Sóng ngầm trong ngành công nghiệp ô tô Thái Lan

Ma Haiyang và 8 đồng nghiệp đã đến Thái Lan một năm trước để thiết lập hoạt động đầu tiên ở nước ngoài cho GAC Aion - một nhà sản xuất xe điện từ Trung Quốc. Họ chưa có văn phòng, nhà máy, nhân viên địa phương và thiếu kinh nghiệm.

Nhóm Aion đã thiết lập showroom tại một khách sạn ở Bangkok, sử dụng phòng hội nghị và họp hành tại sảnh. Họ phải làm nhiều việc: tìm văn phòng, tuyển dụng đại lý và xây dựng chiến lược kinh doanh. Chỉ sau 74 ngày đến Thái Lan, họ đã bán chiếc xe điện đầu tiên.

“Cơ hội cho xe năng lượng mới của Trung Quốc ra nước ngoài sẽ được rút ngắn,” ông Ma, Giám đốc điều hành khu vực Đông Nam Á của Aion, cho biết.

Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc như Aion đang đổ xô vào các thị trường nước ngoài. Thái Lan là một trong những quốc gia đầu tiên trải qua sự đổ bộ bất ngờ của các thương hiệu ô tô Trung Quốc và đang đối mặt với sự thay đổi mạnh mẽ trong ngành công nghiệp ô tô.

Sự xuất hiện của các công ty xe điện Trung Quốc hiện rõ khắp nơi ở Thái Lan. Các biển quảng cáo tràn ngập hình ảnh quảng cáo xe hơi Trung Quốc. Giá đất tăng cao vì nhiều công ty Trung Quốc đang xây dựng nhà máy ô tô.

Những thay đổi nhanh chóng trong thị trường ô tô Thái Lan cũng cho thấy các công ty Trung Quốc đang vượt qua đối thủ toàn cầu từ Nhật Bản và Mỹ, nơi Tesla chiếm lĩnh thị trường. Năm ngoái, doanh số bán các thương hiệu Nhật Bản như Nissan, Mazda và Mitsubishi giảm mạnh khi người tiêu dùng chuyển sang mua xe điện từ các nhà sản xuất Trung Quốc. Các đại lý từng làm việc với các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản và Mỹ trong nhiều thập kỷ giờ đang chuyển showroom sang xe Trung Quốc.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, các thương hiệu Trung Quốc đang giảm giá xe điện. Tuy nhiên, động lực từ thị trường quốc tế này của các hãng ô tô Trung Quốc đang gặp phải rào cản. Tháng trước, Liên minh châu Âu cho biết sẽ áp thuế lên đến 38% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc. Một tháng trước đó, Mỹ đã tăng gấp bốn lần thuế đối với xe điện sản xuất tại Trung Quốc.

Thái Lan, dù nhỏ hơn nhưng lại là thị trường lớn nhất ở Đông Nam Á. Được gọi là “Detroit của châu Á”, Thái Lan là trung tâm sản xuất khu vực. Sự gần gũi và mối quan hệ thương mại mạnh mẽ với Trung Quốc cũng cho phép xe hơi Trung Quốc được nhập khẩu nhanh chóng và rẻ. “Sẽ có một thị trường bàn đạp,” ông Tu Le, giám đốc điều hành của tư vấn Sino Auto Insights, cho biết. "Nó phù hợp với nhiều thương hiệu Trung Quốc vì mức giá thấp hơn."

Trong một thị trường từng được coi là thành trì của Nhật Bản là Thái Lan, sự thay đổi đang diễn ra. Năm 2022, các thương hiệu ô tô Nhật Bản chiếm 86% doanh số bán xe mới. Con số đó giảm xuống còn 75% năm ngoái, với các thương hiệu Trung Quốc như BYD, Great Wall Motor và SAIC Motor chiếm thị phần đáng kể.

Năm 2021, Thái Lan tuyên bố muốn xe điện chiếm 30% sản lượng ô tô vào cuối thập kỷ này, một mục tiêu đầy tham vọng khó đạt được nếu không có các công ty Trung Quốc. Chính phủ cũng đã đưa ra các khoản trợ cấp và miễn thuế để thúc đẩy nhu cầu.

Tốc độ tăng trưởng chậm của nền kinh tế Thái Lan đã góp phần làm giảm mạnh doanh số bán xe tổng thể trong năm nay. Doanh số bán xe điện giảm nhưng vẫn tăng 50% so với năm ngoái. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã phản ứng bằng cách giảm giá, làm dấy lên lo ngại về cuộc đua xuống đáy.

Ông Chong Baoyu, Tổng giám đốc của Great Wall Motor tại Thái Lan, cho biết cuộc chiến giá cả sẽ “giết chết ngành công nghiệp” vì khách hàng sẽ trì hoãn mua xe, chờ giá giảm hơn nữa. "Giảm giá chỉ là giải pháp ngắn hạn chứ không dài hạn," ông nói.

Bốn năm trước, Great Wall Motor đã mua lại các nhà máy của General Motors như một phần của sự rút lui của nhà sản xuất ô tô Mỹ. Tháng 5 vừa qua, với thuế quan của Liên minh Châu Âu đối với Trung Quốc đang đến gần, Great Wall Motor thông báo sẽ đóng cửa trụ sở khu vực tại Munich, viện dẫn "thị trường xe điện châu Âu ngày càng thách thức."

Ông Chong nói công ty có kế hoạch tiếp tục hoạt động tại Châu Âu, nhưng triển vọng về thuế quan khiến Thái Lan trở thành thị trường quan trọng hơn đối với các thương hiệu Trung Quốc.

Sáu công ty xe điện Trung Quốc đã bán xe tại Thái Lan, và ba nhà sản xuất khác sẽ gia nhập trong năm nay. BYD, Aion, Great Wall, Neta (Hozon Auto) và Chery nằm trong số những công ty đã mở hoặc đang xây dựng nhà máy ở Thái Lan.

“Khi người Trung Quốc nhìn thấy cơ hội, họ sẽ hành động ngay,” ông Wirat Tatsaringkansakul, phó tổng thư ký Ủy ban Đầu tư Thái Lan, nói tại một hội nghị ô tô cho các nhà cung cấp Trung Quốc hồi tháng 6.

Sự thống trị của Nhật Bản trong ngành công nghiệp ô tô Thái Lan bắt đầu từ những năm 1960 khi Nissan Motor và đối tác địa phương Siam Motors mở nhà máy ô tô đầu tiên của quốc gia. Sự hỗ trợ của Nhật Bản đã giúp gia đình Phornprapha, sở hữu Siam Motors, trở thành gia đình đầu tiên trong ngành ô tô Thái Lan. Nhưng ngay trong gia đình Phornprapha, liên minh đang thay đổi.

Pratarnwong Phornprapha và Pratarnporn Phornprapha, cháu nội của nhà sáng lập Siam Motors, kiểm soát Rever Automotive - nhà phân phối độc quyền xe BYD tại Thái Lan. BYD, công ty xe điện hàng đầu của Trung Quốc, cạnh tranh trực tiếp với đối tác lâu năm của Siam Motors là Nissan.

Năm ngoái, BYD đã bán nhiều xe hơn Nissan tại Thái Lan dù chỉ có ba mẫu xe. Pratarnwong Phornprapha, Giám đốc điều hành của Rever, và em gái Pratarnporn Phornprapha, Phó Giám đốc điều hành, cho biết công ty của họ hoàn toàn tách biệt khỏi Siam Motors - do chú và anh em họ điều hành.

Tháng 7, BYD cho biết đã mua lại 20% cổ phần của Rever. Chưa đầy hai năm, Rever đã mở 110 showroom trên toàn quốc, với mục tiêu thêm 50 showroom nữa vào cuối năm 2024.

Pratarnwong Phornprapha cho biết không có căng thẳng trong gia đình vì Rever tập trung vào xe điện còn Siam Motors sản xuất xe truyền thống. "Hiện tại, tôi không nghĩ có bất kỳ xung đột nào," ông nói. Anh em nhà Phornprapha cho biết một trong những thách thức lớn nhất họ gặp phải là giải tỏa lo ngại về độ tin cậy của ô tô Trung Quốc - đặc biệt khi các thương hiệu Nhật Bản được đánh giá cao.

“Tôi sẽ nói dối nếu bảo rằng không có trở ngại nào khi chúng tôi bắt đầu,” ông Phornprapha nói. “Sản phẩm Trung Quốc, 10 năm trước, không phải những gì chúng ta thấy ngày nay.”

V Group Cars, mạng lưới đại lý với 44 showroom, cho biết phần lớn các cơ sở của họ chỉ bán thương hiệu Trung Quốc. Mạng lưới đại lý này đã ngừng làm việc với Suzuki. Họ chuyển đổi các showroom Mazda, Mitsubishi và Ford thành các địa điểm bán xe Aion, Neta, Omoda và Jaecoo của Chery, và Zeekr. Trong năm đầu tiên ở Thái Lan, Aion đã mở 41 showroom và bắt đầu sản xuất tại nhà máy mới trong tháng này. Họ đã thông báo kế hoạch mở nhà máy ở Indonesia và bắt đầu bán xe tại 9 quốc gia Đông Nam Á.

Aion đã điều chỉnh xe hơi của họ để phù hợp với thị trường địa phương, tăng công suất điều hòa không khí và gia cố khung xe cho điều kiện đường xá kém. Trên bàn làm việc tại văn phòng Aion ở một tòa nhà cao tầng tại Bangkok, ông Ma trưng bày một mô hình tàu nhỏ thể hiện tinh thần của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khi tìm kiếm khách hàng.

Trên cánh buồm của con tàu có một câu nói tiếng Trung:"Cưỡi gió băng sóng, trở về mãn nguyện". Đây là một ngạn ngữ thường được sử dụng để khuyến khích người ta dũng cảm đối mặt với khó khăn, vượt qua thử thách và cuối cùng đạt được thành công. Nó gợi lên hình ảnh của một con thuyền vượt qua gió to sóng lớn và trở về cảng với đầy ắp hàng hóa, tượng trưng cho sự thành công và thịnh vượng.