Cơn sốt giá phân bón hạ nhiệt, doanh nghiệp hết thời lãi đậm

Lợi nhuận doanh nghiệp giảm mạnh theo giá phân bón

Bước qua giai đoạn đỉnh cao lợi nhuận năm 2022, nhóm doanh nghiệp phân bón giờ phải đối mặt với nhiều thách thức khi giá bán trong nước và xuất khẩu đều giảm mạnh.

Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam (KIS) cho biết đến cuối tháng 4, giá ure đã về dưới 10.000 đồng/kg, giảm 50% so với cùng kỳ năm 2022, còn các loại phân kali, NPK hay DAP hạ khoảng 20-30%, dao động 12.000-15.000 đồng/kg.

Ở mảng xuất khẩu, giá phân bón trong tháng 4 đã giảm 46% so với mức đỉnh tháng 4/2022, xuống còn 368 USD/tấn.

Đà rơi này đã kéo theo kết quả kinh doanh của nhóm doanh nghiệp phân bón niêm yết trong quý I đi xuống. Theo thống kê của KIS, tổng doanh thu của 26 công ty phân bón niêm yết đạt 21.375 tỷ đồng, giảm 18% so với quý IV/2022 và giảm 29,5% so với quý I/2022. Lợi nhuận sau thuế của nhóm doanh nghiệp này chỉ còn 1.375 tỷ đồng, giảm 65% so với quý IV/2022 và giảm 81% so với quý I/2022.

Báo cáo tài chính quý I/2023 của Tổng Công ty Phân bón và hoá chất Dầu khí (Đạm Phú Mỹ - Mã: DPM) cho thấy doanh thu thuần đạt 3.265 tỷ đồng, giảm 44% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong cơ cấu doanh thu, thị trường trong nước đóng góp 80%, còn lại đến từ xuất khẩu.

Sau khi trừ các chi phí và thuế, Đạm Phú Mỹ lãi sau thuế 262 tỷ đồng, giảm 88% so với mức kỷ lục được thiết lập năm ngoái, đồng thời đây cũng là mức lãi thấp nhất trong 6 quý trở lại đây.

Đại diện công ty cho biết, giá bán và sản lượng kinh doanh mặt hàng phân bón quý I giảm so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt giá bán ure giảm 44% trong khi giá khí lại tăng, điều này khiến lợi nhuận quý đầu năm của doanh nghiệp giảm.

Năm nay, công ty đặt mục tiêu tổng doanh thu hợp nhất 17.372 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế hợp nhất 2.670 tỷ đồng. Với 301 tỷ đồng lãi trước thuế trong quý I, công ty đã hoàn thành 11% kế hoạch lợi nhuận và thực hiện được 20% kế hoạch doanh thu.

Với các công ty quy mô nhỏ hơn như CTCP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc (Mã: DHB), kết quả kinh doanh còn giảm mạnh hơn.

Quý I/2023, Đạm Hà Bắc ghi nhận doanh thu thuần đạt 1.185 tỷ đồng, giảm 39% so với cùng kỳ năm 2022, công ty lỗ sau thuế 129,5 tỷ đồng trong khi cùng kỳ lãi 868 tỷ đồng. Đây cũng là quý lỗ đầu tiên sau 6 quý có lãi trở lại.

Trong văn bản giải trình, Đạm Hà Bắc cho biết tình hình tiêu thụ của công ty gặp rất nhiều khó khăn do giá ure và NH3 trong nước liên tục giảm mạnh theo giá thế giới, sản lượng tiêu thụ đạt thấp so với kế hoạch khiến doanh thu quý I giảm mạnh so với cùng kỳ.

Cùng với đó, giá dầu, giá than cũng như vật tư, nguyên liệu đầu vào khác vẫn giữ ở mức cao, nguồn than trong nước luôn trong tình trang thiếu hụt đẩy giá thành sản phẩm tăng cao, biên lợi nhuận thấp.

Kết thúc quý I, Đạm Hà Bắc mới hoàn thành 26% kế hoạch doanh thu và còn cách xa kết hoạch lợi nhuận.

Ở chiều ngược lại, một doanh nghiệp khác là CTCP Phân bón Miền Nam (Mã: SFG) nằm trong số ít các công ty ghi nhận có lãi trong quý I, tuy nhiên, lợi nhuận không đến từ hoạt động kinh doanh cốt lõi.

Theo đó, doanh thu quý I của doanh nghiệp này đạt 311 tỷ đồng, giảm 45% song lợi nhuận sau thuế lại tăng trưởng 21%, đạt gần 34 tỷ đồng. Trong văn bản giải trình, công ty cho biết khoản lợi nhuận này không đến từ hoạt động kinh doanh chính mà nhờ khoản chia lợi nhuận từ công ty liên kết. 

Năm 2023, công ty đặt mục tiêu doanh thu đạt 1.500 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 55 tỷ đồng. Kết thúc quý I, Phân bón miền Nam đã hoàn thành 21% kế hoạch doanh thu và 61% chỉ tiêu lợi nhuận trước thuế (33,8 tỷ đồng).

Biên lợi nhuận doanh nghiệp không còn giữ được phong độ

Công ty Chứng khoán KIS cho biết nguồn cung phân bón cao trên toàn cầu và việc Trung Quốc, quốc gia xuất khẩu phân bón hàng đầu mở cửa trở lại có thể tiếp tục kéo giá giảm sâu hơn. Đặc biệt, tâm lý người mua chờ giá tốt hơn khiến giá phân bón khó hồi phục.

Trong khi đó, năng lực sản xuất trong nước đã vượt ít nhất 40% so với nhu cầu trong nước hiện tại, các công ty phân bón ghi nhận mức tồn kho cao.

Do giá phân bón giảm, nông dân trì hoãn quyết định mua để chờ giá tốt hơn, có thể dẫn đến giá trị phân bón tồn kho cao và doanh thu phân bón bán ra trong quý I suy giảm. Điều này dẫn tới biên lợi nhuận các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước có nguy cơ ngày càng thu hẹp.

Quý I/2022, những "ông lớn" như Đạm Phú Mỹ, Đạm Cà Mau từng có biên lợi nhuận gộp ở mức hơn 48%, nhưng mức kỷ lục này đã không giữ được phong độ, giảm dần qua các quý và  xuống còn 16-20% trong quý I năm nay. Hay như Đạm Hà Bắc, công ty từng có biên lãi gộp cao nhất trong nhóm doanh nghiệp phân bón trong quý I/2022 với 56% thì hiện đã co hẹp còn 6,8% trong quý I/2023.

So với các doanh nghiệp khác, biên lợi nhuận gộp của Phân bón miền Nam thường thấp hơn so với mặt bằng chung. Trong bối cảnh khó khăn như hiện nay, biên lãi gộp của doanh nghiệp này đã xuống mức âm hai quý liên tiếp.

Trong báo cáo triển vọng ngành phân bón, CTCP Chứng khoán Ngân hàng BIDV (BSC) cho rằng giá ure thế giới hiện giảm 35 – 50% so với mức hồi đầu năm 2022, trong khi giá các nguyên liệu chính mới hạ nhiệt 18 – 30% (ngoại trừ giá khí ở Châu Âu và than).

Điều này cho thấy giá ure đang giảm nhanh hơn so với nguyên liệu sản xuất, ảnh hưởng đến biên lợi nhuận của các doanh nghiệp sản xuất ure, tạo áp lực lên tăng trưởng các công ty do mức nền năm 2022 cao.

"Các doanh nghiệp phân bón có thể đối mặt với áp lực tăng trưởng âm trong năm 2023 do nguồn cung dư thừa, giá ure giảm nhanh hơn nguyên liệu", BSC nhận định.

Bộ phận phân tích của KIS cho rằng dựa trên hoạt động trồng trọt tích cực trong quý I cả về giá cả và năng suất, hầu hết cửa khẩu đã mở cửa và các quốc gia tăng cường dự trữ lương thực trong bối cảnh lạm phát và khủng hoảng chính trị toàn cầu, đây là dấu hiệu tích cực hơn cho quá trình tiêu thụ phân bón tồn kho trong năm 2023.

Bên cạnh đó, sản lượng xuất khẩu sụt giảm cũng ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng doanh thu do áp lực cạnh tranh từ sự trở lại của Trung Quốc và Nga trên thị trường phân bón toàn cầu.

Bộ phận phân tích của chứng khoán KIS cho rằng triển vọng quý II có thể sáng hơn nhờ mùa gieo trồng mới giúp giá bán tăng, song không thể kỳ vọng như quý IV/2022. Tuy vậy, một số doanh nghiệp vẫn có thể tận dụng những cơ hội này để tối đa hóa lợi nhuận.