FT: Các nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam là mảnh đất màu mỡ cho tiền ảo sinh sôi

Tiền ảo len lỏi vào đời sống thực

Tại Lagos, thủ phủ thương mại của Nigeria, một lập trình viên đang bàn giao công việc cho khách hàng ở London và được thanh toán bằng bitcoin. Bước này sẽ giúp nữ lập trình viên không phải vướng bận về phí giao dịch ngân hàng tốn kém và tỷ giá hối đoái èo uột của đồng naira.

Tại thành phố São Paulo, Brazil, một nha sĩ đang gửi tiền tiết kiệm hàng tháng vào một quỹ ETF chuyên đầu tư tiền ảo, theo Financial Times (FT).

Ở Việt Nam, các cá nhân và doanh nghiệp đang mạnh dạn đầu tư, kinh doanh và giao dịch bitcoin cùng một số đồng tiền ảo khác, đến mức nước ta vừa trở thành quốc gia có tỷ lệ chấp nhận tiền ảo cao nhất thế giới.

Trái lại, tại các nền kinh tế tiên tiến, tiền ảo đang bị nhiều chuyên gia trong lĩnh vực tài chính nghi ngờ là một tài sản đầu cơ, có mức độ biến động dữ dội và cuối cùng sẽ có kết cục bi thảm.

Cơ quan quản lý ở Mỹ và châu Âu đã nghiêm khắc cảnh báo sự nguy hiểm khi giao dịch tiền ảo. Song, ở các nước đang phát triển, có một số dấu hiệu cho thấy tiền ảo đang âm thầm sinh sôi nảy nở.

Ông Kim Grauer, Giám đốc Nghiên cứu của công ty dữ liệu blockchain Chainalysis, cho hay: "Giữa lúc mọi người chú ý đến những dòng tweet của Elon Musk hoặc các nhà đầu tư tổ chức khác về bitcoin, thì tiền ảo đang từng bước nở rộ ở các thị trường mới nổi trên khắp thế giới…"

"Dấu ấn của tiền điện tử ở các nước đang phát triển rất lớn mạnh, hơn nữa người dân còn có cơ hội kinh doanh từ những tài sản mới mẻ này", ông Grauer tiếp tục.

Trong báo cáo năm 2021, Chainalysis đã xếp Việt Nam là nước có tỷ lệ chấp nhận tiền ảo cao nhất thế giới. Đứng đầu top 20 là các thị trường mới nổi và cận biên, ngoại trừ Mỹ (xếp hạng 8) là nền kinh tế phát triển duy nhất.

Dữ liệu riêng biệt từ UsefulTulips.org, một tổ chức chuyên theo dõi các giao dịch bitcoin trên hai nền tảng giao dịch ngang hàng (P2P) lớn nhất thế giới, cũng chứng minh xu hướng tương tự. Trong vài tuần qua, vùng châu Phi cận Sahara đã vượt qua Bắc Mỹ để trở thành khu vực địa lý có khối lượng giao dịch bitcoin ngang hàng cao nhất thế giới.

Tuần trước, El Salvador, một quốc gia nhỏ ở Trung Mỹ với dân số vỏn vẹn 6,4 triệu người, vừa chính thức trở thành nước đầu tiên trên thế giới công nhận bitcoin là đồng tiền hợp pháp.

Điều đó có nghĩa là từ các thương gia, đại lý xe hơi đến quán cà phê sẽ phải chấp nhận bitcoin như một phương thức thanh toán. Một số người xem đây là một bước đột phá lớn, theo FT.

"Chúng ta nên xem xét xu hướng mới một cách nghiêm túc", ông Paul Domjan, đồng tác giả cuốn sách Chain Reaction: How Blockchain Will Transform the Development World, lưu ý.

"Việc tiền ảo nở rộ ở các nền kinh tế mới nổi đang làm thay đổi vị thế của bitcoin trong hệ thống tài chính toàn cầu và sẽ tác động đến cuộc tranh luận của thế giới về tiền ảo", vị tác giả giải thích.

Thay thế cho các đồng nội tệ yếu

Các thị trường mới nổi là mảnh đất màu mỡ cho tiền ảo, thường là vì đồng nội tệ của các nước này không hoạt động hiệu quả.

Lạm phát khó lường, tỷ giá hối đoái biến động mạnh, hệ thống ngân hàng phức tạp và tốn kém, cùng các quy định tài chính không rõ ràng thường làm giảm sức hút của các đồng nội tệ ở những nước đang phát triển.

Nigeria, quốc gia đông dân nhất châu Phi, là một trường hợp điển hình. Dân số trẻ, thiếu kiên nhẫn của Nigeria đang phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp nghiêm trọng, cùng với những biến động trên thị trường tiền tệ chợ đen và các quy định kiểm soát vốn từ chính phủ.

Khi giá dầu thô, mặt hàng xuất khẩu chính của Nigeria, sụt giảm trong thời kỳ đại dịch và nguồn cung USD bị siết chặt, nhiều doanh nghiệp trong nước không thể thanh toán cho nhà cung ứng và chủ nợ ở nước ngoài.

Chia sẻ với FT, Giám đốc Grauer của Chainalysis cho biết: "Thương nhân Nigeria và Trung Quốc giao dịch bằng tiền ảo khá nhiều, vì chính sách ngoại hối đã khiến các doanh nhân địa phương không có sẵn một lượng tiền mặt lớn để tham gia thương mại quốc tế".

Tại Nigeria, các giao dịch tiền ảo diễn ra theo nhiều quy mô, có nhà đầu tư nhỏ lẻ mua một lượng tiền nhỏ chưa đến 100 USD và cũng có những thương gia hoặc doanh nghiệp dịch vụ tài chính dùng tiền ảo để thanh toán hơn đơn,…

Ở các quốc gia như Venezuela và Brazil, vấn đề chi phí sinh hoạt và hệ thống tài chính quan liêu đang tạo điều kiện để người dân thử nghiệm và chuyển sang sử dụng nhiều loại tiền ảo khác nhau.

Các đồng như dash được sử dụng cho những giao dịch nhỏ, bitcoin cho những giao dịch lớn hơn và litecoin để thanh toán hóa đơn truyền hình cáp, CEO Ryan Taylor của một công ty tiền ảo có tên Dash Core Group cho hay.

Ngoài ra, tiền ảo còn là một giải pháp thay thế cho việc trao nhận kiều hối, huyết mạch quan trọng cho nhiều nền kinh tế đang phát triển. Dịch vụ chuyển tiền quốc tế thông qua các kênh truyền thống như Western Union thường rất tốn kém và mất thời gian.

Theo World Bank, trong quý I năm ngoái, chi phí để gửi 200 USD kiều hối đến các nước ở châu Phi cận Sahara trung bình chiếm khoảng 9% giá trị giao dịch. Song, thông qua các mạng lưới tiền ảo P2P, chi phí chỉ rơi vào khoảng 2 - 3%.

Trở thành kênh đầu tư chính thống

Tương tự "đồng nghiệp" ở những nền kinh tế phát triển, các nhà đầu tư ở những nước đang phát triển, đặc biệt là những quốc gia có thu nhập trung bình, cũng có niềm đam mê đầu cơ bitcoin.

Tuy nhiên, ở một số thị trường mới nổi, đầu tư tiền ảo đã len lỏi sâu vào "địa hạt" tài chính chính thống chứ không chỉ là một loại hình đầu cơ, FT nhấn mạnh.

Chẳng hạn, ở Anh và Mỹ, các cơ quan quản lý chưa chấp thuận việc thành lập các quỹ ETF về tiền ảo. Còn trong năm nay, Brazil vừa trở thành một trong số ít các quốc gia có quỹ ETF loại này.

"Điều đó cho thấy, ngay cả khi thị trường tiền ảo có sự điều chỉnh mạnh thì nhà giao dịch vẫn muốn đầu tư dài hạn", ông Marcelo Sampaio, CEO của Hashdex Asset Management, cho hay.

Brazil là quốc gia đứng đầu ở khu vực Mỹ Latin về số người dùng tiền ảo. Theo phân tích của hãng cung ứng giải pháp thanh toán tiền ảo TripleA, Brazil hiện có khoảng 10,4 triệu nhà đầu tư lớn nhỏ.

Sự phổ biến của tiền ảo ở Brazil được chứng minh bởi đà tăng trưởng thần tốc của sàn giao dịch Mercado Bitcoin. Cuối tháng 8 năm nay, tổng khối lượng giao dịch của sàn này đã tăng gấp 7 lần so với cùng kỳ năm 2020.

Gần đây, sàn Mercado Bitcoin còn chốt được khoản đầu tư 200 triệu USD từ tập đoàn công nghệ Nhật Bản SoftBank và số lượng khách hàng của họ đã tăng gấp đôi lên 2,8 triệu trong năm qua.