Lượng thép nhập khẩu bằng một nửa sản lượng nội địa

Nhập khẩu hơn 2,5 triệu tấn trong hai tháng đầu năm

Số liệu từ Tổng Cục Hải quan cho thấy nhập khẩu thép tăng mạnh trong tháng 2. Theo đó, Việt Nam nhập khẩu 1,55 triệu tấn thép, tăng 34% so với cùng kỳ năm ngoái và tăng 64% so với tháng 1.

Tuy nhiên, tính chung hai tháng đầu năm để loại trừ yếu tố mùa vụ, Việt Nam nhập khẩu 2,5 triệu tấn thép, giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số này tương đương 56% lượng thép thành phẩm được sản xuất ở thị trường nội địa (gần 4,5 triệu tấn).  Trong đó, Trung Quốc vẫn là thị trường cung cấp nhiều thép cho Việt Nam nhất với tỷ trọng 62%.

Giá thép nhập khẩu vào Việt Nam trung bình ở mức 669 USD/tấn trong tháng 2, giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Việc Trung Quốc dư thừa công suất đi kèm với nhu cầu nội địa nước này yếu đang gây sức ép lên giá trên toàn cầu. Các nhà máy tại quốc gia này đang đẩy mạnh xuất khẩu thép giá rẻ ra thế giới nhằm giảm lượng hàng tồn kho. 

Đối với Việt Nam, thép cán nóng và tôn mạ đang chịu ảnh hưởng lớn nhất từ sức nóng của thép nhập khẩu. Theo số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam, thép cán nóng chiếm tỷ trọng lớn trong số các sản phẩm thép nhập khẩu vào Việt Nam trong tháng đầu tiên của năm nay với 64%. Tiếp đến là thép lá mạ (chiếm 6%).

Năm ngoái lượng bán hàng thép giảm 3,3% so với mức nền thấp của năm 2023. Hai tháng đầu năm nay, bán hàng tiếp tục giảm 10% xuống khoảng 1 triệu tấn. Mặt hàng tôn mạ cũng ghi nhận mức tiêu thụ giảm 5,3% trong hai tháng năm nay. 

Hiện tại, Bộ Công Thương đang trong quá trình điều tra chống bán phá đối với hai sản phẩm này. 

Trong đó, riêng mặt hàng thép cuộn cán nóng nhập khẩu từ Trung Quốc đang chịu mức thuế chống bán phá giá tạm thời từ 19,38% đến 27,83% kể từ ngày 8/3. 

Cục Phòng vệ Thương mại cho biết theo số liệu hải quan, lượng nhập khẩu thép cán nóng trong năm 2024 đã đạt 12,6 triệu tấn tăng hơn 33% so với năm 2023. Đặc biệt, sau khi Bộ Công Thương ra quyết định khởi xướng điều tra vụ việc này từ tháng 7/2024, lượng nhập khẩu thép cán nóng từ Trung Quốc vẫn tiếp tục gia tăng một cách đáng kể.

Do vậy, Bộ Công Thương đã xem xét áp dụng biện pháp chống bán phá giá tạm thời nhằm ngăn chặn lượng nhập khẩu thép cán nóng  gia tăng nhanh có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho ngành sản xuất trong nước trong thời gian tới.

Còn đối với mặt hàng tôn mạ ngày 14/6/2024, Bộ Công Thương đã khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Hàn Quốc (vụ việc AD19). Tuy nhiên, đến nay, vụ việc vẫn chưa có kết quả chính thức. 

Hiệp hội Thép Việt Nam cho rằng việc chưa xem xét quyết định chống bán phá giá đối với sản phẩm thép mạ trong khi đã có quyết định tạm thời với thép cuộn cán nóng là nguyên liệu để sản xuất thép mạ đã gây bất lợi trực tiếp cho doanh nghiệp sản xuất mạ, làm tăng giá thành và giảm khả năng cạnh tranh cho ngành thép mạ.

Đồng thời, việc này tạo sự không đồng đều trong chính sách phòng vệ thương mại đối với các sản phẩm, từ đó ảnh hưởng đến toàn bộ chuỗi gái trị của ngành sản xuất thép trong nước.

Kể từ khi chấm dứt biện pháp chống bán phá giá đối với thép mạ (Vụ AD02) vào tháng 5/2022, hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam tăng mạnh, chiếm 64-67% tổng lượng thép mạ nhập khẩu vào Việt Nam giai đoạn 2022 - 2023. Cho đến nay, việc này tiếp tục ảnh hưởng đến ngành sản xuất thép trong nước. 

Do đó, VSA đề nghị Bộ Công Thương có giải pháp sớm để giải quyết vụ việc AD19 nhằm đảm bảo công bằng trong cạnh tranh và bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp. 

Chia sẻ tại ĐHĐCĐ thường niên CTCP Tập đoàn Hoa Sen, đại diện của công ty cho biết  nhu cầu tiêu thụ tại thị trường trong nước thấp, nguồn cung sản phẩm tôn, thép đang dư thừa. Doanh nghiệp này dự báo cạnh tranh giữa các doanh nghiệp cùng ngành ngày càng gay gắt và khốc liệt. Chủ tịch Tập đoàn Hoa Sen, ông Lê Phước Vũ, cho biết tổng công suất hiện nay của các nhà máy tôn mạ gấp 3 lần so với nhu cầu trong nước.

Chờ đợi hiệu quả từ các biện pháp phòng vệ thương mại

Theo đánh giá của bộ phận phân tích của CTCP Chứng khoán SSI (SSI Research), thông thường một cuộc điều tra chống bán phá giá có thể mất từ 12 đến 18 tháng để đạt được kết luận chính thức. Do AD19 bắt đầu được điều tra trong tháng 6/2024, SSI Research giả định kết quả chính thức sớm nhất sẽ có vào tháng 6/2025.

Tuy nhiên, từ trường hợp Bộ Công Thương ra quyết định áp thuế chống bán phá giá tạm thời với thép HRC nhập khẩu từ Trung Quốc (vụ AD20), mặc dù vụ AD20 được khởi xướng vào tháng 7/2024, SSI Research kỳ vọng biện pháp sơ bộ đối với tôn mạ sẽ sớm được đưa ra, đặc biệt khi HRC là nguyên liệu đầu vào để sản xuất tôn mạ.

Mức thuế chống bán phá giá tạm thời thường được áp dụng tại biên độ bán phá giá (trong trường hợp này là 69,23% đối với Trung Quốc và 3,41% đối với Hàn Quốc). 

Trong trường hợp mức thuế tạm thời được công bố, SSI Research cho rằng điều này sẽ giảm áp lực lên các doanh nghiệp sản xuất tôn mạ như về vấn đề cạnh tranh nội địa và hỗ trợ giá bán. Tuy nhiên, các doanh nghiệp này cũng có phần lớn doanh thu từ thị trường xuất khẩu, do đó tác động ròng đến lợi nhuận của họ cũng sẽ phụ thuộc vào tình hình thị trường nước ngoài, đặc biệt là bất kỳ thay đổi nào về thuế áp dụng tại thị trường đó. 

Đối với quyết định áp thuế tạm thời với thép HRC, bộ phận phân tích của SSI cho rằng đây là tin tốt cho các doanh nghiệp sản xuất thép HRC tại Việt Nam như Hoà Phát, công ty dự kiến sẽ bắt đầu đưa Dung Quất 2 đi vào hoạt động.

Nhà máy này sẽ có tổng công suất 5,6 triệu tấn, với lò đầu tiên (2,8 triệu tấn) đi vào hoạt động trong quý I/2025 và lò thứ hai vào quý IV/2025. Công suất này chiếm 34% tổng nhu cầu HRC hàng năm của cả nước. Với việc áp dụng thuế chống bán phá giá, thị trường HRC của Việt Nam ít có khả năng đối mặt với tình trạng dư cung khi Dung Quất 2 đi vào hoạt động, giảm bớt áp lực về giá.

Mặt khác, đối với các doanh nghiệp sản xuất thép mạ kẽm như Hoa Sen, Nam Kim…việc tìm nguồn cung HRC từ trong nước hoặc Ấn Độ (HRC từ Ấn Độ chưa bị áp thuế chống bán phá giá) hoặc các nguồn khác như Malaysia, Indonesia... sẽ là một lựa chọn tốt để giảm thiểu tác động tổng thể.

Cuối cùng, SSI Reserch cho rằng việc áp dụng thuế sơ bộ đối với HRC phù hợp với xu hướng bảo hộ toàn cầu hiện nay đối với các ngành công nghiệp chủ chốt trong nước như sản xuất chip hoặc thép, đây là một động lực tích cực lâu dài cho đầu tư trong nước vào các ngành công nghiệp này.

Điều này có thể mang lại một kịch bản định giá lại tiềm năng cho ngành, mặc dù có thể không xảy ra ngay lập tức, vì các nhà đầu tư cần thời gian để thẩm thấu tin tức và đánh giá toàn bộ tác động của sự phát triển này.