'Kể từ khi ông Trump công bố thuế đối ứng, xuất khẩu của doanh nghiệp nội địa liên tục sụt giảm'

Chia sẻ tại Data Talk | Macro Insight: “Bức tranh vĩ mô: Giải mã áp lực tỷ giá – lãi suất & chiến lược cho nhà đầu tư” phát sóng tối ngày 11/12, ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank VCBF, cho hay kể từ khi Tổng thống Trump áp dụng thuế quan đối ứng với Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu của khu vực nội địa liên tục sụt giảm.

Xuất khẩu nội địa liên tục giảm kể từ tháng 5

Ông phân tích, hồi cuối tháng 8, Tổng thống Trump có sự thay đổi về chính sách thuế quan đối ứng. Điểm tích cực là điều này giúp sự bất định về chính sách thuế quan có phần hạ nhiệt, từ đó tạo động lực cho ngành sản xuất ở các quốc gia.

Tuy nhiên, ở nhiều quốc gia trong khu vực như: Thái Lan, Malaysia, Indonesia, lượng đơn hàng cải thiện là nhờ nhu cầu nội địa, còn đơn hàng xuất khẩu đang giảm tương đối rõ rệt.

Ngược lại, đơn hàng xuất khẩu của Việt Nam trong tháng 11/2025 lại đạt mức tăng trưởng nhanh nhất trong vòng 15 tháng. 

Tuy nhiên, điểm tiêu cực là tốc độ xuất khẩu tháng 11 tăng trưởng 15,3% và có sự suy yếu so với tháng 9 và tháng 10. Nguyên nhân là nhóm hàng tiêu dùng như hàng dệt may và giày dép đã tăng trưởng âm liên tiếp trong vòng hai tháng. Bên cạnh đấy, một điểm quan trọng là xuất khẩu của doanh nghiệp nội địa đang giảm sâu kể từ khi thuế đối ứng có hiệu lực.

"Tháng 11, khối này đã giảm tới 17%, tốc độ sụt giảm lớn nhất trong chuỗi sụt giảm ghi nhận từ tháng 5 đến nay. Điều này khiến tỷ trọng của khối doanh nghiệp nội địa trong cơ cấu xuất khẩu vốn đã ít ỏi lại ngày càng thu hẹp lại", ông Linh phân tích.

Dẫn chứng cho nhận định này, ông Linh chỉ ra rằng từ tháng 1 đến tháng 4, trước khi Tổng thống Trump công bố chính sách thuế quan đối ứng, tỷ trọng của doanh nghiệp FDI trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 70%.

Tuy nhiên, từ tháng 5 đến tháng 11, mặc dù xuất khẩu là vẫn tiếp tục tăng trưởng tốt nhưng hoàn toàn đến từ khu vực FDI, còn nhóm doanh nghiệp nội địa lại sụt giảm liên tiếp và đến nay chỉ chiếm chưa tới 22% tổng kim ngạch xuất khẩu, tức nhóm FDI tăng lên 78%.

Sự khác biệt về kết quả xuất khẩu của nhóm doanh nghiệp nội địa và FDI đến từ hai nguyên nhân chính: Hàng điện tử, cụ thể là máy vi tính và sản phẩm điện tử vẫn - sản phẩm chủ lực của nhóm FDI vẫn tăng trưởng tốt còn hàng dệt may - một trong những sản phẩm đại diện cho phần xuất khẩu của doanh nghiệp nội địa lại sụt giảm.

"Nếu trừ đi nhóm máy vi tính và sản phẩm điện tử thì thật ra tăng trưởng xuất khẩu của các hàng hóa còn lại chưa đến 10%", ông Linh chỉ ra.

Trong khi đó, hơn một nửa kim ngạch hàng dệt may là xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Nên khi chịu chính sách thuế quan đối ứng, để có đơn hàng các doanh nghiệp bắt buộc phải hạ giá để chia sẻ chi phí tăng thêm với các nhà nhập khẩu.

Tuy nhiên, năng lực về tài chính của các doanh nghiệp nội địa không thể tốt bằng các doanh nghiệp FDI nên các doanh nghiệp ngoại vẫn duy trì được tăng trưởng của mặt hàng này còn nhóm dệt may nội địa tăng trưởng âm liên tiếp, thậm chí hai tháng gần đây giảm tới 15 - 16%. 

Một chỉ tiêu vĩ mô quan trọng nữa là bán lẻ, trong tháng 10, tháng 11, kinh tế Việt Nam bị ảnh hưởng bởi bão lũ, mặc dù không tác động quá nhiều đến sản xuất công nghiệp nhưng lại ảnh hưởng rõ rệt đến các ngành dịch vụ

Cụ thể là bán lẻ, trong tháng 11 đã tăng trưởng chậm lại cả bán lẻ hàng hóa lẫn bán lẻ dịch vụ. Đặc biệt là, doanh thu về lữ hành tăng trưởng chậm lại đáng kể, duy chỉ có điểm tích cực là khách quốc tế đến Việt Nam vẫn tiếp tục tăng trưởng tốt, góp phần là hỗ trợ kết quả của ngành dịch vụ.

Lạm phát năm tới sẽ rất áp lực 

Bão lũ không chỉ ảnh hưởng đến bán lẻ mà còn làm tăng lạm phát. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng 0,45% trong tháng 11 so với tháng trước đó. Đây là mức tăng nhanh nhất trong vòng 5 tháng trở lại đây.

Trong đó, 76% đóng góp vào mức tăng này là do một số nhóm lương thực, thực phẩm tăng giá rất mạnh. Ví dụ như mặt hàng rau củ ở một số địa phương vọt lên ở mức rất cao trong giai đoạn bão lũ.

"Lạm phát tháng 11 đã ở mức gần 3,6%, mức cao nhất kể từ tháng 1. Sang đến tháng 12, lạm phát vẫn sẽ chịu áp lực tăng là do giá lương thực, thực phẩm. Một mặt là do việc gián đoạn chuỗi cung ứng thực phẩm chưa thể giải quyết được ngay. Mặt khác là do nhu cầu đột biến của dịp Tết Nguyên đán", ông Linh phân tích.

Giám đốc Nghiên cứu VCBF cũng dự báo lạm phát trung bình của quý IV/2025 ở mức khoảng 3,5%, thấp hơn rất nhiều so với mức mục tiêu là từ 4 đến 4,5% của Chính phủ. 

Đồng quan điểm về lạm phát năm nay với ông Linh, song ông Trần Ngọc Báu, CEO Công ty Dữ liệu Kinh tế Tài chính WiGroup cảnh báo rằng lạm phát năm tới có thể "nghiêm trọng" hơn nhiều.

Nguyên nhân là giá heo đã tăng rất mạnh trong khoảng 2, 3 tuần gần đây. "Hiện tại, giá heo đang ở mức khoảng 58.000 đồng/kg tại chuồng nhưng có dự báo sẽ lên tới 70.000 đồng/kg trong thời gian tới.

Thứ hai là áp lực lạm phát do dịp cuối năm khi nhu cầu tăng mạnh vào các dịp Noel, Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán.

Bù lại, một điểm hỗ trợ là giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý như y tế, giáo dục không như năm ngoái. "Năm ngoái, tháng 11, tháng 12 giá dịch vụ y tế tăng rất mạnh, nhưng năm nay không có. Trong khi đó, học phí thì lại được miễn, giảm, nhiều giá dịch vụ công cũng đang giảm hoặc đi ngang, hỗ trợ cho kiểm soát lạm phát", ông Báu nói.

Tuy nhiên năm sau, những yếu tố hỗ trợ này có thể không còn nên áp lực lạm phát sẽ rất lớn, ông Báu kết luận.

"Đặc biệt là với chi phí đẩy, nếu như Việt Nam đồng mất giá thì điều này cũng tạo sức ép tăng giá nhiên liệu. Mặt bằng lãi suất đang theo xu hướng tăng cũng ảnh hưởng tới chi phí sản xuất của doanh nghiệp. Tất cả những điều này sẽ tạo nên tác động về chi phí đẩy đối với lạm phát năm tới", ông Linh bổ sung.