Hy vọng thế giới đạt miễn dịch cộng đồng gặp trở ngại vì biến chủng mới, COVID-19 có thể tồn tại hàng chục năm
Theo Bloomberg, ý tưởng miễn dịch cộng đồng dựa trên niềm tin rằng số ca nhiễm COVID-19 giảm dần, sau đó sẽ biến mất khi 60-70% dân số được tiêm chủng đẩy đủ hoặc có kháng thể sau khi đã nhiễm virus.
Nhưng các biến chủng mới như Delta, với tốc độ lây lan cực mạnh, vượt qua hệ miễn dịch của cơ thể, đã nâng tỷ lệ tối thiểu người có kháng thể để đạt miễn dịch cộng đồng lên mức cao, gần như bất khả thi.
Biến chủng Delta làm thay đổi mục tiêu số người cần được bảo vệ để đạt miễn dịch cộng đồng
Biến chủng Delta đang quay trở lại Mỹ và Anh, hai nước vốn đã bị virus nhấn chìm trong làn song dịch năm 2020, tỷ lệ tiêm chủng cao trên 50% cộng với những người đã mắc COVID-19 trước đây hẳn phải giúp số người có kháng thể đạt một mức độ nào đó quanh ngưỡng 60-70%.
Nó cũng tấn công vào các nước từng sạch bóng COVID-19 trong thời gian dài như Australia và Trung Quốc.
Người dân xếp hàng chờ tiêm chủng tại London, Anh hôm 19/6. (Ảnh: Reuters).
Mới đây, Hiệp hội Bệnh truyền nhiễm Mỹ ước tính biến chủng Delta đẩy ngưỡng miễn dịch cộng đồng lên trên 80% và có thể gần 90%.
Các quan chức y tế Mỹ, trong đó có Giám đốc Viện Dị ứng Quốc gia Anthony Fauci cũng nâng mục tiêu số người cần được bảo vệ để có thể đạt miễn dịch cộng đồng lên 85%.
Trong bối cảnh vẫn có những do dự khi tiêm vắc xin cùng nhiều vấn đề trong nguồn cung vắc xin, nhiều quốc gia sẽ khó đạt được mục tiêu đạt miễn dịch cộng đồng, kể cả những nước giàu như Mỹ.
"Liệu chúng ta có đạt được miễn dịch cộng đồng không ư? Không, rất có thể là không", giáo sư Greg Poland, giám đốc nhóm nghiên cứu vắc xin thuộc tổ chức y tế toàn cầu Mayo Clinic, nhận xét.
Thậm chí khi đạt tỷ lệ tiêm chủng ở 95%, miễn dịch cộng đồng cũng sẽ là mục tiêu ngoài tầm với.
"Sẽ có cuộc đua giữa tỷ lệ tiêm chủng với sự phát triển của các biến chủng mới với khả năng lây nhiễm nhanh hơn bao giờ, qua mặt hệ miễn dịch do vắc xin", ông Poland cảnh báo.
Thực tế cho thấy vắc xin chưa thể thể nhanh chóng hạ gục COVID-19 như từng được kỳ vọng. Israel, một trong những nước đi đầu trong tiêm chủng, đã phải bắt đầu tiêm liều bổ sung mũi thứ ba, trong bối cảnh có bằng chứng cho thấy việc chủng ngừa hiện tại không mang lại sự bảo vệ như mong đợi.
Những loại vắc xin được cho là hữu hiệu nhất, gồm Pfizer và Moderna sử dụng công nghệ mRNA, sẽ giúp nhanh chóng nâng cao tỷ lệ người dân đạt miễn dịch. Nhưng ngay cả khi đã tiêm vắc xin, vẫn có rủi ro mắc COVID-19.
Virus SARS-CoV-2 có thể sẽ tiếp tục tồn tại trong vài thập kỷ tới
Trong khi đó, lây nhiễm tự nhiên cũng chưa được chứng minh có thể giúp đạt miễn dịch cộng đồng
Hiện chưa rõ miễn dịch tự nhiên thông qua mắc COVID-19 sẽ tồn tại trong bao lâu và liệu nó có hiệu quả trước các biến chủng mới hay không.
Các biến thể mới trong tương lai có khả năng kháng miễn dịch mạnh hơn cả Delta đặt ra câu hỏi khi nào và làm thế nào đại dịch mới kết thúc.
"Nếu đơn giản là lây nhiễm một lần rồi miễn dịch cả đời thì sẽ thật tốt. Nhưng tôi không cho rằng điều này sẽ xảy ra. Và đây là vấn đề rắc rối chúng ta phải đối mặt", S.V. Mahadevan, chuyên gia thuộc Bệnh viện Đại học Standford, Mỹ, nhận định.
Đã có dấu hiệu cho thấy những người từng mắc COVID-19 có thể sẽ một lần nữa khổ sở vì dịch bệnh khi biến chủng mới xuất hiện, đó là những gì đang xảy ra ở Brazil và các nước Nam Mỹ khác, khi hai biến chủng Delta và Lambda dần thay thế biến chủng Gamma.
Nếu không thể đạt miễn dịch cộng đồng, virus SARS-CoV-2 có thể sẽ tiếp tục tồn tại trong vài thập kỷ tới, dưới dạng thức của các biến chủng khác buộc các quốc gia giày mạnh nhất thế giới phải điều chỉnh chính sách nhập cư cũng như nền kinh tế để có thể thích ứng.
Người dân Indonesia được tiêm chủng. (Ảnh: Dimas Ardian/Bloomberg).
Những nước như Trung Quốc, vốn theo đuổi chính sách xóa sổ COVID-19, có thể phải cân nhắc cách tiếp cận mềm dẻo hơn. Trong khi đó, những nước vội vã mở cửa như Anh và Mỹ có nguy cơ đối mặt hết làn sóng dịch này đến làn sóng khác.
Miễn dịch cộng đồng là có thật, nó đã và đang giúp thế giới vượt qua những căn bệnh nguy hiểm do virus như sởi hay bại liệt. Cũng chính miễn dịch cộng đồng đã giúp xóa sổ bệnh đậu mùa.
Đặt mục tiêu đạt miễn dịch cộng đồng là một cách để giúp thế giới có niềm tin trong tuân thủ các biện pháp an toàn y tế, mà vốn không được hưởng ứng ở nhiều quốc gia, như đeo khẩu trang và giãn cách xã hội. Nhưng sẽ là nói dối nếu cho rằng con người có thể sớm đạt miễn dịch cộng đồng và vượt qua đại dịch COVID-19.
"Việc quá tập trung vào miễn dịch cộng đồng đã gây ra nhiều tác hại. Nó mang lại cho người ta một viễn cảnh không thực tế về cách đại dịch kết thúc, mà không tính tới sự tiến hóa của virus cũng như nguy cơ tái nhiễm", giáo sư T.H. Chan, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Đại học Harvard nói.
Một số quốc gia đã sớm nhận hậu quả khi tin tưởng sai lầm vào miễn dịch cộng đồng. Thủ tướng Anh Boris Johnson ban đầu muốn dựa vào miễn dịch cộng đồng để sớm vượt qua dịch bệnh, thậm chí tuyên bố sẵn sàng để người dân lây nhiễm tự nhiên. Cuối cùng, thiệt hại sinh mạng quá lớn đã buộc London phải tính lại.
Sau Anh, hàng loạt quốc gia đã phải từ bỏ hy vọng miễn dịch cộng đồng như Thụy Điển, và mới nhất là Indonesia.
Quốc gia đông dân thứ 4 thế giới xác định nước này sẽ không thể ngăn chặn virus ngay cả khi mọi người dân được chủng ngừa. Indonesia giờ chỉ có thể đẩy mạnh tuyên truyền người dân đeo khẩu trang, giãn cách xã hội, đồng thời tiếp tục đẩy nhanh tiêm chủng.
