dường như hướng tới nhóm nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Thực tế, quá trình phát triển thị trường chứng khoán mang lại lợi ích cho tất cả các bên tham gia thị trường thông qua việc tác động tích cực lên chức năng của thị trường vốn.

Trong bối cảnh nhà đầu tư cá nhân trong nước chiếm gần 90% giao dịch trên thị trường chứng khoán, việc liên tục cải thiện chất lượng thị trường có thể giảm thiểu rủi ro cho nhóm này.

Khuôn khổ pháp lý vững chắc, tăng cường giám sát thị trường, cải thiện quản trị doanh nghiệp, cơ sở hạ tầng hiện đại hơn, tăng tính minh bạch và hiệu quả, tất cả không chỉ giúp nhà đầu tư nước ngoài vững tin hơn mà còn củng cố niềm tin vào thị trường của nhà đầu tư trong nước.

Việt Nam được nâng hạng bởi FTSE Russell sẽ đánh dấu một cột mốc quan trọng, nhưng không thể không công nhận tiềm năng của thị trường vốn Việt Nam mới là điều đáng nói hơn cả.

Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu HSBC ghi nhận Việt Nam là thị trường chứng khoán có kết quả hoạt động tốt nhất ASEAN trong năm 2024.

Tuy nhiên, thị trường vốn Việt Nam vẫn chưa được coi là chưa phát triển đúng tiềm năng, ở đó, tăng trưởng kinh tế Việt Nam chủ yếu dựa vào tín dụng ngân hàng trong nhiều thập kỷ qua.

So với các nước ASEAN khác, sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng so với dòng vốn từ thị trường chứng khoán của Việt Nam đang ở mức đáng chú ý.

Mức độ quá phụ thuộc vào tín dụng này có thể dẫn đến việc những điều chỉnh về mặt kinh tế gia tăng tác động theo hướng bất lợi lên chi phí đi vay như hồi cuối năm 2022 khi chi phí tăng khiến Ngân hàng Nhà nước phải thắt chặt chính sách tiền tệ, tăng trưởng tín dụng giảm mạnh và ảnh hưởng bất lợi đến nhiều lĩnh vực kinh tế trong nước, đặc biệt là ngân hàng và bất động sản.

Tổ chức Ngân hàng Thế Giới  (World Bank Group) nhận định hồi tháng 8/2024 rằng thị trường vốn Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ trong một thập kỷ qua và bắt kịp với các thị trường khác có cùng quy mô.

Tuy nhiên, khi đánh giá ba chức năng của thị trường vốn, bao gồm huy động vốn, tích lũy tiết kiệm và thiết lập giá, báo cáo của WBG đã chỉ ra những mảng cần cải thiện ở từng chức năng. Một vấn đề then chốt được nhấn mạnh chính là chưa phát triển nhóm các nhà đầu tư tổ chức.

Số lượng nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ lệ lớn trên thị trường chứng khoán có thể tạo ra nhiều biến động mạnh làm giảm động lực niêm yết của các công ty chất lượng trong bối cảnh thị trường thiếu vắng những nhà đầu tư dài hạn có chất lượng như các quỹ hưu trí hoặc nhà đầu tư tổ chức vốn đóng một vai trò quan trọng tại các thị trường chứng khoán đã phát triển.

Nâng hạng được kỳ vọng sẽ cải thiện khả năng huy động vốn của thị trường, hỗ trợ phát triển kinh tế. Nếu chính thức triển khai, FTSE Russell, một công ty cung cấp chỉ số hàng đầu, ước tính việc thăng hạng này có thể thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài trị giá khoảng 6 tỷ USD, tương đương hơn 1% GDP, vào Việt Nam.

Việc này cũng giúp thị trường ổn định hơn thông qua sự hiện diện của các nhà đầu tư tổ chức dài hạn trên thị trường, góp phần giải quyết các vấn đề hạn chế nêu trên.

Một thị trường vốn vận hành đầy đủ chức năng, có khả năng huy động và phân bổ hiệu quả vốn cho các lĩnh vực, ngành nghề, sẽ đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng GDP cho Việt Nam và giảm thiểu rủi ro liên quan đến tình trạng quá phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.

Dù có nhiều cơ hội, Việt Nam vẫn cần cải thiện nhiều yếu tố để chính thức được nâng hạng. Các vấn đề như hệ thống thanh toán chưa tối ưu, giới hạn sở hữu nước ngoài trong một số lĩnh vực, và yêu cầu về công bố thông tin theo chuẩn quốc tế vẫn là những trở ngại lớn.

Sự thành công của quá trình này phụ thuộc vào việc Việt Nam có thể duy trì và đẩy mạnh cải cách hay không. Nếu làm được, đây sẽ là bước ngoặt quan trọng giúp thị trường chứng khoán Việt Nam bứt phá và tiến gần hơn đến các chuẩn mực quốc tế.