ADB chỉ ra nhiều rủi ro hiện hữu, dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam đạt 6% năm 2024

Tăng trưởng GDP 6% trong năm 2024, lạm phát 4%

Điểm lại biến trong những năm qua, ông Nguyễn Bá Hùng, Kinh tế trưởng tại Việt Nam của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho biết tăng trưởng GDP trong hai năm COVID vẫn dương, 2022 phục hồi mạnh mẽ và 2023 đạt tăng trưởng 5% là thành tích so với hoàn cảnh chung. 

Trong năm qua, các lĩnh vực dịch vụ và công nghiệp tiếp tục là động lực chính của tăng trưởng kinh tế, mặc dù đã chậm lại so với 2022. Cầu nội địa tiếp tục phục hồi, nhưng chậm hơn so với kỳ vọng và lạm phát được kiểm soát ở mức 3,3%, nhỉnh hơn so với 2022. 

Về chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chuyển sang chính sách tiền tệ hỗ trợ trong bối cảnh tăng trưởng giảm tốc. Thặng dư thương mại đạt kỷ lục, kiều hối lớn đã hỗ trợ thặng dư tài khoản vãng lai, ước tính đạt 5,9% GDP. Tuy nhiên, năm 2023 Việt Nam cũng gặp một số khó khăn do vướng mắc thị trường vốn.

Với xu hướng trên, ADB dự báo tăng trưởng GDP sẽ ở mức 6,0% cho năm 2024 và 6,2%. Lạm phát ở mức 4% trong cả hai năm. 

Sự phục hồi tăng trưởng được kỳ vọng tương đối toàn diện trong các ngành công nghiệp chế biến xuất khẩu, dịch vụ và nông nghiệp ổn định sẽ giúp quá trình phục hồi từng bước khả thi. Dòng vốn FDI và kiều hối tích cực, thặng dư thương mại được duy trì, hỗ trợ tài khóa được tiếp tục và chương trình đầu tư công đáng kể cũng sẽ kích thích tăng trưởng.

Đầu tư công sẽ là động lực chính

Theo đại diện ADB, đầu tư công sẽ là động lực chính cho tăng trưởng trong năm 2024. Tỷ lệ đầu tư công trong những năm vừa qua tương đối ổn định, đồng thời những tháng đầu năm 2024 cũng nằm trên cùng xu hướng với các năm trước. "Do đó, có thể ít nhất kỳ vọng vào kết quả sẽ bằng với những năm trước", ông Hùng nói. 

Theo ADB, trong năm 2024, Chính phủ cũng đã có những nỗ lực thúc đẩy đầu tư công tốt hơn so với năm trước và có thể trông đợi vào thành tích tốt hơn, tạo động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng.

Ngoài ra, các yếu tố về tiêu dùng, chính sách tiền tệ, khả năng Fed cắt giảm lãi suất trong năm 2024 sẽ hỗ trợ nền kinh tế Việt Nam duy trì tăng trưởng. 

Bên cạnh đó, ADB cũng cho rằng vẫn còn các rủi ro, chủ yếu đến từ bên ngoài như kỳ vọng nền kinh tế thế giới tăng trưởng thấp trong năm 2024 (1,3%) và phục hồi chậm trong năm 2025 (1,5%), thấp hơn so với mức tăng trưởng 1,7% của năm 2023. Sự phục hồi chậm của nền kinh tế toàn cầu sẽ ảnh hưởng tới xuất khẩu, thương mại trong năm 2024. 

Ngoài ra, các cuộc xung đột địa chính trị như xung đột Nga Ukraine, xung đột Israel - Hamas, nguy cơ xung đột lớn hơn giữa Israel - Iran, cuộc xung đột trên Biển Đỏ cũng sẽ là yếu tố rủi ro. Hiện những căng thẳng này chưa tác động trực tiếp vào nền kinh tế Việt Nam nhưng đã có ảnh hưởng tới thế giới, làm tăng chi phí vận tải hàng hóa, giá cả.

Về các rủi ro nội tại, đại diện ADB cho biết tăng trưởng chậm lại làm gia tăng rủi ro về tính dễ đổ vỡ của nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt do sự phụ thuộc vào ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và doanh nghiệp FDI. Thị trường vốn của Việt Nam còn non trẻ, dựa quá nhiều vào tín dụng ngân hàng. 

Đồng thời, các yếu tố như biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan ảnh hưởng tới mùa màng, sản lượng nông nghiệp cũng sẽ có tác động tới tăng trưởng kinh tế trong khu vực và Việt Nam. 

Từ những yếu tố trên, ông Hùng đưa ra triển vọng "vừa lạc quan vừa thận trọng". Cụ thể, nền kinh tế Việt Nam hưởng lợi từ sự phục hồi tăng trưởng tương đối, chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ nhưng cũng đối mặt với các rủi ro chủ yếu từ bên ngoài. Với các rủi ro trong nước, đại diện ADB tin rằng Chính phủ sẽ có biện pháp xử lý kịp thời. 

ADB nhấn mạnh rằng các biện pháp tài khóa là then chốt, với đầu tư công là đầu tàu quan trọng của tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, cần thực hiện hóa các kế hoạch trên để phát huy sức mạnh. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, mức tăng 1% trong giải ngân vốn đầu tư công tương ứng với mức tăng 0,058% GDP. Cứ 1 đồng vốn đầu tư công được giải ngân sẽ kích thích 1,61 đồng vốn đầu tư từ khu vực ngoài nhà nước.

Tuy nhiên, tỷ lệ thực hiện so với kế hoạch luôn ở mức thấp, dao động quanh 80%. Mặc dù Chính phủ nỗ lực giải quyết vấn đề này, nhưng tiến triển đạt được là chưa đủ, ADB đánh giá.

Về các hạn chế, ADB cho rằng các dự án được phê duyệt với ngân sách được phân bổ đôi khi chưa sẵn sàng để triển khai, gây ra tình trạng chậm trễ kéo dài. Đồng thời, các dự án đôi khi cần thay đổi thiết kế hoặc ngân sách ngay cả sau khi được phê duyệt và phân bổ ngân sách. Ngoài ra, sự phối hợp yếu kém giữa đầu tư công và quy trình ngân sách dẫn tới phân bổ ngân sách chậm và không đủ. 

ADB cũng ghi nhận trong năm 2024, sau khi Quốc hội phê duyệt ngân sách, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt kế hoạch phân bổ 688.500 tỷ đồng để tiếp tục xây dựng cơ sở hạ tầng và thúc đẩy phát triển kinh tế. Chính phủ đã thực hiện nhiều biện pháp chính sách khác nhau để đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công và nâng cao hiệu quả thực thi. Những biện pháp này bao gồm một loạt các nghị quyết và chỉ thị tập trung vào các khía cạnh khác nhau của giải ngân vốn đầu tư công.

Tuy nhiên, để duy trì tiến độ, cần có các biện pháp mang tính hệ thống hơn nhằm cải thiện các quy trình pháp lý và quy định để có thể thực hiện thành công. Bằng cách chủ động khắc phục những trở ngại này một cách toàn diện trong suốt chu trình dự án, Việt Nam có thể phát huy tối đa tiềm năng của các sáng kiến đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững, ADB cho hay.