Ông Trump muốn áp thuế nông sản để giúp nông dân Mỹ nhưng quên mất mục tiêu của mình rất mạnh

Tổng thống Donald Trump cho biết Mỹ sẽ áp thuế quan lên các sản phẩm nông nghiệp nhập khẩu bắt đầu từ ngày 2/4.

Hôm 3/3, ông đăng thông báo trên mạng xã hội như sau: “Gửi đến những người nông dân vĩ đại của Mỹ. Hãy chuẩn bị bắt đầu sản xuất thật nhiều nông sản để bán BÊN TRONG nước Mỹ. Thuế quan sẽ được áp dụng cho các sản phẩm bên ngoài vào ngày 2/4. Chúc vui vẻ!"

Động thái mới của chính quyền ông Trump được đưa ra trong bối cảnh kim ngạch nhập khẩu lương thực của Mỹ tăng mạnh. Bộ Nông nghiệp Mỹ dự đoán thâm hụt thương mại nông nghiệp của nước này sẽ leo lên mức kỷ lục 49 tỷ USD trong năm 2025.

Ông Trump không tiết lộ các hàng hóa nào sẽ bị ảnh hưởng hoặc có ngoại lệ nào hay không. Hai quan chức Mỹ nói với tờ Bloomberg rằng động thái mới là một phần trong kế hoạch áp dụng “thuế quan đối ứng” lên hầu hết mọi đối tác thương mại của Mỹ.

Thuế quan đánh vào nông sản sẽ tác động mạnh đến thị trường trái cây, rau và các loại hạt. Những mặt hàng này thường chiếm ít nhất một nửa tổng lượng nông sản Mỹ nhập khẩu mỗi năm.

Trong thời gian qua, Mỹ cũng nhập khẩu dầu ăn đã qua sử dụng từ Trung Quốc để sản xuất nhiên liệu sinh học. Thuế quan đánh vào mặt hàng này sẽ mang lại lợi ích cho dầu đậu nành sản xuất tại Mỹ. 

Ông Daniel White, nhà môi giới tại Blue Line Futures, bình luận: “Giờ chúng tôi chỉ có thể suy đoán, nhưng dầu đậu nành nội địa có thể được hưởng lợi nếu Mỹ áp thuế dầu ăn đã qua sử dụng từ Trung Quốc và các nước khác. Dầu hạt cải canola của Canada cũng có thể bị áp thuế”.

Vào ngày 4/3, chính quyền ông Trump đã chính thức áp thuế 25% lên hầu hết mọi hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico, ngoại lệ hiếm hoi là mức thuế 10% đối với dầu mỏ từ Canada.

Thuế quan đánh riêng vào nông sản sẽ là gánh nặng lớn với hai nước láng giềng của Mỹ. Mexico là nhà cung cấp nông sản lớn nhất của Mỹ, xuất sang nước này 45,4 tỷ USD nông sản trong năm 2023.

Đối với Canada, Mỹ cũng là đối tác thương mại nông sản lớn nhất. Theo trang web của chính phủ Canada, nước này đã xuất khẩu sang Mỹ 40,5 tỷ USD nông sản vào năm 2023.

Rủi ro tới nông dân Mỹ

Ý định đánh thuế vào nông sản nhập khẩu của ông Trump sẽ gây áp lực đáng kể đối với Canada. Tuy nhiên, kế hoạch này cũng gây ra rủi ro với nước Mỹ, đặc biệt là nông dân - đối tượng những tưởng sẽ được hưởng lợi nhiều nhất.

Các giáo sư từ Đại học Illinois chỉ ra rằng nông dân Mỹ phụ thuộc lớn vào phân bón kali nhập khẩu từ nước ngoài. Canada là nước sản xuất phân bón kali lớn nhất trên thế giới, theo sau là Nga, Trung Quốc và Belarus.

Điều đáng chú ý là Mỹ chủ yếu mua phân bón kali từ quốc gia láng giềng. Kể từ năm 2020 đến nay, Canada đều đặn cung cấp hơn 70% lượng phân bón kali mà Mỹ tiêu thụ. Hai nhà cung cấp lớn tiếp theo là Nga và Belarus.

Theo báo cáo chi phí sản xuất Illinois, giá phân kali trung bình trong tuần kết thúc vào ngày 21/2/2025 là 455 USD/tấn. Trong trường hợp ông Trump áp thuế nông sản chồng lên mức thuế quan ngày 4/3 và các doanh nghiệp chuyển tất cả phần chi phí gia tăng về phía nông dân, giá mỗi tấn phân kali có thể tăng hơn 250 USD.

Ông Colin Grabow, chuyên gia về thương mại và thuế quan tại Viện Cato, cảnh báo: “Mỹ sẽ là bên cảm nhận gánh nặng từ thuế quan rõ rệt nhất. Khi chúng tôi xem xét các loại thuế quan được ban hành trong quá khứ, ví dụ như trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, hầu hết các nghiên cứu cho thấy phần lớn hoặc tất cả thuế quan đều rồi sẽ chuyển sang phía người tiêu dùng”. 

Trong buổi điều trần trước Ủy ban Kinh tế Nông nghiệp Thượng viện hôm 5/2, Chủ tịch Liên đoàn Nông nghiệp Mỹ Zippy Duvall đã lên tiếng cảnh báo về thuế quan áp lên hàng hóa Canada. Ông nhấn mạnh thuế quan 25% với phân kali sẽ gây hậu quả “thảm khốc với nông dân Mỹ” vì điều đó sẽ khiến chi phí sản xuất tăng mạnh.  

Chi phí sản xuất gia tăng tất nhiên sẽ kéo giá nông sản đi lên, kể cả giá trong nước lẫn giá xuất khẩu. Người Mỹ có thể vẫn sẽ mua nông sản nội địa dù giá cao, nhưng người nước ngoài thì khác.

Ông Duvall cảnh báo: “Một trong những mối lo ngại của chúng tôi là nguy cơ thị trường sụt giảm. Các quốc gia và doanh nghiệp quốc tế có thể quyết định mua nông sản từ những nơi khác”. Kim ngạch xuất khẩu nông sản năm 2024 của Mỹ đạt 191 tỷ USD, mức cao thứ ba trong lịch sử.

So với phân kali, phân lân và phân đạm ở Mỹ ít phụ thuộc vào hàng nhập khẩu hơn. Tuy nhiên giá của chúng cũng có thể đi lên, đặc biệt là nếu doanh nghiệp nội địa chớp thời cơ nâng giá tương tự như các đối thủ nước ngoài mà không sợ mất thị phần.