Trung Quốc - ẩn số mới cho lạm phát toàn cầu

Cảnh báo từ sếp IMF

Quá trình mở cửa nền kinh tế của Trung Quốc dự kiến sẽ là cú hích đáng hoan nghênh cho tăng trưởng toàn cầu năm nay, bù đắp cho sự đi xuống của nền kinh tế châu Âu và nguy cơ suy thoái của Mỹ.

Tuy nhiên, khác với năm 2009, khi gói kích thích 4.000 tỷ nhân dân tệ của Trung Quốc giúp kinh tế toàn cầu khởi sắc, động thái lần này của Bắc Kinh lại có thể khiến lạm phát đi lên, ngay thời điểm Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và các ngân hàng trung ương (NHTW) khác chạy đua để kiểm soát lạm phát.

Đó là lý do tại sao bà Kristalina Georgieva, Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), hồi đầu tháng này nói rằng việc Trung Quốc từ bỏ chính sách Zero COVID có lẽ là yếu tố quan trọng nhất với tăng trưởng chung năm 2023, nhưng cũng cảnh báo về tác động của cuộc mở cửa đối với lạm phát.

“Điều gì sẽ xảy ra nếu những thông tin tích cực xoay quanh việc Trung Quốc gỡ bỏ phong toả khiến giá dầu và khí đốt tăng vọt, và gây áp lực lên lạm phát?” bà phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos (Thuỵ Sỹ).

Bloomberg dự báo GDP của Trung Quốc sẽ tăng tốc từ mức 3% trong năm 2022 lên 5,8% vào năm nay. Sau khi tính toán mối liên hệ giữa tăng trưởng của Trung Quốc, giá năng lượng và lạm phát toàn cầu, Bloomberg nhận thấy giá tiêu dùng toàn cầu có thể tăng gần 1 điểm % vào quý cuối cùng của năm 2023.

Nếu kinh tế Trung Quốc phục hồi mạnh hơn dự báo, với GDP tăng vọt lên 6,7%, giá tiêu dùng sẽ tăng gần 2 điểm %, các nhà phân tích của Bloomberg cho hay.

Trong bối cảnh lạm phát tiêu dùng có lúc chạm mức 9,1% tại Mỹ và 10,6% tại khu vực đồng euro, con số của Trung Quốc có vẻ không đáng kể.

Song, nếu xét trong bối cảnh các NHTW đang hối hả tăng lãi suất để kéo lạm phát quay trở về mức mục tiêu khoảng 2%, mức tăng của giá tiêu dùng tại Trung Quốc là rất đáng kể.

Nếu sự phục hồi của Trung Quốc khiến lạm phát của Mỹ vẫn duy trì quanh mức 5% tại thời điểm quý II/2023, Fed có thể sẽ không ngừng chu kỳ tăng lãi suất tại cuộc họp tháng 5 như kỳ vọng của thị trường.

So với giai đoạn đất nước còn phong toả, nhu cầu hàng hoá của Trung Quốc dự kiến sẽ tăng thêm 500 tỷ USD khi quá trình mở cửa hoàn tất - tương đương mức chi tiêu của Nigeria.

Những kỳ vọng xoay quanh nhu cầu bổ sung của Trung Quốc đang giúp nâng đỡ thị trường hàng hoá. Cùng lúc, doanh nghiệp dịch vụ và bán lẻ trên toàn cầu cũng đang chuẩn bị cho sự trở lại của người tiêu dùng Trung Quốc.

Giá đồng đã tăng lên trên 9.000 USD/tấn và mức tiêu thụ dầu mỏ của Trung Quốc được dự báo sẽ đạt kỷ lục trong năm nay.

Air New Zealand đang tăng thêm các chuyến bay đến Thượng Hải. Cổ phiếu của tập đoàn kinh doanh hàng xa xí phẩm LVMH đi lên và Swatch Group cho biết họ có thể ghi nhận doanh thu kỷ lục khi Trung Quốc phục hồi.

Quá trình mở cửa của Trung Quốc thậm chí còn được cho là sẽ rút ngắn thời kỳ suy thoái của Anh khi khách du lịch chịu chi của nước này quay trở lại.

Triển vọng sáng rõ

Sự phục hồi của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới rõ ràng sẽ không diễn ra suôn sẻ. Việc Trung Quốc từ bỏ chiến lược Zero COVID một cách đột ngột vào những tuần cuối cùng của năm 2022 đã khiến hoạt động dân kinh tế suy giảm.

Mặt khác, việc chính phủ không còn công khai dữ liệu về số ca nhiễm và tử vong do COVID-19 đang khiến các nhà phân tích khó đánh giá chi phí y tế cộng đồng và triển vọng kinh tế nói chung.

Ngoài ra, giới phân tích cũng không rõ liệu nhu cầu của người tiêu dùng Trung Quốc có bị dồn nén như ở các nền kinh tế lớn hay không, khi mà trong đại dịch, Bắc Kinh vẫn rất hạn chế tung ra các kích thích lớn như phương Tây.

Các biến số khác, từ trần giá đối với dầu thô của Nga đến thời tiết ở châu Âu, chính sách của OPEC và tồn kho tại các nhà bán lẻ đều có thể bù đắp hoặc làm trầm trọng thêm tác động của quá trình mở cửa tại Trung Quốc đến giá cả hàng hoá toàn cầu.

Song, dữ liệu cho thấy đà đi xuống của nền kinh tế Trung Quốc đã đi đến hồi kết khi làn sóng COVID giảm bớt. Lĩnh vực sản xuất và dịch vụ đều mở rộng trong tháng 1 năm nay, lần đầu tiên trong 4 tháng qua.

Số lượng bệnh nhân tại các phòng cấp cứu đã giảm. Tàu điện ngầm ở các thành phố lớn đang tấp nập trở lại.

Và những dấu hiệu sớm từ kỳ nghỉ Tết Nguyên đán cho thấy chi tiêu của người dân cho du lịch và phòng vé đều khởi sắc trông thấy so với cùng kỳ năm trước, theo Bloomberg.

Trung Quốc khó mà tránh khỏi một làn sóng COVID mới sau Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, vào cuối quý I/2023, nhờ tỷ lệ tiêm chủng và khả năng miễn dịch tự nhiên tăng lên, 1,4 tỷ dân của Trung Quốc được kỳ vọng là có thể sống chung với virus.

Ở diễn biến khác, việc chính phủ sắp triển khai các chính sách hỗ trợ tăng trưởng cho lĩnh vực công nghệ và bất động sản càng khiến giới chuyên gia có thêm lý do để lạc quan.

Kể từ tháng 8/2020, bất động sản đã từ chỗ đóng góp lớn nhất cho đà tăng trưởng của Trung Quốc trở thành một lực cản lớn. Năm 2022, doanh số bán bất động sản sụt 24%, đầu tư giảm 10% và giá nhà trì trệ kéo dài.

Giờ đây, Bắc Kinh đang nới lỏng các hạn chế tài chính đối với doanh nghiệp bất động sản và người mua nhà.

Triển vọng ngắn hạn của ngành địa ốc sẽ sáng sủa hơn một chút. Bloomberg ước tính đầu tư vào bất động sản chỉ giảm 3% trong năm 2023, ít tổn hại đên kinh tế hơn so với năm 2022.

Hai kênh truyền dẫn

Sự thay đổi lập trường của Bắc Kinh là lý do tại sao triển vọng tăng trưởng của Trung Quốc đột ngột được cải thiện và tại sao các nhà hoạch định chính sách đặt câu hỏi về tác động của việc mở cửa đến lạm phát.

Hôm 13/1, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc Rhee Chang-yong cảnh báo việc Trung Quốc dỡ bỏ phong toả có thể kéo giá dầu lên cao.

Sau đó, Phó Chủ tịch Fed Lael Brainard cũng bày tỏ lo ngại, đặc biệt là đối với thị trường hàng hoá. Tại Davos, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde đã nhắc lại những băn khoăn đó.

Áp lực giá từ Trung Quốc nhiều khả năng sẽ dẫn truyền qua hai kênh, Bloomberg nhận định.

Đầu tiên, thế giới có thể phải trải qua một cú sốc nguồn cung nghiêm trọng khi làn sóng COVID ban đầu khiến nhà máy tại Trung Quốc phải vật lộn để duy trì hoạt động.

Các nhà hoạch định chính sách e ngại rằng tình trạng khan hiếm hàng hoá trong thời kỳ đầu của đại dịch có thể tái diễn, mặc dù ở quy mô nhỏ hơn. Nguồn cung hàng hoá hạn chế là một trong những nguyên nhân khiến lạm phát bùng lên.

Thứ hai, nhu cầu của Trung Quốc có thể bật tăng mạnh mẽ (tạm gọi là cú sốc nhu cầu của thế giới) khi người dân nước này quay trở lại cuộc sống bình thường.

Nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc không thay đổi trong đại dịch. Các chuyên gia cho rằng nhu cầu cho mặt hàng này sẽ đi lên khi đường cao tốc, nhà ga và sân bay tấp nập trở lại, nhờ đó giá dầu đã cải thiện từ mức thấp 76 USD/thùng vào đầu tháng 12 lên khoảng 86 USD/thùng vào cuối thnasg 1.

Nhà phân tích hàng hoá kỳ cựu Jeff Currie của Goldman Sachs cho biết giá dầu thế giới có thể lên tới 105 USD/thùng hoặc cao hơn.

Gộp chung, hai cú sốc trên có thể cộng thêm gần 1 điểm 5 vào lạm phát toàn cầu vào cuối năm 2023, so với kịch bản Trung Quốc tiếp tục phong toả.

Đối với Mỹ, khu vực đồng euro và Anh, phân tích của Bloomberg cho thấy giá tiêu dùng có thể nhích thêm 0,7 điểm % - thấp hơn tác động toàn cầu nhưng vẫn đủ để Fed, ECB và Ngân hàng Trung ương Anh thắt chặt chính sách lâu hơn kỳ vọng của thị trường.