Cuối tuần trước, hôm 15/10, một vụ hỏa hoạn xảy ra tại tòa nhà SK C&C, nơi đặt các trung tâm dữ liệu của Kakao đã gây ảnh hưởng tới hơn 53 triệu người dùng của ứng dụng này. Hơn thế nữa, sự cố đã khiến nhiều hoạt động kinh doanh từ dịch vụ thanh toán tới đặt xe, vốn phụ thuộc vào Kakao bị gián đoạn.

Ra mắt vào năm 2010 dưới dạng một ứng dụng nhắn tin, Kakao Talk đã trở nên phổ biến tại Hàn Quốc trong những năm qua và dần mở rộng dịch vụ với lĩnh vực mua sắm và tài chính - ngân hàng. Kakao cũng tung ra các ứng dụng nội bộ hoạt động liên quan đến Kakao Talk, chẳng hạn như ứng dụng gọi xe Kakao T và dịch vụ định vị GPS Kakao Map. 

Khi cả nước phụ thuộc vào một siêu ứng dụng

Anh Jang Yong Bum, một chủ tiệm bánh địa phương đã phải thức trắng cả đêm thứ 7 (15/10) để ngóng chờ Kakao hoạt động bình thường trở lại. "Mọi đơn đặt hàng của tiệm bánh gần như đến từ Kakao. Nếu ứng dụng không hoạt động, chúng tôi sẽ không thể bán buôn được gì", anh Jang Yong Bum chia sẻ.

Đen đủi hơn anh Jang, hàng nghìn tài xế taxi tại thủ đô Seoul đã gần như phải "ngồi chơi" hơn 30 tiếng đồng hồ do dịch vụ đặt xe taxi trên Kakao gặp sự cố và việc nhận cuốc xe trở nên khó khăn. Điều này khiến thu nhập của tài xế cũng như các công ty taxi bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Ông Noh Hong Seok, giám đốc một đơn vi taxi địa phương cho biết: "Tính trung bình, chúng tôi có khoảng 18 tài xế hoạt động hàng ngày nhưng hôm nay chỉ có 4 người tới. Tài xế gặp khó trong việc nhận cuốc xe nên thu nhập của họ giảm tới 80%. Ở Seoul, có khoảng 70.000 taxi đang hoạt động và 100% đều là người dùng của Kakao".

Thực tế, sự cố của Kakao đã tạo tác động lên toàn bộ Hàn Quốc - đất nước với hơn 51,7 triệu dân và là nơi Kakao chiếm thị phần số 1, xuất hiện trên hơn 90% smartphone tại quốc gia này. Nhiều người dùng tại xứ sở Kim chi đã không thể thực hiện thanh toán tại các cửa hàng tiện lợi cũng như gặp bất tiện vì không thể mua sắm thực phẩm. Du khách gần như không đặt được taxi. 

“Tôi sử dụng Kakao T để gọi taxi. Tôi sử dụng KakaoTalk để đặt hàng Starbucks để có thể sử dụng thẻ quà tặng nhận được. Tôi thường xuyên sử dụng Kakao Pay để đặt sữa từ E-mart", anh Lee Jun-haeng nói với The Korea Herald. 

Sự cố ngừng hoạt động kéo dài nhiều ngày và mức độ ảnh hưởng trên toàn quốc đã làm dấy lên lo ngại về sự phụ thuộc ngày càng tăng của Đại Hàn dân quốc vào Big Tech. Ngau sau sự cố, Tổng thống Yoon Suk-yeol của Hàn Quốc đã ra lệnh điều tra vụ việc, đưa ra lo ngại về tình trạng độc quyền. 

Ngày 19/10, bốn ngày sau vụ hỏa hoạn. Các nhà lãnh đạo Kakao đã công khai xin lỗi người dùng và hứa sẽ chịu trách nhiệm với vụ việc. Ông Nam koong Whon, Co-CEO của Kakao nói rằng ông "cảm thấy có trách nhiệm lớn" đối với sự cố lần này và thông báo sẽ từ chức. Đồng giám đốc điều hành còn lại là Hong Eun-taek sẽ đảm đương công ty. 

“Tôi cảm thấy trách nhiệm lớn với sự việc lần này và sẽ từ chức. Chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để khôi phục niềm tin của người dùng vào Kakao và đảm bảo các sự cố tương tự sẽ không bao giờ xảy ra”, ông Nam Koong Whon cho biết.

Trong buổi họp báo, lãnh đạo Kakao đã nêu kế hoạch bồi thường cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi sự cố. Tuy vậy, hơn cả bồi thường, nhiều đơn vị kinh doanh phụ thuộc vào Kakao trông chờ động thái khắc phục và ngăn chặn những sự cố tương tự đến từ nhà điều hành Kakao.

Theo CNN, công ty có kế hoạch đầu tư 460 tỷ won (325 triệu USD) để bắt đầu vận hành trung tâm dữ liệu của riêng mình từ năm sau và một trung tâm khác sẽ được hoàn thành trong thời gian tới.

"Tôi sẽ rất biết ơn nếu họ [Kakao] ngăn chặn được điều này tiếp tục diễn ra, điều đó có giá trị hơn cả bồi thường thiệt hại", anh Jang Yong Bum nói.

Ngư ông đắc lợi

Sự cố gián đoạn của Kakao lại chính là cơ hội dành cho các đối thủ của ứng dụng nhắn tin số 1 Hàn Quốc này. Theo dữ liệu từ WiseApp, số lượng người dùng của Kakao Talk đã giảm 2,07 triệu, từ mức 41,12 triệu (14/10) xuống còn 39,05 triệu (16/10).

Trong khi, Line (thuộc Nave Corp - đơn vị cũng chịu một phần ảnh hưởng do vụ hỏa hoạn) và Telegram đã có được người dùng lại chứng kiến lượng ​​người dùng tăng gấp ba lần so với cùng kỳ, từ 430.000 người vào hôm 14/10 lên 1,28 triệu người vào hôm 16/10. Theo WiseApp, Facebook Messenger cũng chứng kiến ​lượt sử dụng tăng đột biến.

"Telegram đã trở thành một trong những ứng dụng được tải xuống nhiều nhất ở Hàn Quốc. Chúng tôi chào đón những người dùng Hàn Quốc mới của mình và hy vọng họ sẽ tận hưởng sự ổn định của cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu của Telegram ", tài khoản chính thức của Telegram đã tweet vào hôm 17/10. Công cụ tìm kiếm Naver cũng tranh thủ quảng cáo ứng dụng nhắn tin Line trên trang chủ dành cho thiết bị di động với chú thích “Phòng khi bạn cần liên hệ khẩn cấp”. 

Lo ngại về độc quyền siêu ứng dụng

Sự cố hỏa hoạn không chỉ gây xáo trộn Hàn Quốc. Giá trị cổ phiếu của Kakao đã lao dốc hơn 9,5% vào phiên đầu tuần, chạm mức thấp nhất kể từ tháng 5/2020.

Như đã nói, sự cố ngắt kết nối trên toàn quốc của Kakao đã thổi bùng lên những nghi ngại về tình trạng độc quyền khiến các nhà lập pháp phải lên tiếng.

"Hệ thống có thể do một công ty tư nhân điều hành, nhưng đây là cơ sở hạ tầng thông tin quốc gia. Nếu hiện tượng độc quyền hoặc khiến thị trường bị méo mó và hoạt động như cơ sở hạ tầng quốc gia, tôi nghĩ chính phủ nên hành động", Tổng thống Yoon Suk-Yeol nói với phóng viên.

Tình trạng ứng dụng ngừng hoạt động trên diện rộng đã gây ra phản ứng chính trị gay gắt và khiến các nhà làm luật kêu gọi tăng cường giám sát đối với sự thống trị thị trường của công ty. 

Hồi tháng 8, Kakao công bố con số 53,3 triệu người dùng với 47,5 triệu người trong số đó ở Hàn Quốc. Nhiều cửa hàng chấp nhận Kakao Pay, hầu hết taxi trên toàn khu vực thủ đô Seoul đều chạy trên nền tảng Kakao T. Người dân, doanh nghiệp, thậm chí chính phủ Hàn Quốc cũng sử dụng Kakao Talk để trao đổi tin nhắn.

Việc các ứng dụng gián đoạn dịch vụ là điều không hiếm. Những ông lớn như Amazon, Slack, Facebook, WhatsApp và Apple đều đã rơi vào hoàn cảnh tương tự, nhưng sự cố thường chỉ kéo dài vài giờ chứ không phải vài ngày như Kakao. Theo New York Times, một số nhóm khách hàng đang chuẩn bị hồ kiện tập thể chống lại Kakao. 

Kakao hay Naver thường so sánh với WeChat của Trung Quốc, siêu ứng dụng tích hợp nhiều dịch vụ từ nhắn tin, thanh toán tới chuyển phát và hơn thế nữa. Ở Hàn Quốc, tốc độ phát triển nhanh chóng của những gã khổng lồ công nghệ đã kéo theo sự chú ý cũng như những so sánh với các tập đoàn tài phiệt đứng đầu nền kinh tế đất nước hay còn gọi là “chaebols".

Bức tranh siêu ứng dụng Việt Nam

Tỷ phú Elon Musk từng bày tỏ quan điểm muốn xây dựng Twitter trở thành một nền tảng vạn năng hay "everything app". Ở trên thế giới, không thiếu những siêu ứng dụng tích hợp đa dịch vụ nổi tiếng như Uber.

Tại Việt Nam, những năm gần đây bùng nổ sự cạnh tranh của các siêu ứng dụng với nhóm "cây nhà lá vườn" như MoMo, VNPay hay Zalo, dẫn đầu thị trường với lượng người dùng lên tới hàng chục triệu.

Ứng dụng nhắn tin Zalo với lượng người dùng cơ sở lên tới con số hơn 73 triệu dường như đang chiếm ưu thế. Zalo tích hợp nhiều dịch vụ như mua sắm với Zalo Shop, thanh toán với Zalo Pay và thậm chí là chính quyền điện tử (Zalo - eGovernment), cung cấp dịch vụ làm thủ tục hành chính trực tuyến...

Trong khi, MoMo - nền tảng được định vị con đường trở thành siêu ứng dụng số 1 Việt Nam cũng đang sở hữu hơn 25 triệu người dùng. MoMo đang cung cấp các giải pháp thanh toán, chuyển tiền cũng như dịch vụ đặt vé tàu xe, vé xem phim,... cho người dùng Việt.

Sự gia nhập của Grab, Gojek - những đơn vị nước ngoài hướng tới việc trở thành siêu ứng dụng, đang mang tới thị trường Việt Nam nhiều sự lựa chọn hơn. Như vậy, đây là một cuộc chiến cạnh tranh gay gắt và lo ngại về vấn đề độc quyền sẽ khó mà xuất hiện.

Tuy nhiên, sự việc của Kakao Talk phơi bày một điểm yếu của các siêu ứng dụng là sự bất tiện trên diện rộng có thể xảy ra nếu người dùng quá phụ thuộc, đôi khi, tình trạng hỗn loạn cũng sẽ xuất hiện nếu quy mô tầm ảnh hưởng là vô cùng lớn.

Trao đổi với MoMo, đại diện siêu ứng dụng này cho biết MoMo chưa từng gặp sự cố như Kakao, gây gián đoạn dịch vụ. Về giải pháp ngăn chặn, đại diện MoMo từ chối trả lời. 

Sau sự kiện Kakao, việc đa dạng hóa các trung tâm dữ liệu sẽ cần được coi trọng hơn. Các dịch vụ tích hợp trên ứng dụng cũng cần xem xét để hoạt động độc lập hơn nhằm làm giảm tác động của sự gián đoạn trên diện rộng. Trong khi đó, đội ngũ công nghệ sẽ phải giảm thời gian khắc phục sự cố, tránh để sự bất tiện kéo dài.