Những điểm nhấn đáng chú ý về lợi nhuận ngân hàng quí I/2020

Tăng trưởng từ mảng cá nhân nhiều ngân hàng hướng về mốc 0%

Theo khảo sát của FiinGroup, trong năm 2019, mặc dù vẫn là động lực chính do tăng trưởng, tốc độ tín dụng cá nhân tiếp tục giảm xuống 22,6% từ 23,7% năm 2018 trong khi tín dụng doanh nghiệp tăng mạnh trở lại với mức 11% từ 7,6% năm 2018.

Số liệu về phân tách dư nợ doanh nghiệp và cá nhân không được các ngân hàng công bố đầy đủ trong Q1/2020 nhưng dựa trên 5 ngân hàng có phân tích trong thuyết minh báo cáo tài chính (VPBank, VIB, MB, SHB, Kienlongbank) thì tăng trưởng dư nợ cho vay cá nhân đã giảm từ 2,6% trong quí III/2019 và và 3,4% trong quí IV/2019 về 0% trong quí I/2020.

Chất lượng lợi nhuận giảm

Một điểm đáng lưu ý khác về thu nhập của các ngân hàng trong quí I vừa qua là chất lượng lợi nhuận giảm. Điều này thể hiện qua chỉ số Tỉ lệ lãi và phí dự thu/Thu nhập lãi thuần đã tăng trở lại, ở mức 168,1%.

Trong khi đó, tổng số lãi, phí dự thu này đã không tính số lãi phải thu của những khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi và giữ nguyên nhóm nợ theo qui định của Thông tư 01 của NHNN. Các khoản này được theo dõi ngoại bảng và thực hiện hạch toán vào thu nhập khi thu được.

Như vậy, nếu không cơ cấu nợ, tỉ lệ này còn có thể cao hơn.

Tăng trưởng thu nhập lãi thuần thấp

Trong quí I/2020, thu nhập lãi thuần của các ngân hàng niêm yết khảo sát đã tăng trưởng 13,6% so với cùng kì năm trước. 

Trừ VietBank có thu nhập lãi thuần giảm so với cùng kì (-3,8%), các ngân hàng khác đều ghi nhận tăng trưởng, trong đó một số ngân hàng có mức tăng trưởng cao như HDBank (42,1%), NCB (35,7%), VIB (29,9%), SHB (24,5%), Techcombank (22,8%), ACB (19,7%), VPBank (18,2%).

Tuy nhiên, tăng trưởng thu nhập lãi thuần của các ngân hàng trong quí đầu năm thấp hơn so với cả cùng kì lẫn quí liền kề.

Lãi thuần từ hoạt động dịch vụ giảm 21,6% so với quí IV/2019 trừ ba ngân ghi nhận tăng trưởng bao gồm Vietcombank (27,2%), VietinBank (5%) và Bac A Bank (1,7%) hoặc giảm nhẹ như HDBank (-1,6%), các ngân hàng còn lại đều có lãi thuần từ hoạt động dịch vụ giảm mạnh.

Tuy nhiên, đây là xu hướng trong hai năm gần đây, thu nhập từ dịch vụ trong quí I luôn giảm so với quí liền kề cuối năm trước. 

So với cùng kì năm 2019, lãi thuần từ hoạt động dịch vụ quí đầu năm nay vẫn tăng 11,4%, tuy nhiên là mức tăng trưởng so với cùng kì thấp nhất từ quí I/2018.

Cùng với đó, lãi từ các hoạt động còn lại (kinh doanh chứng khoán, buôn bán ngoại tệ, v.v.) tăng 32,4% so với cùng kì nhưng giảm 24,6% so với quí liền kề.

Cơ cấu thu nhập của ngân hàng có sự dịch chuyển

Xét về mặt tỉ trọng, thu nhập lãi thuần chiếm 78% tổng thu nhập hoạt động; trong khi lãi thuần từ hoạt động dịch vụ và lãi từ các hoạt động còn lại chiếm lần lượt 9,8% và 12,2%, giảm đáng kể so với mức 11,8% và 15,2% trong quí IV/2019.

Mặc dù tín dụng tăng trưởng thấp nhưng với NIM giảm không đáng kể ở mức 1,1 điểm cơ bản, có thể nói thu nhập lãi thuần trong của các ngân hàng trong quí I chưa bị ảnh hưởng nhiều từ việc miễn giảm lãi cho khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. 

Từ 23/1(khi tuyên bố có dịch) đến 28/3/2020, ngành ngân hàng đã xem xét miễn giảm lãi với tổng dư nợ 91.000 tỉ đồng. Mức ảnh hưởng này sẽ lớn hơn đáng kể từ quí II/2020, khi tính đến 11/5/2020 con số này đã gần 1.128 triệu tỉ đồng. Cho vay mới lãi suất ưu đãi cũng đạt hơn 639.000 tỉ đồng với lãi suất thấp hơn phổ biến từ 0,5-2,5% so với trước dịch.

Trong các hoạt động còn lại, tỉ trọng lãi từ chứng khoán (bao gồm chứng khoán kinh doanh và chứng khoán đầu tư) tăng mạnh từ 19,7% lên 33,8%, trong khi lãi từ các hoạt động khác giảm mạnh từ 60% xuống 38%. Đặc biệt nếu so với cùng kì năm trước thì có thể thấy tỉ trọng lãi từ chứng khoán đã tăng 2,46 lần. Xét về tốc độ tăng trưởng, thu nhập từ chứng khoán tăng mạnh 29,3% so với quí IV/2019 và nếu so với quí I/2019, con số này còn lên tới 225,9%.

Theo Fiin Group, tỉ trọng lãi thuần từ hoạt động dịch vụ ở mức thấp nhất từ Q3-2018 và dự kiến tiếp tục bị ảnh hưởng trong các quý sau. Tính đến 2/4/2020, các ngân hàng đã có 2 lần miễn giảm phí thanh toán khoảng 560 tỷ đồng, đến hết năm 2020 là khoảng 1.004 tỷ đồng.

Đầu tư trái phiếu doanh nghiệp mang lại lợi nhuận cao cho một số ngân hàng

Trong quí I/2020, giá trị danh mục trái phiếu chính phủ mà ngân hàng nắm giữ tăng 6,4% trong khi giá trị danh mục trái phiếu của các tổ chức tín dụng (TCTD) khác giảm 8,9%.

Đáng chú ý, giá trị danh mục trái phiếu của các tổ chức kinh tế (TCKT) tăng mạnh 31,3%. Điều này giải thích cho thu nhập từ chứng khoán tăng của các ngân hàng do các trái phiếu này có lãi suất cao. 

VietinBank, ngân hàng chuyển từ lỗ 518 tỉ đồng từ chứng khoán trong quí IV/2019 sang lãi 428 tỉ đồng trong quí I/2020, có giá trị tổng danh mục trái phiếu giảm 4,2% nhưng danh mục trái phiếu của các TCKT tăng 48,1%.