Ngành ngân hàng năm 2024: Rủi ro nợ xấu quay trở lại, NIM của Big4 và ACB sẽ cải thiện chậm

NIM vẫn chịu áp lực

Trong báo cáo mới đây về ngành ngân hàng, Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) dự báo trong những tháng cuối năm 2023 và sang năm 2024, biên lãi thuần (NIM) của nhóm ngân hàng quốc doanh và ACB sẽ cải thiện chậm hơn toàn ngành do đảm nhận vai trò “hỗ trợ nền kinh tế”. 

KBSV đánh giá áp lực chi phí vốn vẫn còn khi những khoản huy động lãi suất cao, có kỳ hạn 1 năm phải đến cuối 2023, đầu 2024 mới đáo hạn. Các ngân hàng sẽ cần thêm một đến hai quý nữa để đưa chi phí vốn (COF) về mức tương đồng như các diễn biến của lãi suất điều hành. 

Ngoài ra, lãi suất huy động hiện đã về vùng đáy thời kỳ COVID, khó còn dư địa giảm thêm. KBSV lưu ý rủi ro tăng lãi suất huy động sẽ cản trở tốc độ cải thiện chi phí vốn. Một số ngân hàng đã tăng lại lãi suất tiền gửi nhằm tăng tỷ trọng huy động dài hạn, đáp ứng Thông tư 06 và chuẩn bị nguồn cho tăng trưởng tín dụng cuối năm.

Ở chiều lãi suất cho vay, các chuyên gia phân tích nhận thấy lợi suất trên tài sản sinh lời (IEA) của các ngân hàng trong danh mục theo dõi tiếp tục giảm 17 điểm cơ bản (bps) vào quý III/2023 so với quý liên trước. Trong đó, nhóm ngân hàng quốc doanh và một số ngân hàng TMCP lớn như ACB, STB đã có mức giảm 20 - 30 bps do chính sách hỗ trợ khách hàng. 

KBSV ước tính trong thời gian tới, IEA sẽ duy trì xu hướng giảm do ngân hàng cạnh tranh lãi suất cho vay để giải quyết bài toán tăng trưởng tín dụng và cơ cấu danh mục cho vay chuyển dịch từ nhóm khách hàng cá nhân sang nhóm khách hàng doanh nghiệp, vốn có lợi suất thấp hơn.

KBSV cho rằng NIM trong quý IV/2023 của các ngân hàng sẽ phục hồi chậm hơn so với dự kiến, thậm chí có xu hướng giảm. Sang 2024, mặt bằng lãi suất thấp sẽ được phản ánh hết vào chi phí vốn trong khi lãi suất cho vay giảm chậm và có độ trễ. Trên cơ sở đó, NIM trong năm 2024 của ngành ngân hàng sẽ có sự cải thiện rõ rệt hơn, nhưng chưa thể quay trở lại mức cao như năm 2022.

Cẩn trọng với nợ xấu 

Theo thống kê của KBSV, mức tăng của nợ xấu (NPL) đang có xu hướng chậm lại trong quý III/2023. Việc triển khai áp dụng Thông tư 02 tạo điều kiện cho các ngân hàng giữ nguyên nhóm nợ của khách hàng, góp phần kìm hãm sự gia tăng của nợ xấu. 

Theo Ngân hàng Nhà nước, tính đến cuối tháng 9/2023, tổng dư nợ tái cơ cấu theo Thông tư 02 đạt 140.000 tỷ đồng (chiếm 1,09% tổng tín dụng toàn hệ thống). Thông tin của KBSV cho biết, VPBank có nợ cơ cấu 14.900 tỷ đồng (chiếm 2,86% dư nợ), và BIDV với gần 20.000 tỷ đồng (khoảng 1,5% dư nợ). 

Các ngân hàng còn lại do áp lực nợ xấu không quá lớn và không ưu tiên sử dụng Thông tư 02 (do phải trích lập nhiều hợn) nên phần nợ tái cơ cấu chiếm tỷ trọng không lớn trong tổng dư nợ. Trong đó, tỷ lệ tái cơ cấu của của Vietcombank đạt 0,14%, ACB đạt 0,4%, Techcombank đạt 0,27%, MSB đạt 0,25% và HDBank ở mức 0,5%. 

Theo đánh giá của KBSV, điểm tích cực về chất lượng tái sản của ngân hàng trong quý III/2023 là dư nợ nhóm 2 giảm 7,7% so với quý trước. Các chuyên viên phân tích cho rằng chất lượng tài sản của ngân hàng sẽ được tạm thời kiểm soát cho đến hết năm 2023. Tuy nhiên, vấn đề nợ xấu sẽ phải được lưu tâm hơn vào năm sau. 

KBSV cho rằng những rủi ro khiến nợ xấu phình to trong năm 2024 có thể đến từ việc Thông tư 02 hết hiệu lực vào tháng 6/2024, khiến các khoản nợ tái cơ cấu về đúng nhóm phân loại. Ngoài ra, bộ đệm dự phòng của các ngân hàng thu hẹp trong năm 2023 khiến dư địa xử lý không nhiều. 

Theo đánh giá, các ngân hàng có tệp khách hàng đa dạng, trích lập đầy đủ, bộ đệm dự phòng vững chắc, ít phơi nhiễm với bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp sẽ có khả năng kiểm soát chi phí rủi ro tín dụng tốt hơn các ngân hàng khác. 

Ngược lại, nhóm ngân hàng với tỷ kệ bao phủ thấp (dưới 50%) sẽ chịu nhiều áp lực và không có dư địa để loại bỏ nợ xấu ra khỏi bảng cân đối.

Lợi nhuận ngân hàng ước tăng 10% vào năm 2024

Sau ba quý thu nhập lãi thuần (NII) tăng trưởng khiêm tốn, KBSV đánh giá rằng vào quý IV/2024, khoản mục này của các ngân hàng sẽ ghi nhận kết quả tích cực hơn khi tín dụng tăng tốc trong những tháng cuối năm. 

Thu nhập ngoài lãi của ngân hàng trong năm 2023 đã gặp khó khăn do những diễn biến của thị trường trái phiếu, bảo hiểm. Theo KBSV, các nhà băng sẽ cần thêm thời gian để đưa thu nhập ngoài lãi trở lại đà tăng trưởng như năm trước. 

Các chuyên viên phân tích chỉ ra rằng nghiệp vụ ngân hàng đầu tư phụ thuộc vào mức độ phục hồi của thị trường trái phiếu doanh nghiệp và niềm tin của nhà đầu tư. Lĩnh vực này được kỳ vọng sẽ trở lại trong năm 2024, nhưng sẽ khó tăng mạnh như giai đoạn bùng nổ 2019 - 2021. Tăng trưởng phí bảo hiểm sẽ dần phục hồi khi ngân hàng cùng công ty bảo hiểm cải thiện chất lượng dịch vụ, bảo vệ quyền lợi của khách hàng.

Theo KBSV, kịch bản cơ sở cho tăng trưởng tín dụng năm 2024 là 13 - 14%, với chi phí hoạt động tiếp tục được kiểm soát nhưng áp lực chi phí tín dụng cao sẽ chi phối lợi nhuận trước thuế. 

Với kịch bản trên, các chuyên viên dự phóng tăng trưởng lợi nhuận trước thuế của ngân hàng trong danh mục theo dõi sẽ đạt 10% trong năm sau. Danh mục này gồm 10 ngân hàng: Vietcombank, BIDV, VietinBank, ACB, Techcombank, MB, Sacombank, VPBank, TPBank và MSB.