Data Talk Tháng 2: ‘Đo lường nội lực: Thích ứng trước sóng gió vĩ mô’

Khởi đầu năm 2025, thế giới tiếp tục chứng kiến nhiều biến động. Chiến tranh thương mại có xu hướng lan rộng, chính sách thuế của cựu Tổng thống Trump một lần nữa làm khó hoạt động xuất khẩu. Trong bối cảnh này, Việt Nam đang nỗ lực đặt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8%. Câu hỏi đặt ra liệu chúng ta có thực hiện được tham vọng này không, khi áp lực bên ngoài ngày càng lớn? 

Để giúp độc giả hiểu sâu hơn về bức tranh vĩ mô này, Data Talk Tháng 2 sẽ trở lại với chủ đề: “Đo lường nội lực: Thích ứng trước sóng gió vĩ mô” - nơi chúng ta cùng đánh giá chi tiết “nội lực” của kinh tế Việt Nam, đồng thời tìm kiếm giải pháp thích ứng trong năm 2025 đầy biến động.

Tại toạ đàm, các diễn giả đã thảo luận, nhận diện bối cảnh kinh tế vĩ mô đầu năm 2025; Cập nhật và phân tích các số liệu mới nhất về kinh tế Việt Nam; đánh giá các động lực tăng trưởng và thách thức của Việt Nam trong năm 2025.

Cũng như, mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 trên 8%. Với mục tiêu này, xu hướng của các chính sách tài khóa và tiền tệ cũng sẽ được điều chỉnh nhằm hiện thực hóa mục tiêu.

Trong bối cảnh đó, nhà đầu tư cần có chiến lược thích nghi trước những biến động. Các chuyên gia đã chỉ ra những yếu tố quan trọng mà nhà đầu tư cần nắm bắt để tận dụng cơ hội từ các động lực tăng trưởng mới, đồng thời thích nghi trước những biến động.

Toạ đàm do ông Chu Anh Tuấn –Trưởng bộ phận phân tích Ngân hàng, Tổ chức phân tích đầu tư CKG Analyst, phụ trách dẫn dắt chương trình, điều phối thảo luận.

Ba từ khoá vĩ mô cần quan tâm trong năm 2025

Mở đầu toạ đàm, ông Trần Ngọc Báu, Chuyên gia Kinh tế Tài chính, Sáng lập & Tổng Giám đốc của Công ty Dữ liệu Kinh tế Tài chính WiGroup đã có phần phân tích về ba từ khoá vĩ mô đang được nhà đầu tư quan tâm.

Theo ông Báu, 2025 sẽ là một năm có nhiều yếu tố khó lường. Ở giai đoạn nhiệm kỳ thứ nhất của ông Trump, ban đầu mọi người đều nghĩ rằng sẽ không tích cực, nhưng sau đó xuất khẩu của Việt Nam lại tăng trưởng khá tốt.

Năm nay, dường như từ cơ quan quản lý cho đến thị trường có vẻ đang ở trạng thái phân hoá nhiều hơn về câu chuyện tác động của chính sách, cũng như nhiệm kỳ của Trump đến nền kinh tế Việt Nam. Bối cảnh bây giờ và năm 2018 chưa chắc đã giống nhau, cho nên ngoại lực vẫn là yếu tố cần được quan tâm. 

Với năm 2025, ông Báu cũng cho rằng  những yếu tố về ngoại lực có thể sẽ tác động mạnh hơn đến triển vọng thị trường  bởi muốn bứt phá thì những yếu tố nội lực cần khoảng đề-pa khá dài. “Dường như năm 2025, vẫn chưa thẩm thấu hết những yếu tố về nội lực bởi chúng ta mới chỉ đang giai đoạn đầu của giai đoạn bứt phá mới”, ông Báu nhận định.

Phân tích kỹ hơn về các yếu tố vĩ mô, ông Báu cho biết có ba từ khoá để lại dấu ấn trong vòng một tháng rưỡi vừa qua: Lạm phát, tỷ giá, thanh khoản hệ thống ngân hàng và lãi suất.

Về lạm phát, khi Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng cao thì đi liền với đó là lo ngại về lạm phát. Tháng 1/2025, nhiều lo ngại xuất hiện khi lạm phát tăng rất mạnh. Trong tháng 12/2024, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) chỉ ở mức 2,94%, nhưng mà đến khoảng tháng 1 năm nay thì nó tăng rất nhanh, lên khoảng 3,63%. 

Tuy nhiên, lạm phát chưa đáng lo ngại bởi câu chuyện kích thích nền kinh tế chưa tác động còn hiện chỉ là yếu tố mùa vụ do những yếu tố dịch vụ công và nhu cầu tăng đột biến trong tháng Tết.

“Từ tháng 2 trở đi mọi thứ sẽ đi về trạng thái cân bằng trở lại. Theo ước tính, CPI tháng 2/2025 sẽ giảm nhẹ hoặc đi ngang so với tháng 1 và lạm phát các tháng tiếp theo sẽ tụt mạnh từ 3,63% sẽ tụt mạnh xuống quanh 2,7-2,8%”, ông Báu dự báo.

Về tỷ giá, biến động USD/VND giai đoạn vừa qua tương đối mạnh. Trong dịp nghỉ Tết, đồng USD tăng mạnh và gây áp lực lên tỷ giá.

Song đáng chú ý, trong khi chỉ số USD index mất giá từ tháng 9/2024 đến cuối năm 2024 gần 10% trong khoảng quý IV/2024, nhưng VND mất giá tương đối ít , khoảng chừng 2,5%, như vậy đồng VND tương đối mạnh lên so với mặt bằng chung những đồng tiền khác.

Khi Ngân hàng Nhà nước nới không gian ngay lập tức tỷ giá ngân hàng thương mại tăng vọt, nhưng tỷ giá trên thị trường tự do lại trầm lắng. Như vậy, điều này thể hiện chủ yếu những biến động của tỷ giá hiện tại nó mang yếu tố về tâm lý.

“Một thời gian dài chúng ta ghim tỷ giá ở mức tỷ giá trần, chúng ta cũng không nâng tỷ giá trung tâm, không nâng biên độ nên khi nâng tỷ giá trung tâm thì các NHTM ngay lập tức tăng giá bán lên”, ông Báu phân tích. Đây là điều rất  bình thường theo quy luật về cung cầu thị trường sau khi ở trạng thái kìm nén một thời gian dài. Vì vậy, tỷ giá tăng ngay từ đầu năm cũng là một điều hoàn toàn bình thường, không đáng lo ngại.

Bởi vì nếu tiếp tục ghìm tỷ giá thì NHNN sẽ phải tiếp tục bán dư trữ ngoại hối, hút tiền về, khiến ngân hàng tiếp tục chịu áp lực về lãi suất huy động. Cho nên biến động như hiện nay là đang vận hành khá đúng quy luật.

Về thanh khoản ngân hàng, từ khoảng cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, áp lực thanh khoản của ngân hàng đã có. Trong vòng 6 tháng vừa qua, lãi suất từ thị trường 1, thị trường 2 đã tăng trở lại, lợi suất trái phiếu cũng tăng trở lại, liên ngân hàng cũng tăng trở lại.

Và thậm chí giai đoạn Tết vừa rồi, trong trạng thái tỷ giá căng thẳng nhưng Ngân hàng Nhà nước vẫn (NHNN) phải bơm ra khoảng 170.000 tỷ để hỗ trợ thanh khoản của thống ngân hàng trong kì hạn ngắn để vượt qua giai đoạn Tết âm lịch cho thấy thanh khoản của thống ngân hàng hơi khan hiếm.

Đang có sự bất thường trong hệ thống điều hành chính sách tiền tệ. Áp lực về điều hành khung lãi suất lên nhà điều hành tại thời điểm hiện tại vẫn còn tương đối là cao và cấu trúc thị trường vẫn còn đang không cân bằng.

Ngân hàng phải huy động những cái nguồn vốn từ khu vực khác để cho vay. Năm 2024, mặc dù tăng trưởng tín dụng đã gần sát mục tiêu nhưng đã cách khá xa tăng trường huy động. Giá trị tuyệt đối đã vênh và tốc độ tăng trưởng tín dụng còn nhanh hơn tốc độ tăng trưởng huy động thì áp lực về nguồn vốn của hệ thống ngân hàng là hiện hữu.

Vì vậy, lãi suất huy động ngân hàng sẽ chịu áp lực tăng. Không phải vì chính sách tiền tệ của Việt Nam thắt chặt hay nới lỏng mà vì bản thân nguồn vốn cho hệ thống ngân hàng không còn dồi dào như trước.

Nhìn chung nền kinh tế chưa có nhiều yếu tố thay đổi, mọi thứ đang cân bằng, chỉ có một vài dấu hiệu tích cực về FDI, đầu tư công,… Về chính sách tiền tệ và hệ thống ngân hàng, tỷ giá vẫn đang chịu áp lực trong ngắn hạn, nhưng không quá lớn như thị trường đang lo ngại.

“Khởi đầu năm 2025 khá là tích cực, so với những gì thị trường lo sợ cách đây tầm hai tháng khi quá nhiều biến động cùng ập đến”, ông Báu nói. 

Còn theo ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank (VCBF), nền kinh tế Việt Nam có độ mở rất lớn, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu lên tới 200% GDP.

Điều này đồng nghĩa, khi đánh giá về nền kinh tế Việt Nam phải đặt trong bối cảnh gắn kết với các nền kinh tế khác trên thế giới. Với câu chuyện năm 2025, theo ông Linh có rất nhiều biến động từ môi trường bên ngoài và chúng ta không kiểm soát được. Vì vậy, chúng ta phải tập trung vào những yếu tố có thể chủ động được. Đó là nội lực từ bên trong.

Đồng tình với quan điểm của ông Báu về tỷ giá, ông Linh cho rằng trong ngắn hạn việc thay đổi tỷ giá còn tác động từ yếu tố tâm lý. Trong hơn một năm trở lại đây, DXY tác động đến tỷ giá USD/VND rất nhiều nhưng trên thực tế biến động DXY không tác động quá lớn đến cung cầu ngoại tệ của Việt Nam.

Trong năm 2024, xuất khẩu tăng trưởng, FDI tích cực, kiều hối vẫn rất tốt, vậy nên việc NHNN phải bán khoảng 10 tỷ USD dự trữ ngoại hối để can thiệp chủ yếu do đầu cơ. Lãi suất trái phiếu Chính phủ của Mỹ hiện vẫn chênh lệch khá cao với Việt Nam nên các doanh nghiệp FDI có động cơ để găm giữ ngoại tệ và đầu cơ vào các thị trường vốn ngắn hạn tại Mỹ.

Bên cạnh đó, trong năm 2024, thị trường vàng biến động rất mạnh cũng dẫn đến tình trạng găm giữ ngoại tệ, nhập lậu vàng. Tuy nhiên, vấn đề này đã được giải quyết.

Các yếu tố tác động đến hoạt động đầu cơ tỷ giá đang giảm, trong khi nguồn cung ngoại tệ kỳ vọng vẫn tăng trưởng tuy không cao. Vì vậy, cung cầu ngoại tệ năm 2025 có vẻ như đã ổn định hơn rất nhiều. Do đó, những biến động về tỷ giá hiện nay hầu hết mang tính chất ngắn hạn, ông Linh nhận định.

Ông phân tích, ưu tiên hàng đầu của NHNN là duy trì thanh khoản của hệ thống ngân hàng để hỗ trợ cho tăng trưởng, vì vậy, nếu bán dự trữ ngoại hối và rút VND ra khỏi hệ thống thì càng làm cho thanh khoản tiền đồng bị áp lực và gây áp lực nên tỷ giá. Đây là điều mà NHNN hoàn toàn không mong muốn.

Cơ hội từ đầu tư công

Để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8% năm 2025, kế hoạch đầu tư công năm nay sẽ được tăng lên 36 tỷ USD, tương đương 875.000 tỷ đồng, cao hơn khoảng 84.300 tỷ đồng so với kế hoạch đã giao trước đó.

Theo ông Nguyễn Hoàng Linh, để có thể đạt được tốc độ tăng trưởng như kỳ vọng, ngành sản xuất vẫn phải tăng trưởng tốt. Bên cạnh đó, ngành xây dựng những năm gần đây đều tăng trưởng dưới kỳ vọng và sẽ là một yếu tố có thể bứt phá trong năm nay.

Tuy nhiên, ông Linh cũng chỉ ra ba thách thức của năm 2025, gồm: Nền kinh tế tại các nước phát triển suy yếu sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam. Thứ hai là nếu Tổng thống Trump áp thuế quan đối ứng lên hàng hoá Việt Nam sẽ khiến các doanh nghiệp xuất khẩu gặp khó khăn và có thể làm thu hẹp thặng dư thương mại của nước ta.

Và thứ ba là rủi ro chính sách cao trong những tháng đầu năm Trump nhận chức có thể trì hoãn dòng vốn đầu tư toàn cầu, từ đo tác động tiêu cực ngắn hạn lên dòng vốn FDI vào Việt Nam.

Khi các yếu tố từ bên ngoài biến động thì cần tập trung thúc đẩy nguồn lực trong nước. Trong đó, thúc đẩy đầu tư công sẽ tạo động lực lớn để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8% năm 2025, ông Linh nhận định.

Để làm được điều này, Chính phủ cần tạo động lực cải cách thể chế, từ đó giúp khơi thông các nút thắt pháp lý và cải thiện hiệu quả đầu tư công. Bên cạnh đó, tinh gọn bộ máy sẽ cung cấp thêm dư địa về nguồn vốn ngân sách cho đầu tư công. Việc tiết kiệm được chi phí cho chi thường xuyên sẽ giúp có thêm nguồn vốn cho đầu tư công.

Khi đầu tư công thực hiện được đúng vai trò và phát huy được hiệu quả thì sẽ giúp cho các ngành khác phát triển theo. Việc cải cách thể chế cũng giúp tháo gỡ các nút thắt pháp lý từ đó hỗ trợ cho thị trường bất động sản.

Trong cơ cấu vốn đầu tư toàn xã hội, thực tế đầu tư tư nhân mới chiếm tỷ trọng cao nhất. Trong những năm gần đây, đầu tư tư nhân tăng trưởng rất chậm, năm 2023 là gần 3% năm 2024 là khoảng 8 - 9%, vẫn thấp hơn mức tăng trưởng trung bình 15% của các năm trước dịch.

Trong đầu tư của khu vực tư nhân có tới 40% là đầu tư về lĩnh vực bất động sản. Vì vậy, nếu khơi thông được vấn đề về pháp lý, các dự án mở mới, nhu cầu về xây dựng bất động sản tăng trở lại thì đầu tư tư nhân sẽ tăng trưởng, có thể tiệm cận mức trước dịch.

Bên cạnh đó, chuỗi giá trị kéo theo của ngành bất động sản gồm xây dựng và vật liệu xây dựng cũng được hưởng lợi theo. Trong giai đoạn trước năm 2016, thị trường bất động sản cũng từng bị khủng hoảng nhưng nhờ kiểm soát được lạm phát, giữ được mặt bằng lãi suất hỗ trợ nên các doanh nghiệp xây dựng phục hồi lợi nhuận rất tốt trong giai đoạn 2016 - 2018.

Cuối cùng với nhu cầu vốn đầu tư lớn, ngành ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc cung ứng vốn cho nhu cầu đầu tư phát triển xã hội. 

Toạ đàm đang được phát trực tuyến trên các nền tảng VietnamBiz (https://vietnambiz.vn), livestream Fanpage Tin Kinh tế hàng ngày (http://facebook.com/TintucVietnamBiz), Fanpage WiGroup, Youtube: Kinh tế - Tài chính.