Những tập đoàn nào có lợi nhuận lớn hơn GDP của nhiều quốc gia?

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của một quốc gia thường được đem đi so sánh với vốn hóa, hay doanh thu của các tập đoàn lớn. 

Nếu tiêu chí đánh giá là vốn hóa, GDP của Việt Nam vào năm 2022 đứng sau 16 công ty niêm yết trên toàn cầu. Nếu sử dụng tiêu chí doanh thu, GDP Việt Nam đứng sau 5 công ty niêm yết.

Tuy nhiên, những so sánh này chỉ mang tính chất tham khảo, bởi bản chất và phương pháp thống kê hoàn toàn khác nhau. Vậy còn lợi nhuận thì sao?

Lợi nhuận doanh nghiệp lớn hơn GDP quốc gia

Theo Tổng Cục Thống kê, GDP Việt Nam vào năm 2022 là 409 tỷ USD. Như vậy, GDP của Việt Nam lớn hơn lợi nhuận của bất cứ doanh nghiệp niêm yết nào.

Tổng lợi nhuận của đại gia dầu khí Saudi Aramco cộng với tập đoàn công nghệ Apple nhỉnh hơn một chút so với quy mô kinh tế nước ta.

Theo số liệu của IMF, có 144 quốc gia và vùng lãnh thổ có GDP nhỏ hơn lợi nhuận của Saudi Aramco - gã khổng lồ dầu lửa của Arab Saudi. Trong khi đó, lợi nhuận của Apple cao hơn quy mô kinh tế của 128 quốc gia và vùng lãnh thổ.  

Nhìn chung, đa số quốc gia thuộc châu Phi, Trung Á, một số nước Đông Âu, Đông Nam Á và Nam Mỹ có GDP năm 2022 nhỏ hơn lợi nhuận của Saudi Aramco - tập đoàn dầu khí quốc doanh của Arab Saudi. Đa số các nước này thường có quy mô dân số tương đối nhỏ, ngoại trừ một số quốc gia kém phát triển bậc nhất châu Phi. 

Lợi nhuận có thể âm

Nhìn chung, tất cả các phép so sánh tình hình kinh doanh của một tập đoàn, doanh nghiệp với quy mô kinh tế của một quốc gia đều chỉ mang tính chất tham khảo. Bản chất của các phép so sánh này là khác nhau.

Khác với GDP, lợi nhuận có thể âm. Nếu chi phí lớn hơn doanh thu, lợi nhuận doanh nghiệp sẽ nhỏ hơn không, hay doanh nghiệp thua lỗ. Trong khi đó, hoạt động kinh tế luôn đóng góp vào GDP. Tăng trưởng GDP có thể âm, nhưng không có quốc gia nào có GDP âm.

Lợi nhuận có tương đồng gì với GDP?

Lợi nhuận bằng doanh thu trừ đi các loại chi phí.

GDP được hiểu là tổng giá trị tiền tệ, hoặc giá trị thị trường, của tất cả hàng hóa và dịch vụ thành phẩm, được sản xuất trong biên giới của một quốc gia, trong một khoảng thời gian cụ thể thường là một năm. GDP có thể coi là thước đo hoạt động kinh tế của một quốc gia.

Trước hết, tương tự như doanh thu, lợi nhuận và GDP có điểm chung là cả hai đều là những thống kê mang tính thời kỳ, được đo đếm trong một quý, một năm, .... 

Có ba cách chủ yếu để đo lường về GDP là phương pháp chi tiêu, phương pháp sản xuất và phương pháp thu nhập. Mỹ sử dụng phương pháp chi tiêu, trong khi Việt Nam, Singapore chủ yếu tiếp cận GDP thông qua sản xuất.

Theo Tổng Cục Thống kê, phương pháp sản xuất tính toán GDP bằng tổng giá trị tăng thêm theo giá cơ bản của tất cả ngành kinh tế cộng với thuế sản phẩm trừ đi trợ cấp sản phẩm. 

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) = Tổng giá trị tăng thêm theo giá cơ bản của tất cả ngành + Thuế sản phẩm – Trợ cấp sản phẩm.

Trên thực tế, phần lớn GDP được xác định theo phương pháp sản xuất đến từ “Tổng giá trị tăng thêm theo giá cơ bản của tất cả các ngành”. Tổng Cục Thống kê cũng cho biết, xét dưới góc độ sản xuất: GDP bằng giá trị sản xuất trừ đi chi phí trung gian. 

Nếu sử dụng phương pháp đo lường GDP trên, giá trị sản xuất sẽ có chút tương đồng với doanh thu doanh nghiệp, còn chi phí trung gian tương tự như chi phí đầu vào. Như vậy, tổng giá trị tăng thêm (giá trị gia tăng, hay phần lớn GDP của một quốc gia) cũng có nét tương đồng với lợi nhuận của doanh nghiệp.

Hai phép thống kê khác nhau

Tất nhiên, tương đồng không đồng nghĩa với hai phép thống kê GDP và lợi nhuận là một. Có nhiều loại lợi nhuận, chi phí, và doanh thu. Chi phí của một công ty bao gồm cả lương người lao động, trong khi chi phí trung gian trong thống kê GDP lại không tính đến thu nhập. Thu nhập của người lao động cũng góp phần vào trong giá trị sản xuất. 

Đồng thời, như đã nói ở trên, GDP không thể âm, bởi hoạt động kinh tế sẽ luôn tạo ra giá trị gia tăng. Trong khi đó, khi chi phí lớn hơn doanh thu, lợi nhuận doanh nghiệp hoàn toàn có thể cắm đầu.

Theo Forbes, một số nhà kinh tế đề xuất rằng nên so sánh GDP của một quốc gia với tổng của lợi nhuận doanh nghiệp và thu nhập người lao động. Chẳng hạn, với lợi nhuận 122 tỷ USD, và đang thuê 164.000 nhân viên với mức lương trung bình là 140.000 USD/năm, Apple có thể được coi như một nền kinh tế với GDP 145 tỷ USD.