Bán Gojek tại Thái Lan, hụt hơi trước Grab ở Việt Nam, GoTo cần làm gì để lấy được niềm tin nhà đầu tư?

Với tham vọng mang tầm cỡ khu vực, việc Gojek bán mảng vận hành tại Thái Lan cho AirAsia hồi đầu năm nay khiến nhiều người cảm thấy thắc mắc.

Kể từ năm 2018, Gojek luôn cực kỳ tích cực trong việc mở rộng tại Đông Nam Á. Gojek liên tục nhấn mạnh Việt Nam, Thái Lan, Singapore và Philippines là các thị trường mục tiêu, trước khi bổ sung thêm Malaysia, Myanmar và Campuchia vào danh sách này.

Theo ông Andre Soelistyo, Chủ tịch Gojek vào thời điểm đó, tầm nhìn của Gojek là biến startup này "từ một hiện tượng ở Indonesia thành một hiện tượng tầm cỡ khu vực".

Dù vậy, trong năm thứ ba của chiến lược mở rộng, Gojek cũng chỉ duy trì hiện diện được ở 3/6 thị trường mục tiêu. Tới năm nay, con số này giảm xuống chỉ còn hai.

Ngay cả trước khi rút khỏi các quốc gia nói trên, nhiều người đã hoài nghi về tham vọng khu vực của Gojek. Ngay cả việc sáp nhập với sàn TMĐT Tokopedia cũng không nằm ngoài nghi ngại này bởi Tokopedia hiện mới chỉ hoạt động tại Indonesia và chưa có kế hoạch mở rộng sang quốc gia khác.

Đến nay, khi GoTo Group (pháp nhân Gojek và Tokopedia sáp nhập) chuẩn bị kế hoạch IPO, các nhà đầu tư đang quan tâm đến định vị của nó trong khu vực nhiều hơn bao giờ hết.

Hành trình mở rộng vào các thị trường mới của Gojek chưa bao giờ dễ dàng.

Ví dụ, việc mở rộng vào Malaysia và Philippines của công ty này vấp phải nhiều khó khăn về mặt quản lý. Ngay cả ở những quốc gia mà Gojek đã hoạt động như Việt Nam hay Thái Lan, Gojek cũng phải "quay xe" với chiến lược ban đầu của mình là hoạt động dưới những thương hiệu khác nhau.

Sau khi hợp nhất thương hiệu, Gojek bất ngờ tuyên bố rời khỏi thị trường Thái Lan, quốc gia có khoảng 47 triệu người dùng Internet.

Dẫu vậy, Gojek khẳng định việc rút khỏi Thái Lan không phải dấu hiệu cho thấy sự suy giảm trong tham vọng tầm cỡ khu vực.

Thay vào đó, công ty nói rằng động thái này giúp nó tập trung tốt hơn vào các thị trường hiệu quả hơn, bao gồm Việt Nam và Singapore. Một người phát ngôn của Gojek xác nhận với Tech in Asia rằng Gojek vẫn tham vọng có mặt tại nhiều quốc gia trong khu vực.

"Chúng tôi vẫn thấy nhiều tiềm năng tăng trưởng ở Đông Nam Á. Với việc sắp xếp lại thứ tự ưu tiên quốc tế, chúng tôi đang ở vị thế mạnh nhất để tận dụng đợt tăng trưởng này, trong khi vẫn tiếp tục duy trì vận hành hiệu quả trong dài hạn".

Câu hỏi đặt ra là: việc rút khỏi Thái Lan ảnh hưởng như thế nào tới dự định niêm yết của Gojek?

Theo lý thuyết, một công ty khu vực sẽ có dung lượng thị trường khai thác lớn hơn so với công ty chỉ hoạt động tại một quốc gia. Điều này sẽ có ảnh hưởng tích cực đến dòng vốn đầu tư và định giá công ty. Vì thế, việc có mặt tại nhiều quốc gia là một vấn đề quan trọng với GoTo, ít nhất là nhìn từ phương diện con số đơn thuần. Bên cạnh đó, hai đối thủ lớn của nó là Grab và Shopee đều có mặt tại nhiều quốc gia.

Gojek đang tìm kiếm cơ hội niêm yết cả ở Mỹ và Indonesia khi tình hình ở Singapore đang cực kỳ thuận lợi. Sàn TMĐT Indonesia Bukalapak mới đây cũng đã tạo được hiệu ứng tốt với các nhà đầu tư khi niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoản Indonesia (IDX). GoTo, công ty có quy mô lớn hơn Bukalapak rất nhiều, có thể cũng sẽ được hưởng lợi thế từ tâm lý dân tộc tương tự.

Cùng thời điểm, GoTo thậm chí còn muốn gọi vốn nhiều hơn và ở định giá cao hơn nhiều so với Bukalapak. GôT thậm chí còn hướng tới dòng vốn bên ngoài Indonesia. Tech in Asia nói rằng giá trị vốn hoá của sàn giao dịch chứng khoản New York (NYSE) trong năm 2021 đạt 25,3 nghìn tỷ USD, gấp 5 lần so với con số 506 tỷ USD của sàn IDX.

Màn IPO của GoTo tại Mỹ cũng sẽ được so sánh với Sea, công ty công nghệ Đông Nam Á duy nhất hiện đang niêm yết tại sàn Mỹ. Về cơ bản, GoTo và Sea có nhiều mảng kinh doanh trùng nhau như TMĐT, giao đồ ăn và công nghệ tài chính. Dù vậy, GoTo lại không có mảng game như Sea.

Bên cạnh đó, nếu như GoTo mới chỉ hoạt động ở ba quốc gia, Shopee (Sea) đã có dấu chân ở 6 quốc gia Đông Nam Á. Công ty này còn mở rộng thị trường sang Đài Loan và Mỹ Latinh.

Chiến lược của Sea đã đưa công ty này lên một tầm cao mới mặc dù có một khởi đầu khá khiêm tốn trên sàn NYSE vào năm 2017.

Dù vậy, ảnh hưởng của GoTo trong khu vực vẫn được nhìn nhận tích cực.

"Tôi cho rằng các nhà đầu tư sẽ nhìn nhận GoTo chủ yếu là công ty Indonesia, sự kiện diện bên ngoài Indonesia là phụ", ông Jianggan Li, đồng sáng lập và CEO Momentum Works, nói.

Để cải thiện hình ảnh và phát triển trong khu vực, Gojek phải tìm cách thách thức vị thế của Grab trên thị trường.

Theo công ty nghiên cứu ABI Research, Grab không chỉ có mặt tại tới 5 thị trường mà Gojek không có mặt, ở 3 thị trường chung, Grab cũng vượt qua Gojek ở 2 thị trườngl à VIệt Nam và Singapore. Dù vậy, Gojek phủ nhận những thông tin này.

Gojek vẫn khẳng định muốn để lại ảnh hưởng tầm cỡ khu vực song việc bán mảng kinh doanh ở Thái Lan cho thấy Gojek đang tìm kiếm một hướng đi khác để đạt được mục tiêu này.

"Họ sẽ không bán mảng kinh doanh ở Thái Lan nếu họ quyết tâm tự mình mở rộng trong khu vực", ông Angus Mackintosh, một nhà phân tích tại CrossASEAN Research, chia sẻ.

Gojek có 4,76% cổ phần AirAsia Digital sau thương vụ chuyển nhượng. Khoản đầu tư này giúp Gojek có được chiến lược mở rộng gián tiếp, ông Mackintosh nhận định. Chiến lược này giúp Gojek vẫn mở rộng tầm ảnh hưởng trong khu vực ở một mức chi phí thấp hơn.

Nếu tham vọng của AirAsia ở mảng dịch vụ số thăng hoa, đầu tư của Gojek sẽ là nền tảng cho nhưungx hợp tác sâu hơn. Dù vậy, bán mảng kinh doanh của Thái Lan càng khiến GoTo gắn liền với hình ảnh một công ty tập trung phần lớn vào một thị trường (Indonesia).

GoTo không phải công ty Indonesia duy nhất chọn cách niêm yết kép. Tuy nhiên, lịch sử cho thấy những công ty này thường không đạt kết quả tốt ở thị trường nước ngoài như tại quê nhà.

Dù vậy, ông Pandu Sjahrir, Chủ tịch Sea Group Indonesia, cho tằng quy mô của các công ty công nghệ giúp chúng có thể sở hữu những con số hấp dẫn mà ngành nghề khác không có được. Điều này vẫn đúng ngay cả khi các công ty công nghệ chỉ tập trung vào một thị trường.

Ví dụ, JD.com hay Pinduoduo vẫn được các nhà đầu tư Mỹ quan tâm dù chỉ hoạt động ở Trung Quốc.

Thế nhưng, Trung Quốc là thị trường lớn và tiên tiến hơn so ới Indonesia. Vì thế, GoTo cần bảo vệ được vị thế vững chắc tại sân nhà. Xét riêng rẽ ở các mảng, ở Indonesia, khoảng cách giữa Grab và Gojek không quá khác biệt ở mảng gọi xe. Trong khi đó, Tokopedia cũng chưa bị Shopee bỏ xa ở cuộc chơi TMĐT.

Sau khi hợp nhất, GoTo hoàn toàn có thể tuyên bố mình là công ty dẫn đầu Indonesia với tổng giá trị giao dịch (GTV) 22 tỷ USD (2020). Trong khi đó, tổng giá trị hoàng hoá (GMV) của Grab đạt 12,5 tỷ USD (2020) ở cả 7 thị trường.

Con số của GoTo cũng cáo hơn so với GMV của Shopee Indonesia (14,2 tỷ USD) vào năm 2020. Dù vậy, nếu tính tất cả cá thị trường, GMV 2020 của Shopee lên tới 35,4 tỷ USD.

Nói chung, nếu GoTo dẫn đầu được ở quê nhà, những áp lực phải mở rộng trong khu vực sẽ nhẹ đi.