Những dấu hiệu khởi sắc của ngành ngân hàng trong năm 2024

Trong báo cáo triển vọng năm 2024, Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam (MASVN) đã chỉ ra loạt dấu hiệu cho thấy ngành ngân hàng sẽ khởi sắc vào năm 2024. Những tín hiệu này bao gồm: sự phục hồi của nền kinh tế và nhu cầu tín dụng, rủi ro hệ thống giảm bớt, CASA đi lên, NIM tạo đáy và triển vọng lợi nhuận khả quan hơn. 

Tín dụng phục hồi

Các chuyên viên phân tích đánh giá rằng mức tăng trưởng tín dụng cao vào quý IV/2023 có thể sẽ không được chuyển hóa ngay vào lợi nhuận năm 2023 của ngân hàng. Tuy nhiên, việc giải ngân muộn sẽ góp phần vào lợi nhuận của năm 2024. 

MASVN dự báo rằng cho vay doanh nghiệp sẽ tiếp tục là động lực dẫn dắt tín dụng trong quý cuối cùng của năm 2023. Sang tới năm 2024, các phân khúc tín dụng sẽ có sự tăng trưởng cân bằng hơn.

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2024 ở mức 15% và phân bổ cho từng ngân hàng từ rất sớm.

Dựa trên kỳ vọng vĩ mô khởi sắc hơn cả ở trong nước và quốc tế vào năm 2024, MASVN cho rằng mục tiêu tăng trưởng tín dụng như trên là khả thi và đặc biệt không ẩn chứa quá nhiều rủi ro về sau.

Rủi ro đã giảm bớt

Theo đánh giá của MASVN, bất chấp sự gia tăng liên tục của tỷ lệ nợ xấu, một số chỉ báo cho thấy tỷ lệ này sẽ sớm đạt đỉnh. Những yếu tố hỗ trợ cho dự báo trên bao gồm: lãi suất liên tục hạ, kinh tế có sự phục hồi và tốc độ hình thành nợ quá hạn đã giảm.

Các chuyên viên phân tích cho rằng việc lãi suất cho vay giảm, cùng với sự phục hồi của kinh tế sẽ hãm tốc độ hình thành của nợ xấu, trong khi tăng trưởng tín dụng sẽ hạn chế tỷ lệ nợ xấu. Hơn nữa, những diễn biến trên có thể giúp gia tăng thu nhập, góp phần giảm bớt gánh nặng dự phòng. 

Tỷ lệ nợ xấu gộp (bao gồm nợ từ nhóm 2 đến 5) của ngân hàng niêm yết có sự phân hóa trong quý III/2023, nhưng nhìn chung có xu hướng cải thiện. Ngoài ra, tốc độ hình thành nợ xấu mới đang liên tục suy giảm trong 4 quý vừa qua.

MASVN cho rằng sẽ không quá lạc quan khi cho rằng tỷ lệ nợ xấu sẽ sớm đạt đỉnh trong giai đoạn cuối năm 2023 hoặc nửa đầu 2024. 

Trong khi nợ xấu tăng lên, tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR) đã giảm xuống. Các chuyên viên phân tích dự báo rằng với kỳ vọng thu nhập phục hồi và nợ xấu tăng chậm trở lại, tỷ lệ LLR có thể dần cải thiện trong năm 2024. 

Ngoài ra, từ giai đoạn cuối năm 2022, một lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp sắp đáo hạn vào năm 2023 và 2024 đã làm dấy lên lo ngại về rủi ro hệ thống. 

Tuy nhiên, dù đã trải qua năm 2023, mọi thứ vẫn trong tầm kiểm soát. Các chuyên viên cho hay sang năm nay, lượng trái phiếu đáo hạn sẽ tập trung nhiều nhất vào quý IV, thời điểm nền kinh tế được kỳ vọng đã dần phục hồi. MASVN kết luận rằng trong ngắn hạn vẫn tồn tại rủi ro hệ thống, nhưng đã được giảm thiểu ở một mức độ nhất định. 

CASA đã phục hồi, NIM sắp chạm đáy

Theo MASVN, việc lãi suất huy động liên tục giảm đã tác động tích cực đến tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) từ khoảng giữa năm 2023. Nhìn chung, xu hướng tăng về CASA đã được ghi nhận trong quý II và III/2023.

Trung bình, CASA của các ngân hàng niêm yết đã tăng 1,4 điểm % từ mức thấp trong quý I/2023 lên 19,8% vào cuối quý III/2023. Các chuyên gia phân tích kỳ vọng tỷ lệ CASA sẽ tiếp tục phục hồi trong các quý tới khi lãi suất huy động kém hấp dẫn, qua đó giảm chi phí huy động cho ngân hàng.

Đồng thời, MASVN cho rằng biên lãi ròng (NIM) cũng đang có dấu hiệu sắp tạo đáy. Trong giai đoạn trước, chất lượng tài sản suy giảm và chi phí huy động tăng mạnh đã gây áp lực lên NIM. 

Cụ thể, NIM trung bình của các ngân hàng niêm yết đã giảm 0,75 điểm % trong 9 tháng đầu năm 2023, xuống còn 3% vào cuối quý III/2023. Tuy nhiên, tốc độ thu hẹp NIM của ngân hàng lớn đang có dấu hiệu chậm lại, thậm chí quay đầu tăng. 

Theo MASVN, các giả định chính cho sự phục hồi của NIM trong năm 2024 bao gồm CASA đã tạo đáy, chi phí huy động giảm, và tín dụng tăng trưởng tích cực.

Tuy nhiên, mức độ phục hồi sẽ khác nhau đối với từng ngân hàng, tùy thuộc vào tính chất của danh mục cho vay (nhóm khách hàng và lĩnh vực cho vay) cũng như khả năng tối ưu hóa cơ cấu về kỳ hạn giữa tài sản và nợ. 

Lợi nhuận khả quan hơn

Theo MASVN, mặc dù đưa ra kế hoạch kinh doanh thận trọng, nhiều ngân hàng dường như vẫn đánh giá thấp những thách thức trong năm vừa qua. Thống kế cho thấy các nhà băng đã đặt kỳ vọng tăng trưởng lợi nhuận 13,5% trong năm 2023. 

Tuy nhiên, các chuyên viên cho biết lợi nhuận thực hiện của các ngân hàng đang thấp hơn kỳ vọng, đa phần do các yếu tố như tăng trưởng tín dụng kém, trong khi chi phí huy động vốn bị đội lên cao từ đợt tăng lãi suất giữa năm 2022, chất lượng tài sản suy giảm và thu nhập ngoài lãi yếu. 

Tuy nhiên, MASVN dự báo thu nhập sẽ dần cải thiện trong năm 2024 với kỳ vọng tỷ lệ nợ xấu sẽ sớm đạt đỉnh, các chỉ số chất lượng tài sản của ngân hàng phục hồi trong giai đoạn cuối 2024 hay muộn nhất là 2025. 

Động lực tăng trưởng lợi nhuận năm 2024 sẽ bao gồm các yếu tố như sự phục hồi của NIM, tăng trưởng tín dụng cao hơn và mức nền thấp được thiết lập trong năm 2023. 

Trong ngắn hạn, các nguồn thu nhập ngoài lãi như dịch vụ bancassurance (bán chéo bảo hiểm qua ngân hàng) hay thu hồi nợ xấu đã xử lý sẽ là biến số cho tăng trưởng lợi nhuận của ngành ngân hàng trong năm tới, đặc biệt là với kỳ vọng ngành bất động sản phục hồi từ năm 2024. 

Đồng thời, việc áp dụng công nghệ trong các khâu cung cấp dịch vụ sẽ giúp ngân hàng giảm sự tương quan giữa thu nhập và chi phí hoạt động (CIR cải thiện).