Châu Á lọt vào mắt xanh của Warren Buffett

Đối với Antonius Budianto, một nhà đầu tư chứng khoán đến từ Indonesia, giấc mơ được đến Omaha (Mỹ) lần đầu tiên đã trở thành hiện thực. Đi từ Đông Java cùng vợ và con gái 14 tuổi, Antonius đứng xếp hàng trước CHI Health Center tại Omaha lúc 3 giờ sáng để kiếm một chỗ trong cuộc họp đại hội đồng cổ đông thường niên công ty Berkshire Hathaway.

Antonius cho biết anh muốn được đứng "gần nhất có thể” với hai thần tượng kinh doanh Warren Buffett và Charlie Munger khi hai người này đứng trên bục phát biểu để trả lời câu hỏi của cổ đông.

Antonius đã đầu tư vào các cổ ở Indonesia trong hơn 20 năm, trung thành tuân theo phương pháp của Buffett: Tập trung vào một số công ty có thu nhập cao, chi trả cổ tức hấp dẫn, quản trị doanh nghiệp lành mạnh, và giữ chúng trong nhiều thập kỷ. Tại Berkshire, chiến lược này đã được chắt lọc thành câu châm ngôn thường được lặp đi lặp lại.

Về phần mình, Antonius kiếm sống bằng nghề đầu tư chuyên nghiệp toàn thời gian kể từ năm 2010.

“Tôi rất mệt, nhưng hài lòng," anh ấy nói với Nikkei Asia sau cuộc họp, đồng thời nói thêm rằng anh ấy đã thu được "rất nhiều kiến thức" từ hai nhà đầu tư huyền thoại, những người đã trả lời hàng tá câu hỏi trong hơn 5 tiếng đồng hồ.

Antonius là một trong số hơn 30.000 người tham dự đã “hành hương” đến thành phố nhỏ miền Trung Tây nước Mỹ này để nghe những gì "Nhà tiên tri xứ Omaha” (biệt danh của Buffett) nói.

Vị Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành 92 tuổi của Berkshire, người nổi tiếng thích ăn tối với bít tết, khoai tây chiên, uống Cherry Coke và hiếm khi rời khỏi Omaha, đã đưa ra lời khuyên đầu tư cũng như dự báo kinh tế.

Danh mục đầu tư cổ phiếu của Berkshire Hathaway cũng giống như Buffett. Trong số danh mục đầu tư trị giá 328 tỷ USD vào cuối tháng 3, 77% được tạo thành từ năm cổ phiếu của Mỹ gồm: Apple, Bank of America, American Express, Coca-Cola và Chevron.

Tuy nhiên, những năm qua, Buffett đã bắt đầu tăng cường đầu tư trực tiếp tại châu Á, khởi đầu với khoản đầu tư vào PetroChina năm 2002, sau đó vào nhà sản xuất thép Posco của Hàn Quốc từ năm 2006. Năm 2008, ông bắt đầu đầu tư tại nhà sản xuất ô tô điện BYD có trụ sở tại Thâm Quyến. 

Tuy nhiên, vào năm 2022, Berkshire Hathaway đã mua cổ phiếu của công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan (Trung Quốc) TSMC, trị giá 4,1 tỷ USD nhưng đã bán sạch chỉ sau vài tháng. Giải thích cho hành động này, nhà đầu tư huyền thoại nhấn mạnh đến những rủi ro địa chính trị.

Tại đại hội cổ đông, ông ca ngợi TSMC là "một trong những công ty quan trọng và được quản lý tốt nhất trên thế giới”, tuy nhiên vị trí địa lý nhạy cảm của nó là một trong những nguyên nhân khiến Buffett phải rút lui.

Chuyển hướng sang Nhật Bản

Trong khi đó, vào tháng 4, Buffett đã có một chuyến đi đến Nhật Bản, nơi ông tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn với Nikkei rằng ông đã tăng cổ phần nắm giữ trước đó tại 5 tập đoàn lâu đời nhất của Nhật Bản lên 7,4%. Đó là Itochu, Marubeni, Mitsubishi Corp., Mitsui & Co., và Sumitomo Corp.

Tổng giá trị vốn hóa thị trường mà Berkshire nắm giữ tại các công ty thương mại Nhật Bản tính đến ngày 19/5 là khoảng 2.100 tỷ yên (tương đương 15,2 tỷ USD), khiến những tập đoàn này trở thành khoản đầu tư lớn nhất của Buffett bên ngoài nước Mỹ.

“Tôi cảm thấy an tâm hơn về số vốn đầu tư tại Nhật Bản so với ở Đài Loan”, chuyên gia đầu tư 92 tuổi nói với các cổ đông. Theo Buffett, bên cạnh mối quan tâm đối với an ninh, việc chuyển sự hiện diện ở châu Á từ Trung Quốc, Đài Loan sang Nhật Bản là một quyết định "đơn giản". 

Theo đó, các công ty Nhật Bản có doanh thu ổn định, cổ tức khá và họ cũng mua cổ phiếu quỹ với tốc độ ổn định. Hơn nữa, cổ phiếu của cả 5 tập đoàn thương mại đều giao dịch thấp hơn khoảng 5% so với giá trị sổ sách khi ông mua vào năm 2019. Chia sẻ với CNBC, ông nói: “Cổ phiếu của họ có mức giá mà tôi thấy khá vô lý, đặc biệt là so với lãi suất hiện hành ở thời điểm đó”.

Kết quả kinh doanh hàng năm mới nhất của 5 tập đoàn này vừa được công bố vào ngày 9/5 cho thấy lợi nhuận và cổ tức tăng mạnh. Trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3, tổng lợi nhuận ròng của 5 công ty là 4.200 tỷ yên, tăng 19% so với một năm trước đó. Tổng chi trả cổ tức bằng tiền mặt là 957 tỷ yên, tăng 20%.

Giả sử Berkshire đã mua 7,4% cổ phần của các công ty này trước khi có quyền hưởng cổ tức vào ngày 31/1, thu nhập từ cổ tức ước tính sẽ vào khoảng 510 triệu USD. Theo kế hoạch chi trả cổ tức cho năm công ty, con số đó dự kiến sẽ tăng lên 565 triệu USD cho năm tài chính hiện tại kết thúc vào tháng 3/2024.

Những con số này gần bằng với những gì Berkshire nhận được từ cổ tức năm ngoái từ cổ phần cốt lõi của họ trong Coca-Cola, trị giá 704 triệu USD.

Tại sao lại là Nhật Bản?

Một phần sức hấp dẫn của các công ty thương mại Nhật Bản là chúng "dễ hiểu", như lời Buffett nói, vì chúng có nhiều điểm tương đồng với chính Berkshire Hathaway. Giống như các tập đoàn Nhật Bản, Berkshire Hathaway là một công ty cổ phần nắm giữ nhiều tài sản.

Các trung tâm thương mại của Nhật Bản ban đầu xuất hiện vào khoảng thời gian Duy tân Minh trị năm 1868 để hướng tới hiện đại hóa theo mô hình phương Tây.

Thậm chí, nguồn gốc của Mitsui và Sumitomo còn xa hơn nữa, từ thế kỷ 17. Trước đây những công ty này là một nhà bán lẻ kimono ở Edo (Tokyo ngày nay) và hiện là Isetan Mitsukoshi Holdings - một trong những cửa hàng bách hóa lớn nhất Nhật Bản. Sau này, họ bắt đầu kinh doanh hiệu sách và hiệu thuốc ở Kyoto, sau đó phân nhánh sang lĩnh vực kinh doanh khai thác và tinh chế đồng, tiền thân của công ty khai thác kim loại Sumitomo ngày nay.

Trong khi đó, Itochu và Marubeni từng là một công ty. Họ bắt đầu khởi nghiệp kinh doanh vào cuối thời đại Tokugawa với tư cách là những thương nhân bán rong vải gai dầu có trụ sở tại vùng Kansai của Nhật Bản. Sau Thế chiến II, họ tách thành hai công ty. Mitsubishi là công ty trẻ nhất trong số năm công ty, được thành lập vào những ngày đầu của thời đại Minh Trị với tư cách là một đơn vị vận chuyển.

Berkshire cũng là một tập đoàn chia làm 6 mảng kinh doanh, gồm: bảo hiểm, đường sắt, tiện ích và năng lượng, sản xuất, phân phối hàng tạp hóa bán buôn, dịch vụ và bán lẻ. Berkshire sở hữu và điều hành các doanh nghiệp thực sự, chẳng hạn như công ty bảo hiểm ô tô GEICO và nhà điều hành Burlington Northern Santa Fe - một trong những tuyến đường sắt lớn nhất Bắc Mỹ.

Lý do khác là đầu tư vào Nhật Bản có thể huy động vốn dễ dàng và rẻ. Berkshire Hathaway đã huy động tiền mặt tại Nhật Bản thông qua phát hành trái phiếu trong 5 năm qua, với lãi suất thấp hơn đáng kể so với lãi suất ở Mỹ. 

Đầu tư gián tiếp tại Trung Quốc

Theo chủ tịch và CEO của Mitsui, Kenichi Hori, các quy tắc cơ bản về toàn cầu hoá đã trở nên phức tạp hơn, do sự cạnh tranh giữ Trung Quốc và Mỹ, chuỗi cung ứng đã bị tách rời và dẫn đến tình trạng “hai đường song song”.

Năm công ty thương mại Nhật Bản có mức độ tiếp xúc với Trung Quốc khác nhau. Các hoạt động kinh doanh liên quan đến tài nguyên thiên nhiên khác nhau của họ phụ thuộc rất nhiều vào nhu cầu của Trung Quốc và họ có các khoản đầu tư trực tiếp vào nước này.

Chủ tịch cũ của Itochu là đại sứ Nhật Bản tại Trung Quốc. Công ty cũng đã nắm giữ vốn ba bên và liên kết chiến lược với tập đoàn nhà nước Trung Quốc Citic cùng với Charoen Pokphand Group, một tập đoàn Thái Lan có mối quan hệ mật thiết với Trung Quốc, trong gần một thập kỷ.

Richard Kaye, cố vấn danh mục đầu tư và nhà phân tích tại Comgest Asset Management Japan, tin rằng một lý do khác khiến Berkshire chọn đầu tư vào các tập đoàn này là để họ có thể đóng vai trò là "người đại diện" tiếp cận với sự tăng trưởng của Trung Quốc. “Nhật Bản là nền tảng tốt nhất trên thế giới để đầu tư vào sự phát triển của Trung Quốc”, Kaye cho biết.

Cam kết của Berkshire với Nhật Bản đã khiến thị trường chứng khoán của nước này sôi động. Chỉ số trung bình chứng khoán Nikkei đã tăng gần 40% kể từ khi Buffett đưa ra tuyên bố về các khoản đầu tư của ông vào 5 công ty thương mại. Chỉ số này đã vượt mốc 30.000 yên và đang tiến gần đến mức cao nhất mọi thời đại, đạt được vào tháng 12/1989.

Chỉ là khởi đầu

Là một phần trong quá trình chuyển hướng sang Nhật Bản, Buffett đã từ bỏ các khoản đầu tư của mình vào Trung Quốc rộng lớn hơn, mà ông đã bắt đầu vào năm 2002-2003, với số cổ phần trị giá 488 triệu USD trong PetroChina thuộc sở hữu nhà nước. 

Vào thời điểm đó, thông tin về việc ông mua cổ phiếu của PetroChina là một bất ngờ do quan điểm đầu tư lâu năm của Buffett là chỉ dành cho người Mỹ. Trước PetroChina, cổ phần nước ngoài đáng kể duy nhất mà Berkshire nắm giữ là nhà máy bia Guinness tại Ireland vào đầu những năm 1990.

Vụ đặt cược lớn mới nhất vào Trung Quốc của Berkshire là BYD, một nhà sản xuất xe điện mà Buffett đã đầu tư lần đầu tiên cách đây 15 năm và hiện đang trên đường trở thành thương hiệu xe hơi bán chạy nhất Trung Quốc, thay thế Volkswagen.

Theo tiết lộ mới nhất được đưa ra vào đầu tháng 5, Berkshire hiện sở hữu 108,34 triệu cổ phiếu BYD, chiếm khoảng 3,7% cổ phần, bao gồm cả cổ phiếu niêm yết tại Thâm Quyến, chưa bằng một nửa trong số 225 triệu cổ phiếu mà công ty mua ban đầu vào tháng 9/2008.

Cho đến nay, ước tính Berkshire đã thu được hơn 6 tỷ đô la Hồng Kông (765 triệu USD) tiền mặt và hơn 5 tỷ đô la Hồng Kông lợi nhuận. Tuy nhiên, không có lời giải thích rõ ràng nào từ ban lãnh đạo Berkshire về lý do tại sao họ bán cổ phiếu tại BYD. 

“Đây là một ngành kinh doanh có rất nhiều đối thủ cạnh tranh trên toàn thế giới,” Buffett nói. Mặc dù "cảm thấy thật thú vị khi được tham gia" vào ngành này, nhưng Buffett thú nhận rằng "Tôi không nghĩ mình có thể nói ngành công nghiệp ô tô sẽ như thế nào trong vòng 5 đến 10 năm tới”.

Trung Quốc đã thay đổi đáng kể. Vụ việc Ant Group của Jack Ma bị cấm IPO là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về rủi ro khi đầu tư trực tiếp vào các công ty Trung Quốc. Cả Buffett và Munger dường như không muốn căng thẳng leo thang hơn nữa giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ làm trầm trọng thêm sự chia rẽ giữa hai siêu cường. 

Tại Omaha, Munger đã thẳng thắn hơn về quan hệ Trung-Mỹ, nhấn mạnh rằng cả hai bên đang làm cho tình hình trở nên bấp bênh. Munger tin rằng Mỹ và Trung Quốc đều có trách nhiệm như nhau vì những hậu quả đang diễn ra hiện nay.

Buffett dường như đã chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc chơi lâu dài trong tình huống mới này, ông nói: “Tất cả mới chỉ là khởi đầu”.