VinFast - kẻ thách thức BYD tại Việt Nam

Vào một buổi chiều tháng 7 oi ả tại Bắc Giang, ông Nguyễn Thanh Hải háo hức chờ đến lượt lái thử các mẫu xe điện BYD. Là một người đam mê ô tô, ông đặc biệt quan tâm đến chiếc xe điện đầu tiên của mình, nhất là từ thương hiệu Trung Quốc đang cạnh tranh gay gắt với VinFast trên thị trường.

"Thực ra, hai người họ hàng của tôi mới tậu xe VinFast tháng trước," ông Hải, ngoài 70 tuổi, chia sẻ với Rest of World. "Tôi cũng thích BYD đấy chứ... nhưng vấn đề trạm sạc khiến tôi e ngại."

BYD chính thức ra mắt tại Việt Nam vào ngày 18/7, sau nhiều tháng đồn đoán về màn thể hiện của hãng xe điện hàng đầu thế giới này tại thị trường vốn đã có sự thống trị của VinFast về cơ sở hạ tầng sạc. 

BYD đã chiếm gần một nửa thị phần xe điện Đông Nam Á, thu hút khách hàng tại Thái Lan và Malaysia nhờ giá cả phải chăng và sản phẩm đa dạng. Tuy nhiên, theo Abhik Mukherjee, nhà phân tích tại Counterpoint Research, Việt Nam lại là một thử thách khó nhằn hơn.

"BYD phải đối mặt với nhiều thách thức khi gia nhập thị trường Việt Nam, chủ yếu do VinFast gần như chiếm thế thượng phong về hạ tầng sạc xe điện," ông Mukherjee nhận định. "Thêm vào đó, tâm lý bài hàng Trung từ lâu ở Việt Nam cũng có thể là một rào cản lớn đối với BYD, ảnh hưởng đến nhận thức và sự đón nhận của người tiêu dùng."

VinFast đã xây dựng nhà máy sản xuất đầu tiên vào năm 2017 và ra mắt ba mẫu xe đầu tiên hai năm sau đó. Kể từ đó, hãng đã chiếm lĩnh thị phần lớn trên thị trường xe điện Việt Nam và xây dựng mạng lưới hơn 150.000 cổng sạc chỉ dành riêng cho xe VinFast. Trước khi BYD ra mắt, VinFast thậm chí còn tung ra chương trình sạc miễn phí một năm tại tất cả các trạm sạc của mình.

Các hãng xe điện khác, bao gồm một số thương hiệu Trung Quốc như Wuling và Haima, đều phải dựa vào mạng lưới sạc của bên thứ ba. Theo ông Vũ Ngọc, Giám đốc phát triển kinh doanh của một đại lý BYD tại Bắc Giang, chỉ có khoảng 100 điểm sạc của bên thứ ba trên toàn quốc.

"Nhiều khách hàng rất thích xe nhưng lại lo lắng về vấn đề sạc," ông Ngọc cho biết. Khách hàng có thể sử dụng các cổng sạc nhanh tại đại lý của ông, cũng như tại hàng chục đại lý khác đã mở trên khắp cả nước. BYD dự kiến sẽ có 50 đại lý trang bị cổng sạc nhanh vào cuối năm nay.

Ông Võ Minh Lực, Giám đốc điều hành BYD Việt Nam, cho biết khách hàng cũng có thể sạc xe tại nhà. "Chỉ cần sạc hai lần một tuần là đủ," ông nói. Công ty cũng tặng kèm bộ sạc di động và lắp đặt miễn phí cho những khách hàng đầu tiên.

Tuy nhiên, giải pháp này khó khả thi tại các thành phố đông đúc của Việt Nam, theo ông Ngô Kỳ Lam, Quản trị viên tại otosaigon.com, một trong những cộng đồng xe hơi lâu đời nhất tại Việt Nam. "Không phải nhà nào cũng đủ chỗ để xe đâu," ông Lam nhận xét.

VinFast còn có lợi thế hơn về hệ thống trạm sạc công cộng, khi có thể tận dụng mạng lưới rộng lớn các trung tâm thương mại và khu căn hộ của Vingroup để mở rộng cơ sở hạ tầng sạc bất cứ lúc nào, ông Lam cho biết.

Thiếu điểm sạc chỉ là một trong những thách thức của BYD tại Việt Nam. Họ cũng phải cạnh tranh gay gắt với VinFast về giá cả. Mẫu BYD rẻ nhất tại Việt Nam là Dolphin, một chiếc hatchback có giá bán lẻ 659 triệu đồng (26.130 USD), gần gấp đôi giá của mẫu xe rẻ nhất của VinFast, chiếc SUV mini VF3.

Chiến lược giá của BYD tại Việt Nam không được lòng người tiêu dùng trên các diễn đàn ô tô. Nhiều người dùng chỉ ra rằng ba mẫu xe BYD hiện có tại Việt Nam - Dolphin, Seal và Atto 3 - đều đắt hơn so với ở Thái Lan. Chẳng hạn, Dolphin có giá khoảng 570.000 baht (16.000 USD) tại Thái Lan. BYD đã giảm giá mạnh ở Thái Lan đến mức đang bị điều tra vì nghi ngờ bán phá giá.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, giá của BYD có thể chưa cạnh tranh được trong thời gian tới, do hiện tại họ đang nhập khẩu xe từ Trung Quốc và phải chịu thuế, theo ông Nguyễn Đăng Quang, một chuyên gia ngành ô tô, chia sẻ với Rest of World. 

"Khi xe được nhập khẩu từ Thái Lan, giá có thể giảm 30% - 50%," ông Quang nói. Ô tô xuất khẩu trong khu vực Đông Nam Á được miễn thuế.

Đối với BYD, hãng cũng có kế hoạch mở một nhà máy ở Indonesia, thị trường ô tô lớn nhất khu vực trong khi Việt Nam là một thị trường tương đối nhỏ. Năm ngoái, doanh số bán xe của Việt Nam chỉ hơn 300.000 chiếc - chưa bằng một nửa của Thái Lan hoặc Malaysia.

Tuy nhiên, doanh số bán xe điện ở Việt Nam đã tăng hơn 400% trong quý đầu tiên của năm nay, vượt xa các nước trong khu vực, theo Counterpoint Research. Các thương hiệu Trung Quốc đang rất muốn giành thị phần lớn hơn: Wuling hiện đang được lắp ráp tại Việt Nam, Chery và BYD cũng có kế hoạch sản xuất tại đây.

Bên ngoài Việt Nam, BYD rõ ràng là người dẫn đầu. Họ chiếm gần một nửa thị trường xe điện ở Đông Nam Á. Trên toàn cầu, BYD đã bán được hơn 3 triệu xe trong năm ngoái. Tuy nhiên, trên sân nhà, VinFast đã "khá thành công trong việc dựa vào tinh thần dân tộc để quảng bá hình ảnh một thương hiệu Việt", ông Lam nhận định.

Vượt qua định kiến bài hàng Trung vốn ăn sâu tại Việt Nam không phải chuyện dễ dàng. Trên mạng xã hội, nhiều người tuyên bố chỉ mua xe BYD nếu bản đồ định vị thể hiện rõ ràng quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam.

Chuyên gia ô tô Vinh Nguyễn, người tổ chức các buổi lái thử BYD tại Việt Nam, chia sẻ với Rest of World: “Nếu theo dõi các diễn đàn trực tuyến, bạn sẽ thấy những người chưa từng trải nghiệm xe đã có cái nhìn thiếu thiện cảm với BYD. Tuy nhiên, những ai đã lái thử đều đánh giá rất cao chất lượng xe.”

Tại đại lý của anh Ngọc ở Bắc Giang, sự kiện lái thử đã thu hút 118 khách hàng trong hai ngày và mang về 8 đơn đặt hàng. Anh cho biết phần lớn khách hàng là công nhân Trung Quốc, vợ/chồng người Việt của họ, hoặc những người từng học tập và làm việc tại Trung Quốc.

Anh Ngọc tin tưởng: “Ban đầu, BYD sẽ gặp khó khăn do định kiến, nhưng với sản phẩm chất lượng như vậy, chắc chắn sẽ chiếm được lòng tin của người tiêu dùng Việt Nam. Giống như các thương hiệu điện tử Trung Quốc khác như Oppo và Xiaomi.”

Đối với ông Hải, một người đã nghỉ hưu đang lái thử chiếc xe điện đầu tiên, việc BYD là thương hiệu Trung Quốc không thành vấn đề. Ông chia sẻ: “Ngày xưa, trong chiến tranh, chúng tôi đã lái ô tô, xe tải Trung Quốc trong nhiều năm. Chất lượng rất tốt.”

Sau khi lái thử hai trong ba mẫu xe BYD, điều khiến ông Hải băn khoăn nhất, bên cạnh việc thiếu điểm sạc, là giá cả. “So với các mẫu xe khác, BYD Dolphin khá đắt. Tôi sẽ cân nhắc thêm”, ông Hải nói.