Dư cung đường trong niên vụ 2022 - 2023 có thể được thu hẹp

Dư cung sẽ được thu hẹp 

Theo số liệu của Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), trong tháng 6, ngành đường Việt Nam đã hoàn thành vụ ép mía 2022-2023. Sản lượng lũy kế từ đầu vụ đã ép được 9,7 triệu tấn mía sản xuất được 941.373 tấn đường các loại. So sánh cùng kỳ với vụ ép mía 2021-2022, sản lượng mía ép đạt 144% và sản lượng đường đạt 136%. Đây đồng thời là niên vụ thứ hai tăng trưởng liên tiếp của ngành đường.

Nói về triển vọng ngành đường từ nay đến cuối năm, trao đổi với người viết, ông Nguyễn Văn Lộc, Chủ tịch VSSA cho rằng thị trường sẽ tiếp tục dư thừa nguồn cung khoảng 289.720 tấn. Tuy nhiên, con số này được thu hẹp so với 395.000 tấn của nhiên vụ trước.

Cụ thể, nhu cầu đường năm nay tương đương hoặc tăng một chút so với cùng kỳ, ở mức 2,35 triệu tấn.  Đường xuất khẩu chính ngạch tăng 150% so với cùng kỳ. Trong khi đó, tổng nguồn cung đường đạt gần 2,64 triệu tấn, giảm so với mức hơn 2,69 triệu tấn của năm ngoái. 

Trong đó, đường sản xuất từ mía tăng 126% so với vụ trước. Đường lỏng sirô ngô HFCS nhập khẩu tăng bùng nổ, khối lượng 244.242 tấn đường lỏng tương đương với 305.302 tấn đường nhập khẩu (mà không chịu thuế).

Đường nhập lậu giảm, còn 80% so với cùng kỳ dười tác động của sự tăng cường kiểm tra đường lậu của các cơ quan chức năng, cộng với ảnh hưởng tăng của giá đường quốc tế.

Đường nhập khẩu chính ngạch giảm, còn 40% so với cùng kỳ do ảnh hưởng tăng của giá đường quốc tế.

“Dự kiến trong tháng 7 giá đường quốc tế dự kiến ở mức cao. Giá đường trong nước sẽ ổn định và vẫn sẽ ở mức thấp hơn so với giá đường của các quốc gia trồng mía trong khu vực (Indonesia, Philippine) và Trung Quốc”, ông Lộc cho biết.

Giá đường thế giới hạ nhiệt, đường trong nước duy trì đà tăng

Sau khi đạt đỉnh 12 năm hồi tháng 4 ở mức 27,3 US Cent/pound, giá đường thô thế giới hạ nhiệt xuống 24,3 US Cent/pound. Thậm chí trước đó, hồi cuối tháng 6, giá đường giảm xuống mức thấp nhất 3 tháng là 22 US Cent/pound.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc vụ Brazil bước vào vụ thu hoạch trong nhu cầu nhập khẩu toàn cầu, trong đó có Trung Quốc chậm lại. Sản lượng mía của Brazil năm nay được dự báo tăng 500.000 tấn lên 38,2 triệu tấn.

Ngoài ra, hoạt động sản xuất đường tại tại Brazil cũng được tăng cường. Hiệp hội mía đường Brazil (UNICA) cho biết lượng đường tại khu vực Trung - Nam Brazil trong nửa đầu tháng 6 tăng 18,7% so với cùng kỳ năm ngoái lên 2,5 triệu tấn. Tính chung niên vụ 2023 - 2024 ghi nhận đến ngày 15/6, sản lượng tăng 32% lên 9,5 triệu tấn. Sản lượng đường ở khu vực này được dự báo sẽ đạt ngưỡng 39,1 triệu tấn cho toàn niên vụ 2023 - 2024, tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, đà giảm giá đường bị chặn lại bởi thông tin thời tiết khô hạn tại Thái Lan, quốc gia sản xuất đường lớn thứ ba thế giới. Tính từ đầu năm đến nay, lượng mưa tại khu vực này giảm 28% so với cùng kỳ năm ngoái do chịu ảnh hưởng bởi El Nino. Giới chuyên gia dự báo 2023 sẽ là năm đầu tiên trong vòng 3 năm qua, sản lượng đường của Thái Lan giảm. Đồng thời đây sẽ là mức sản lượng thấp thứ hai sau niên vụ 2009 - 2010.

Hồi tháng 5, Tổ chức Đường Quốc tế đã giảm dự báo sản lượng đường toàn cầu niên vụ 2022 -2023 từ mức 180,4 triệu tấn của lần dự báo trước đó xuống 177,4 triệu tấn. Lượng dư cung cũng được điều chỉnh từ 4,15 triệu tấn xuống 852.000 tấn. 

Trái với diễn biến thị trường thế giới, giá đường Việt Nam vẫn duy trì đà tăng. Theo đó, giá đường tinh luyện dao động trong khoảng 20.800 - 22.200 đồng/kg, tăng 400 - 1.000 đồng/kg so với hồi tháng 5, theo VSSA.

Lý giải cho điều này trao đổi với người viết, ông Lộc cho rằng việc giá đường trong nước tăng là do các nhà thương mại “làm giá”.

Nửa đầu tháng 6, nguồn cung dồi dào khi vụ ép 2022-2023 đang ở chính vụ. Mặc dù vậy, các loại đường có nguồn gốc nhập khẩu giảm do các cơ quan chức năng tăng cường kiểm soát. Điều này giúp đường sản xuất từ mía tiêu thụ được.

Nửa sau tháng 6 nhu cầu không cao. Tuy nhiên, khu vực biên giới các tỉnh Tây Nguyên càng được thắt chặt kiểm soát sau vụ tấn công 2 trụ sở UBND xã ở Đắk Lắk, dẫn đến nguồn cung đường nhập lậu từ khu vực này bị giảm bớt. 

Lợi dụng tình hình này, đã xuất hiện dấu hiệu găm hàng để tăng giá các loại đường có nguồn gốc nhập khẩu dẫn đến giá đường tăng vào thời điểm cuối tháng 6.

Tuy nhiên, theo ông Lộc, với mức giá hiện tại doanh nghiệp chỉ “đủ sống” vì hiện vẫn thấp hơn nhiều so với các nước sản xuất đường trong khối ATIGA. 

Diễn biến giá đường Việt Nam so với các nước lân cận trong 6 tháng đầu năm cũng cho thấy giá đường Việt Nam luôn ở mức thấp nhất. Giá đường bình quân trong tháng 6 của Việt Nam khoảng 26.000 đồng/kg, trong khi tại Philippines, mức cao hơn rất nhiều, lên tới 35.000 đồng/kg. 

Sự phân hoá trong doanh nghiệp ngành đường

“Thời gian qua, các nhà máy liên tục nâng giá mua mía nhưng  vẫn giữ giá đường ở mức thấp nhất”, ông Lộc cho biết.

Tính đến ngày 16/7, chưa có công ty sản xuất đường nào công bố kết quả kinh doanh của quý IV niên độ 2022 - 2023 (từ tháng 1/7/2022 đến tháng 30/6/2023). Tuy nhiên, kết quả kinh doanh kinh doanh mới nhất cho thấy sự phân hoá rõ rệt.

Trong báo cáo cập nhật về ngành mía đường, SSI Research dẫn kết quả kinh doanh luỹ kế 4 tháng đầu năm củaCTCP Đường Quảng Ngãi (Mã: QNS) với doanh thu và loại nhuận trước thuế đạt lần lượt 3.400 tỷ đồng và 580 tỷ đồng, hoàn thành 41% và 48% kế hoạch năm đề ra.

SSI Reseach cho rằng, công ty sẽ tận dụng cơ hội nhờ nhu cầu đường trong nước tăng lên. Tổng sản lượng đường cả năm 2023 ước tính đạt 200.000 tấn (tăng 54% so với cùng kỳ) nhờ mở rộng diện tích canh tác (tăng 45% so với cùng kỳ) và sản lượng đường cao hơn.

Đối với mảng sữa đậu nành, đơn vị phân tích cho rằng, mảng này sẽ đi ngang so với năm 2022. SSI Research kỳ vọng thuế giá trị gia tăng giảm từ 10% xuống 8% sẽ là yếu tố hỗ trợ cho mức tiêu thụ sữa đậu nành trong nửa cuối năm 2023.

Trong báo cáo cập nhật về Mía đường Quảng Ngãi hồi tháng 5, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cũng cho rằng, mảng đường được dự đoán sẽ thúc đẩy tăng trưởng đáng kể cho công ty. Tuy nhiên, triển vọng của phân khúc sữa đậu nành bị suy giảm do doanh số bán hàng thấp hơn dự kiến 

Theo nhận định của VDSC, kết quả kinh doanh của Đường Quảng Ngãi sẽ đạt đỉnh trong quý II nhờ sản lượng và giá bán đường tăng mạnh. Cả năm 2023, VDSC dự phóng Đường Quảng Ngãi sẽ có doanh thu thuần 9.145 tỷ đồng và 1.552 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, lần lượt tăng 11% và 21% so với cùng kỳ.

Với CTCP Thành Thành Công Biên Hòa (TTC AgriS - Mã: SBT) trong 3 quý đầu niên độ đạt gần 18.000 tỷ đồng tăng 40% so với cùng kỳ và hoàn thành 100% kế hoạch. Lượng đường tiêu thụ luỹ kế 996.000 tấn, tăng 30% so với cùng kỳ. Hiện, TTC AgriS là công ty dẫn đầu trong thị trường đường Việt Nam với 46% thị phần.

Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 537 tỷ đồng (giảm 17% so với cùng kỳ) do chi phí lãi vay tăng 77% so với cùng kỳ.

Việc Bộ Công thương áp dụng biện pháp chống trợ cấp chống bán phá giá được cho là có thể có tác động trái chiều. Vì trong năm tài chính 2022, sản lượng tiêu thụ của công ty đạt 1 triệu tấn đường, trong đó khoảng 60% đến từ đường sản xuất từ mía và phần còn lại đến từ đường nhập khẩu.

Với việc áp thuế, SSI Research cho rằng công ty có thể dần chuyển sang nguồn mía đường cho nhu cầu sản xuất đường, do doanh thu đường từ mía có tỷ suất lợi nhuận cao hơn so với đường nhập khẩu. Đối với đường thô nhập khẩu, công ty sẽ dựa trên hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường được Bộ Công Thương cấp phép năm 2023.

Ngoài ra, TTC AgriS chuyển đổi hoạt động kinh doanh từ sản xuất nông nghiệp sang cung cấp giải pháp nông nghiệp thông minh. Tháng 12/2022, công ty công bố đổi thương hiệu từ TTC Sugar thành TTC AgriS, với chiến lược trở thành doanh nghiệp cung cấp giải pháp nông nghiệp toàn diện hàng đầu, ứng dụng công nghệ cao với mục tiêu phát triển bền vững. Trong 3 quý đầu năm tài chính 2023, công ty ghi nhận doanh thu khác (bao gồm doanh thu cung cấp giải pháp) là 751 tỷ đồng (tăng 63% so với cùng kỳ, chiếm 4% doanh thu thuần).

Một doanh nghiệp ngành đường khác là CTCP Mía đường Lam Sơn (Mã: LSS) có kết quả kinh doanh ba quý của niên độ không quá khả quan với 1.000 tỷ đồng doanh thu thuần, lãi ròng 16 tỷ đồng giảm lần lượt 15%, 16% so với cùng kỳ.

Công ty có tỷ lệ đường thương mại ở mức cao. Do đó, mảng hoạt động này được đánh giá sẽ bị ảnh hưởng trong năm 2023 do thuế chống trợ cấp chống bán phá giá được áp dụng gần đây. Bên cạnh đó, công ty không trúng thầu đường thô trong hạn ngạch nhập khẩu giai đoạn 2021-2022.

Công ty sản xuất được 55 nghìn tấn/năm (chiếm 52% sản lượng tiêu thụ, đây là mức thấp so với các công ty cùng ngành) nên việc tăng giá đường không mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Vì thế, tăng trưởng doanh thu của công ty trong năm 2023 có thể bị ảnh hưởng do lượng đường nhập khẩu thấp.