Hành trình 15 năm 'nên duyên' giữa VIB và cổ đông ngoại CBA đi đến hồi kết
Ngày 17/3, Ngân hàng TMCP Quốc Tế (VIB - Mã: VIB) chính thức công bố thông tin Commonwealth Bank of Australia (CBA) đã không còn nắm giữ cổ phiếu nào của ngân hàng sau gần 15 năm gắn bó với vai trò cổ đông chiến lược.
CBA bắt đầu rót vốn vào VIB kể từ năm 2010 với tỷ lệ góp ban đầu là 15% và nâng tỷ lệ sở hữu lên 20% một năm sau đó. Cổ đông chiến lược này đóng vai trò quan trọng trong bước chuyển đổi chiến lược của VIB từ ngân hàng chuyên về doanh nghiệp trở thành ngân hàng bán lẻ chuyên nghiệp.
CBA chính thức rút lui khỏi ngân hàng VIB. (Nguồn: VIB)
Trong thông cáo phát đi vào tháng 9/2024 sau lần bán ra cổ phiếu đầu tiên của CBA (bán gần 5% vốn của VIB), tổ chức này cho biết việc thoái vốn tại VIB là phù hợp với chiến lược tập trung vào mảng ngân hàng tại khu vực Australia và New Zealand. Tổng số tiền mà CBA dự kiến thu về ở lần này là khoảng 160 triệu USD (gần 2.700 tỷ đồng thời điểm đó).
Tiếp đó, tháng 10/2024, CBA xác nhận đã bán ra 300 triệu cổ phiếu VIB trong phiên 29/10, thu về khoảng 5.400 tỷ đồng và bán ra gần 150 triệu cổ phiếu trong phiên 24/9, ước thu về là khoảng 160 triệu AUD (khoảng 2.700 tỷ đồng). Và mới đây nhất trong tháng 3, CBA đã bán ra hơn 120 triệu cổ phiếu VIB, ước thu về gần 2.600 tỷ đồng.
Như vậy, ước tính tổng số tiền mà CBA thu về từ việc rút chân khỏi VIB là khoảng 8.000 tỷ đồng. Do không rõ tổng số tiền đầu tư ban đầu của CBA vào VIB là bao nhiêu nên chưa thể ước tính được mức độ sinh lời hay lỗ của thương vụ.
Ngày 9/1/2017, hơn 560 triệu cổ phiếu VIB của Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam chính thức giao dịch trên UPCoM. Giá tham chiếu trong ngày giao dịch đầu tiên 17.000 đồng/cổ phiếu. Với mức giá này, vốn hóa của VIB đạt gần 9.600 tỷ đồng và giá trị của khoản đầu tư của CBA khi đó tương đương hơn 1.900 tỷ đồng. Đến hiện tại, vốn hoá thị trường của VIB đã tăng lên hơn 61.000 tỷ đồng, gấp gần 6,4 lần khi mới giao dịch trên UPCoM.
Trên thực tế, kế hoạch thoái vốn tại VIB đã được cổ đông chiến lược CBA tiết lộ qua những năm gần đây. Bắt đầu từ năm 2017, CBA đã có động thái rút khỏi VIB khi hai thành viên Hội đồng Quản trị là ông Coenraad Johannes Jonker và ông Michael John Venter, từ chức tại ngân hàng vì nhận trọng trách mới tại CBA.
Việc thoái vốn của CBA tiếp tục được đề cập tại Đại hội đồng cổ đông (ĐHCĐ) năm 2019, tại thời điểm đó ông Michael John Murphy, đại diện CBA, cho biết ngân hàng đã đồng hành với VIB hơn 10 năm và chứng kiến sự phát triển của ngân hàng. CBA đang thực hiện chiến lược trở thành ngân hàng gọn nhẹ hơn và đánh giá lại các khoản đầu tư toàn cầu.
Đầu tháng 7/2024 VIB cho biết ngân hàng đã khóa tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa (room ngoại) ở mức 4,99% (148,7 triệu cổ phiếu). Đây có thể là động thái để tiếp tục chờ những nhà đầu tư tiếp theo thế chỗ CBA. Trước đó, room ngoại được ngân hàng giới hạn ở mức 20,5% (611 triệu cổ phiếu) và gần như luôn trong tình trạng kín room.
Hành trình 15 năm bén duyên
Quan hệ hợp tác giữa VIB và CBA đã được khởi đầu từ năm 2009 bằng chương trình hỗ trợ kỹ thuật. Theo chương trình này, CBA đã cử các chuyên gia trong lĩnh vực ngân hàng sang hỗ trợ VIB trong những hoạt động kinh doanh quan trọng như ngân hàng bán lẻ, công nghệ ngân hàng, quản lý rủi ro, quản trị nguồn nhân lực, tài chính và nguồn vốn.
Tính đến hiện tại, VIB đã có gần 30 năm hình thành và phát triển, song VIB chỉ thực sự lột xác kể từ năm 2010 khi bắt đầu đón đối tác chiến lược CBA và bắt đầu định hướng bán lẻ và duy trì nó cho đến hiện tại.
Trước năm 2010, VIB chủ yếu tập trung vào cho vay doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước. Tuy nhiên, từ năm 2011 ngân hàng bắt đầu chuyển hướng và tăng dần tỷ trọng cho vay cá nhân. Đến năm 2013, cho vay cá nhân chiếm hơn 50% tổng dư nợ và không ngừng gia tăng tỷ trọng sau đó.
Vào năm 2017 quan hệ giữa VIB và CBA tiếp tục được nâng cấp khi ngân hàng chính thức nhận chuyển giao kinh doanh CBA Chi nhánh TP HCM. Giá trị thương vụ không được tiết lộ. Thời điểm 2017 cũng đánh dấu sự chuyển đổi mạnh mẽ và nhanh chóng trong nỗ lực chuyển dịch sang tín dụng bán lẻ của VIB.
Tại đại hội đồng cổ đông 2018, ông Đặng Khắc Vỹ, Chủ tịch Hội đồng Quản trị VIB, cho hay việc mua lại chi nhánh của CBA không đóng góp nhiều vào mạng lưới. Doanh thu từ CBA chiếm khoảng 1.000 – 2.000 tỷ, trên tổng doanh thu bán lẻ là 6.000 tỷ.
Ông Vỹ cho biết CBA là đối tác chiến lược của ngân hàng. Điều quan trọng là CBA đóng góp quy trình, công nghệ, các sản phẩm, cách tiếp cận với khách hàng cho mục đích phục vụ cho hoạt động bán lẻ. VIB sẽ nhân rộng mô hình đó của CBA ra các chi nhánh.
Năm 2024, VIB đã đưa tỷ trọng cho vay cá nhân lên 80% trong tổng dư nợ, trở thành ngân hàng có tỷ trọng bán lẻ cao nhất toàn ngành.
Từ năm 2017, dư nợ bán lẻ của VIB luôn trên chiếm 50%, có thời điểm lên tới 90%.
Sau chặng đường gần 15 năm từ năm 2010 - 2024, vốn điều lệ của VIB tăng gấp 7,4 lần từ 4.000 tỷ lên 29.791 tỷ đồng, tổng tài sản của ngân hàng gấp 5,2 lần, cho vay khách hàng tăng lên gấp 7,7 lần, tiền gửi khách hàng gấp 4,6 lần.
Hiệu quả hoạt động của ngân hàng cũng tăng mạnh trong những năm gần đây, lợi nhuận trước thuế năm 2024 tăng gấp 9 lần con số của năm 2010.
Trong năm 2025, VIB đề xuất kế hoạch lợi nhuận trước thuế đạt 11.020 tỷ đồng, tăng 22% so với mức thực hiện của năm 2024. Con số này thấp hơn so với kế hoạch của năm 2024 và 2023 từng được ĐHĐCĐ thông qua với (lần lượt 12.045 tỷ đồng và 12.200 tỷ đồng) các năm trước.
Bên cạnh đó, ngân hàng đặt mục tiêu tổng tài sản tăng 22%, đạt 600.350 tỷ đồng vào cuối năm 2025, trong đó tổng dư nợ tín dụng tăng 22%, đạt 395.800 tỷ đồng. Huy động vốn đạt 377.300 tỷ đồng, tăng 26% trong khi tỷ lệ nợ xấu tiếp tục kiểm soát dưới 3%.
