Các chính sách thuế mới của ông Trump tác động thế nào đến lạm phát Việt Nam?

Ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ hai, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế đối với hàng hóa từ Liên minh châu Âu (EU), đồng thời cảnh báo khả năng áp thêm 10% thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc sớm nhất từ ngày 1/2.

Đối với hàng hóa nhập khẩu từ hai quốc gia láng giềng là Mexico và Canada, ông Trump nhắc lại cảnh báo có thể áp mức thuế 25%, viện dẫn lý do hai nước này vẫn chưa ngăn chặn hiệu quả tình trạng nhập cư trái phép và buôn bán Fentanyl vào Mỹ.

Bên cạnh đó, Tổng thống Mỹ cũng nói đến việc có thể sẽ áp đặt lệnh trừng phạt Nga nếu Tổng thống Vladimir Putin từ chối đàm phán chấm dứt xung đột ở Ukraine.

Tác động kép đối với Việt Nam

Nhìn nhận tác động các chính sách này lên kinh tế Việt Nam, TS. Hà Thị Cẩm Vân, Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Kinh tế, Đại học RMIT Việt Nam cho rằng, với thặng dư thương mại lên tới 104,6 tỷ USD với Mỹ trong năm 2024 (tăng 25,6% so với năm 2023), Việt Nam có thể trở thành mục tiêu tiềm năng trong chính sách thuế của chính quyền Tổng thống Donald Trump nhằm giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy sản xuất nội địa Mỹ.

Đặc biệt, nếu chính quyềnTổng thống Trump coi Việt Nam như là nơi các doanh nghiệp Trung Quốc tăng cường sản xuất và xuất khẩu sang Mỹ nhằm tránh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, thì Việt Nam sẽ là mục tiêu ngay sau Trung Quốc trong chiến lược thương mại nhiệm kỳ Trump 2.0, đẩy thuế nhập khẩu các mặt hàng “Made in Vietnam” vào Mỹ tăng cao.

Ngoài ra, ông Trump cũng đe dọa sẽ áp thuế suất lên đến 20% trên tất cả các hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Thuế suất cao làm tăng giá bán hàng hóa từ Việt Nam, giảm sức cạnh tranh tại thị trường Mỹ và khả năng duy trì thị phần. Kết quả là kim ngạch xuất khẩu giảm, có nguy cơ dẫn đến thâm hụt hoặc suy giảm thặng dư cán cân thương mại.

“Sự sụt giảm xuất khẩu đồng nghĩa với việc nguồn cung USD vào Việt Nam giảm, tạo áp lực lên tỷ giá hối đoái. Đồng VND có thể mất giá, khiến các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu và máy móc đối mặt với chi phí cao hơn. Điều này làm tăng chi phí sản xuất trong nước, ảnh hưởng đến lợi nhuận và giá cả tiêu dùng”, bà Vân quan ngại.

Trong bối cảnh đó, lạm phát tại Mỹ có thể tăng do thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ tăng, cộng với chính sách cứng rắn về nhập cư làm giảm nguồn cung lao dẫn tới chi phí cho lao động tăng và kéo theo tổng chi phí sản xuất tăng, dẫn tới giá tăng.

Điều này có thể lan tỏa qua đường thương mại, bởi chi phí hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ tăng sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp Việt Nam sử dụng nguyên liệu hoặc thiết bị từ Mỹ. Đồng thời, chi phí hàng hóa toàn cầu, đặc biệt là các sản phẩm công nghệ và năng lượng, cũng sẽ bị đẩy lên, làm tăng giá nhập khẩu vào Việt Nam.

Lạm phát cao tại Mỹ cũng có thể dẫn đến việc Cục dự trữ Liên bang (Fed) tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát. Điều này sẽ làm tăng lãi suất toàn cầu, gây áp lực lên chính sách tiền tệ Việt Nam, đặt ra thách thức trong việc duy trì lãi suất cạnh tranh để giữ dòng vốn FDI. Hệ quả là Việt Nam sẽ phải đối mặt với lựa chọn khó khăn giữa ổn định lãi suất hoặc tăng tỷ giá để tránh dòng vốn ngoại bị rút ra.

“Chính sách thuế và tình trạng lạm phát cao tại Mỹ có tác động tiêu cực kép tới Việt Nam: một mặt làm giảm xuất khẩu và gây áp lực lên cán cân thương mại, mặt khác làm gia tăng chi phí nhập khẩu và áp lực lạm phát nội địa”, bà Vân nêu rõ.

Còn theo bà Nguyễn Thúy Hạnh, Tổng giám đốc kiêm Ngân hàng Standard Chartered Việt Nam, lạm phát đã chậm lại trong thời gian gần đây nhưng có thể bắt đầu tăng trở lại vào giữa năm 2025 khi đồng USD dự kiến sẽ mạnh lên vào nửa cuối năm 2025 do tác động các chính sách thuế quan và biện pháp tài khóa của Tổng Thống Trump được làm rõ và triển khai.

Lạm phát đảo chiều có thể làm phức tạp quá trình phục hồi trong nước và tạo ra thách thức cho ngân hàng trung ương, trong đó tác động chính đến từ chênh lệch lãi suất.

“Về lâu dài, tính bền vững của các biện pháp kích thích vĩ mô sẽ ảnh hưởng đến sức mạnh của đồng USD. Các nhà đầu tư trong và ngoài nước có thể chuyển sang các tài sản có khả năng phòng ngừa lạm phát nếu tình trạng bất ổn vẫn tiếp diễn”, bà Hạnh nêu rõ.

Ba kịch bản lạm phát  

Ngay từ đầu năm 2025, Tổng cục Thống kê đưa ra 3 kịch bản lạm phát của Việt Nam. 

Ở kịch bản 1, dự báo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2025 tăng khoảng 3,8% so với năm 2024.

Kịch bản này xảy ra với giả thiết giá lương thực, thực phẩm năm 2025 tăng 3,41% so với năm 2024, tác động làm CPI chung tăng 0,85 điểm %; Giá nhà ở thuê tăng 5,78%, tác động làm CPI tăng 0,61 điểm %. Giá điện sinh hoạt tăng 8,07%, tác động làm CPI tăng 0,27 điểm %;

Giá gas tăng 6,86%, tác động làm CPI tăng 0,1 điểm %. Giá dịch vụ y tế tăng 11,68%, tác động làm CPI tăng 0,48 điểm %. Giá dịch vụ giáo dục tăng 5,23%, tác động làm CPI tăng 0,29 điểm %. Giá xăng dầu tăng 1,4%, tác động làm CPI tăng 0,05 điểm %.

Ở kịch bản 2, dự báo CPI bình quân năm 2025 tăng khoảng 4,2% so với năm 2024.

Kịch bản này đi kèm với giả thiết giá lương thực, thực phẩm năm 2025 tăng 3,67% so với năm 2024, tác động làm CPI chung tăng 0,92 điểm %. Giá nhà ở thuê tăng 7,07%, tác động làm CPI tăng 0,74 điểm %. Giá điện sinh hoạt tăng 10,7%, tác động làm CPI tăng 0,35 điểm %.

Giá gas tăng 7,35%, tác động làm CPI tăng 0,11 điểm %. Giá dịch vụ y tế tăng 12,19%, tác động làm CPI tăng 0,5 điểm %. Giá dịch vụ giáo dục tăng 6,9%, tác động làm CPI tăng 0,38 điểm %. Giá xăng dầu tăng 2,9%, tác động làm CPI tăng 0,1 điểm %.

Ở kịch bản 3, dự báo CPI bình quân năm 2025 tăng khoảng 4,5% so với năm 2024. Kịch bản đi cùng với giả thiết giá lương thực, thực phẩm năm 2025 tăng 3,76% so với năm 2024, tác động làm CPI chung tăng 0,94 điểm %. Giá nhà ở thuê tăng 8,17%, tác động làm CPI tăng 0,86 điểm %. Giá điện sinh hoạt tăng 10,88%, tác động làm CPI tăng 0,36 điểm %.

Giá gas tăng 8,86%, tác động làm CPI tăng 0,13 điểm %. Giá dịch vụ y tế tăng 12,5%, tác động làm CPI tăng 0,51 điểm %. Giá dịch vụ giáo dục tăng 7,47%, tác động làm CPI tăng 0,41 điểm %. Giá xăng dầu tăng 3%, tác động làm CPI tăng 0,11 điểm %.

Dù vẫn nằm trong mục tiêu đề ra, song bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ thống kê giá, Tổng cục Thống kê cũng lưu ý cạnh tranh thương mại giữa các nước lớn sẽ ngày càng gay gắt hơn, đặc biệt với chính sách thuế quan mà Tổng thống Donald Trump đề xuất có thể gây ảnh hưởng đến lạm phát dài hạn nếu các đối tác thương mại toàn cầu có hành động “trả đũa”.

Việt Nam là nước nhập khẩu nhiều nguyên liệu phục vụ sản xuất nên giá hàng hóa trên thế giới ở mức cao sẽ ảnh hưởng đến chi phí, giá thành, tạo áp lực cho sản xuất của doanh nghiệp và từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên. Bên cạnh đó, USD tăng giá càng làm tăng chi phí nhập khẩu nguyên nhiên vật liệu, gây sức ép lên mặt bằng giá hàng hóa trong nước.

Vì vậy, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để có các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm đảm bảo nguồn cung, bình ổn giá trong nước.

Đảm bảo thông suốt hoạt động cung ứng, lưu thông, phân phối hàng hóa, dịch vụ, nhất là đối với xăng dầu và các mặt hàng chiến lược có khả năng bị ảnh hưởng từ sự đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu và xung đột căng thẳng địa chính trị.

Các Bộ, ngành, địa phương cần theo dõi sát diễn biến giá cả của các mặt hàng thiết yếu (lương thực, thực phẩm, thịt lợn, xăng dầu, gas...) để có giải pháp điều hành phù hợp và chủ động chuẩn bị các nguồn hàng vào dịp Lễ nhằm hạn chế tăng giá. Đồng thời cần có các biện pháp kiểm soát, bình ổn giá, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, tránh để xảy ra hiện tượng tăng giá bất hợp lý, tung tin thất thiệt gây bất ổn thị trường.

Chính phủ tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, thận trọng, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra.

"Tăng cường công tác thông tin, truyền thông, đưa thông tin kịp thời, minh bạch, tạo sự đồng thuận trong dư luận đối với công tác điều hành giá của Chính phủ, ổn định tâm lý người tiêu dùng và ổn định kỳ vọng lạm phát", bà Oanh nhấn mạnh.