VDSC: Kinh tế sẽ mở cửa trở lại trong quý IV như thế nào?

Triển vọng bi quan về tăng trưởng kinh tế quý III

Dữ liệu vĩ mô theo tháng tiếp tục cho thấy các hoạt động kinh tế đang rơi vào thời kỳ suy yếu và triển vọng bi quan về quỹ đạo tăng trưởng của quý III. Chỉ số sản xuất công nghiệp có xu hướng sụt giảm, trong tháng 8 giảm 4,2% so với tháng trước và 7,4% so với cùng kỳ.

Trong khi đó, chỉ số PMI trong tháng 8/2021 của Việt Nam tiếp tục giảm xuống 40,2, chạm mức thấp nhất kể từ tháng 4/2020.

Tương tự, doanh số  bán lẻ trong tháng này cũng giảm sâu hơn, giảm 10,5% so với tháng trước và 33,7% so với cùng kỳ, đây cũng là mức yếu hơn nhiều so với thay đổi trong doanh số bán lẻ khi dịch bệnh COVID-19 lần đầu bùng phát ở Việt Nam trong năm 2020.

Trong 8 tháng đầu năm 2021, chỉ số sản xuất công nghiệp vẫn tăng 5,6% so với cùng kỳ, thấp hơn mức tăng 7,9% so với cùng kỳ. Ngược lại, doanh thu bán lẻ (loại trừ lạm phát) giảm 6,2% so với cùng kỳ, so với mức giảm nhẹ 0,7% so với cùng kỳ.

Hoạt động thương mại, động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong 6 tháng đầu năm, cũng bị ảnh hưởng tiêu cực bởi đợt bùng phát mới nhất. Theo ước tính của Tổng cục thống kê, xuất khẩu tháng 8/2021 giảm 5,4% so với cùng kỳ, trái ngược với mức tăng 11,9% so với cùng kỳ vào tháng 7/2021.

Việc kéo dài phong tỏa ở 19 tỉnh miền Nam và các thành phố trọng điểm khác có thể sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến sự phục hồi kinh tế của Việt Nam trong thời gian tới.

Về mặt lạm phát, giá tiêu dùng của Việt Nam đã tăng 2,8% so với cùng kỳ trong tháng 8/2021, từ mức 2,6% so với cùng kỳ trong tháng 7. Lạm phát tăng chủ yếu do ảnh hưởng của biện pháp giãn cách nghiêm ngặt đối với đại dịch đã thúc đẩy nhu cầu đối với các mặt hàng thiết yếu. 

Trong những tháng tới, VDSC cho rằng nguồn cung thiếu hụt và chi phí vận tải tăng có thể tiếp tục đẩy lạm phát lên mức cao hơn. 

Theo Tổng cục Thống kê, lạm phát trung bình trong 8 tháng 2021 là khoảng 1,8% so với cùng kỳ, cho thấy lạm phát năm 2021 vẫn dưới mức dự báo là 3,5%. Các chính sách hỗ trợ vẫn còn rất hạn chế. Chính sách tài khóa và tiền tệ có thể sẽ được đẩy mạnh trong trường hợp tăng trưởng GDP của quý III âm.

Theo quan điểm của VDSC, có xác suất cao hơn đối với việc NHNN thực hiện cắt giảm lãi suất cơ bản 25 điểm cơ bản như một hành động chính sách hỗ trợ mang tính biểu tượng trong quý cuối của năm 2021. 

Công ty cũng nhận thấy dư địa hỗ trợ tài khóa nhiều hơn do thu ngân sách vượt chi. Từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay, thu ngân sách Nhà nước tăng 16,6% so với cùng kỳ trong khi chi tiêu giảm 5,9% so với cùng kỳ. 

Chính phủ còn rất nhiều dư địa để đẩy mạnh tăng tốc chi tiêu công, tuy nhiên, khoản đầu tư công này chỉ có thể có sự thay đổi đáng kể khi các biện pháp phong tỏa được dỡ bỏ.

Triển vọng mở cửa lại nền kinh tế theo giai đoạn vào quý IV

Theo Kế hoạch số 2715, TP HCM chỉ còn chưa đầy hai tuần nữa là phải hoàn thành mục tiêu kiểm soát dịch COVID-19. Nhưng diễn biến gần đây cho thấy sẽ rất khó để giảm cùng lúc tỷ lệ tử vong và các ca nhiễm COVID-19 mới. 

Trong 7 ngày qua, số ca nhiễm mới hàng ngày trung bình là 5.498 ca (+29,3% so với tuần trước) trong khi tỷ lệ tử vong trung bình là 273 ca tử vong (-6,7% so với tuần trước). Do chiến lược xét nghiệm hàng loạt sẽ tiếp tục được đẩy mạnh trong những tuần tới, thành phố có thể gặp khó khăn trong việc đạt được hai mục tiêu đầu tiên là giảm 20% tỷ lệ tử vong và số ca nguy kịch và ít hơn 2.000 bệnh nhân COVID-19 nhập viện mỗi ngày trước ngày 15/9.

Mặt khác, tiến trình tiêm chủng có vẻ khả quan hơn. Tính đến ngày 2/9, gần 6 triệu liều vắc xin COVID-19 đã được tiêm cho 5,8 triệu người, tương ứng 83% người trưởng thành tại TP HCM và 4% trong số họ đã được tiêm chủng đầy đủ 2 mũi. 

Theo kế hoạch mới nhất, ban lãnh đạo TP HCM đặt mục tiêu đến ngày 15/9 sẽ tiêm chủng đầy đủ cho 34% công dân. Ngoài ra, tỷ lệ người dân được tiêm chủng đầy đủ sẽ nâng dần lên 43% vào ngày 30/9, sau đó là 80% vào ngày 15/10 và cuối cùng là 100% tại thời điểm cuối năm 2021. 

Vắc xin là chìa khóa để khởi động lại các hoạt động kinh tế. Tuy nhiên, giảm tỷ lệ tử vong là một trong những vấn đề có thể khiến chính quyền thành phố lo lắng nhất hiện nay. Do đó, sau ngày 15/9, các biện pháp nghiêm ngặt để phòng chống COVID-19 tại các khu vực có nguy cơ cao có thể được gia hạn.

VDSC hy vọng vào việc mở cửa dần các hoạt động kinh tế trong quý IV khi vắc xin đóng vai trò chủ chốt để ngăn chặn bệnh nhân COVID-19 chuyển sang giai đoạn nguy kịch và không cần tiếp cận điều trị.

Làm thế nào để mở cửa lại nền kinh tế là một vấn đề quan trọng khác mà các nhà đầu tư có thể cần phải suy nghĩ trong thời gian tới. 

VDSC cho rằng TP HCM có thể lựa chọn mở cửa nền kinh tế theo từng ngành và lĩnh vực. Những công ty hoạt động trong các lĩnh vực đã được coi là thiết yếu (chế biến thực phẩm, vận tải, chăm sóc sức khỏe, thương mại điện tử) sẽ tiếp tục mở lại hoạt động kinh doanh khi Chính phủ nới lỏng các biện pháp kiểm soát dịch bệnh. 

Vì hoạt động sản xuất của các công ty FDI và công ty xuất khẩu đóng vai trò nòng cốt đối với nền kinh tế quốc gia, do đó các công ty này sẽ trở thành mục tiêu được quan tâm trong đợt dỡ bỏ phong tỏa đầu tiên.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất có thể không hoạt động hết công suất do các biện pháp kiểm soát an toàn mới (công nhân phải được tiêm phòng, các biện pháp giãn cách xã hội trong nhà máy,...). 

Các hoạt động xây dựng có thể được phép mở lại trong khi phần lớn khu vực dịch vụ (dịch vụ lưu trú và ăn uống, trung tâm mua sắm, giải trí, du lịch,...) sẽ tiếp tục gặp khó khăn do các biện pháp kiểm soát dịch bệnh, giãn cách xã hội và năng lực khởi động lại kinh doanh sau một thời gian dài đóng cửa. 

Điều đáng chú ý là việc mở cửa trở lại sẽ không đồng đều giữa các tỉnh dựa trên tỷ lệ tiêm chủng khác nhau và khả năng kiểm soát dịch của từng tỉnh. Do đó, báo cáo cho rằng sự gián đoạn chuỗi cung ứng sẽ vẫn ở một mức độ nào đó trong quý IV.