Gia tộc Rockefeller phất lên nhờ dầu mỏ nhưng nay lại khởi kiện chính cỗ máy đã in tiền cho họ

Nguyện ước cuối đời

Bà Miranda Kaiser, nữ thừa kế đời thứ 5 của gia tộc Rockefeller, đang dành phần lớn thời gian cho các nỗ lực pháp lý chống lại công ty dầu khí Exxon Mobil. Kị của bà, ông John D. Rockefeller Sr. là người sáng lập Standard Oil - tiền thân của Exxon. Các nỗ lực của bà Kaiser đang khiến gia tộc Rockefeller chống lại chính công ty đã tạo ra phần lớn khối tài sản khổng lồ của họ.

Người khởi động chiến dịch trên là ông David Kaiser, anh trai duy nhất của bà Miranda Kaiser. Trước khi qua đời do ung thư, ông nhờ em gái tiếp tục cuộc chiến pháp lý nhằm buộc Exxon và các công ty dầu mỏ chịu trách nhiệm về biến đổi khí hậu.

Rockefeller Family Fund, tổ chức từ thiện mà bà Kaiser làm giám đốc, đang tài trợ tiền và cung cấp những hỗ trợ khác cho hơn 30 vụ kiện chống lại ngành nhiên liệu hóa thạch Mỹ. Exxon là bị đơn trong tất cả những vụ kiện trên. Mục tiêu của bà là thu về hàng tỷ USD từ Exxon và các công ty cùng ngành do tác động của họ đối với biến đổi khí hậu.

Bà Emily Mir, người phát ngôn của Exxon, chỉ trích chiến dịch của bà Kaiser là “sự chế nhạo hệ thống pháp luật” và không giúp ích gì cho việc giảm lượng khí thải.

Bà Kaiser mô tả chiến dịch pháp lý chống lại Exxon là nghĩa vụ đạo đức đối với các thành viên nhà Rockefeller, bởi họ đã thu về quá nhiều tiền từ nhiên liệu hoá thạch. Bà tin rằng biến đổi khí hậu xảy ra do Exxon và các công ty cùng ngành “dối trá và tham lam”.

Rắc rối pháp lý của Exxon ngày càng gia tăng. Vào tháng 2, thành phố Chicago kiện Exxon và những công ty dầu mỏ lớn khác với cáo buộc họ lừa dối người dân về biến đổi khí hậu. Tới tháng ba, quận Bucks ở bang Pennsylvania cũng đệ đơn kiện tương tự.

Trung tâm Liêm chính Khí hậu do tổ chức từ thiện của nhà Rockefeller giúp thành lập đã thuyết phục các quan chức ở hai địa phương đâm đơn kiện, theo tờ WSJ.

Truyền thống gia đình

Forbes ước tính tài sản ròng của gia tộc Rockefeller trị giá hơn 10 tỷ USD. Trong vài thập kỷ qua, gia tộc này đã đóng góp rất nhiều tiền cho các mục đích thiện nguyện.

Ông Rockefeller Sr. thành lập Rockefeller Foundation vào năm 1913 và quyên góp tổng cộng khoảng 540 triệu USD khi còn sống, tương ứng với hơn 10 tỷ USD theo giá trị ngày nay. 

Tổ chức từ thiện của ông đã giúp hạn chế bệnh sốt vàng da và thành lập các tổ chức học thuật trên khắp đất nước. Hoạt động từ thiện đó đã tiếp nối qua nhiều thế hệ trong gia đình.

Rockefeller Family Fund được thành lập năm 1967 bởi con cái của ông John D. Rockefeller Jr. với sứ mệnh bảo vệ môi trường. Tại các cuộc họp gia đình ở Pocantico, bà Kaiser thông báo cho người thân thông tin mới nhất về chiến dịch. Có đến 200 thành viên gia đình tham dự những cuộc họp này nên mọi người đều đeo bảng tên.

Nữ thừa kế đời thứ 5 của nhà Rockefeller cho biết đa số - dù không phải tất cả - ủng hộ nỗ lực của bà, dù họ không thích sự chú ý mà nó đem lại.

Trong hàng chục năm, Exxon và các thành viên nhà Rockefeller vẫn duy trì mối quan hệ gần gũi. Gia tộc Rockefeller và các tổ chức từ thiện của họ nắm giữ lượng lớn cổ phiếu Exxon. Ông David Rockefeller, ông ngoại của bà Kaiser, thường xuyên dùng bữa với cựu CEO Lee Raymond của Exxon.

Quan hệ giữa hai bên bắt đầu đi xuống vào những năm 2000. Trong bữa trưa nổi tiếng năm 2006, ông David Rockefeller dẫn con gái đi cùng để gặp mặt với CEO Raymond và người sẽ kế nhiệm ông.

Khi đó, người con gái - có tên Neva Rockefeller và là mẹ của bà Kaiser - hỏi vì sao Exxon không đầu tư vào năng lượng xanh. Ông Raymond đáp Exxon đã làm vậy nhưng việc đầu tư không thành công.

Mẹ của bà Kaiser coi câu trả lời đó là không thỏa đáng. Hai năm sau, bà kêu gọi gia đình ủng hộ một số nghị quyết cổ đông để kêu gọi Exxon thay đổi, bao gồm vấn đề biến đổi khí hậu. Các nghị quyết thất bại và nhiều người nhà Rockefeller trở nên bất mãn với Exxon.

Cuộc chiến không khoan nhượng

Tới năm 2015, "chiến tranh" nổ ra giữa hai bên. Mùa thu năm đó, chuỗi bài viết do Los Angeles Times và Trường Báo chí Columbia kết hợp soạn thảo và một loạt bài riêng biệt của InsideClimate New cho thấy Exxon từ lâu đã lập mô hình nội bộ về những tác động mạnh mẽ mà nhiên liệu hoá thạch gây ra cho khí hậu. Trước đó, CEO Raymond và nhiều giám đốc khác tuyên bố khoa học về khí hậu là không rõ ràng.

Những dự án báo chí đó được các tổ chức từ thiện của nhà Rockefeller âm thầm tài trợ với số tiền khoảng 500.000 USD. Trước khi câu chuyện được tung ra, Giám đốc Lee Wasserman của Rockefeller Family Fund đã kêu gọi tổng chưởng lý New York mở một cuộc điều tra về Exxon, tờ WSJ cho hay.  

Tại một cuộc họp gia đình vào tháng 10/2015, các thành viên Rockefeller quyết định đẩy nhanh việc thoái vốn khỏi các khoản đầu tư lớn trong ngành nhiên liệu hóa thạch.

Exxon hoàn toàn bị bất ngờ và ban lãnh đạo nổi trận lôi đình. Exxon thuê FTI Consulting, một công ty tư vấn kinh doanh có quy mô toàn cầu, để đánh giá kỹ lưỡng các tổ chức từ thiện của nhà Rockefeller và xây dựng chiến lược truyền thông.

FTI lan truyền những câu chuyện về “âm mưu” của các tổ chức từ thiện do nhà Rockefeller sở hữu và viết các bài đăng công kích chiến dịch của họ trên trang web có tên Energy in Depth. 

Exxon cũng chi tiền thuê một trong những công ty luật quyền lực nhất nước Mỹ là Paul, Weiss, Rifkind, Wharton & Garrison. Hãng luật này khởi kiện các tổng chưởng lý New York và Massachusetts, yêu cầu thẩm phán ở Dallas dừng cuộc điều tra vào Exxon, đồng thời đòi Rockefeller Family Fund ra làm chứng về mối liên hệ với các văn phòng đó.

Thất bại hay thành công?

Xét theo một số khía cạnh, nỗ lực của nhà Rockefeller đã không thành công. Giá cổ phiếu Exxon leo lên mức kỷ lục vào tháng 4 và công ty đã kiếm được 36 tỷ USD lợi nhuận vào năm ngoái.

Một thẩm phán ở San Francisco đã bác bỏ vụ kiện chống lại Exxon vào năm 2018, phán quyết rằng tòa án là nơi không phù hợp để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Năm tiếp theo, thẩm phán bang New York kết luận Exxon vô tội trong vụ kiện cáo buộc Exxon đánh lừa nhà đầu tư về tác động của quy định khí hậu đối với hoạt động kinh doanh của họ.

Dù vậy, bà Miranda Kaiser tin rằng chiến dịch của mình đang tiến triển. Tháng 4/2023, Tòa án Tối cao Mỹ đã từ chối xem xét đơn kháng cáo của Exxon và các công ty dầu mỏ khác. Ngành dầu khí muốn chuyển hầu hết các vụ kiện từ tòa án tiểu bang sang tòa án liên bang, trong khi phía nguyên đơn coi việc xét xử ở tòa án tiểu bang sẽ có lợi cho họ hơn.

Nhà Rockefeller đã chi khoảng 15 triệu USD cho chiến dịch pháp lý chống lại các công ty dầu mỏ trong thập kỷ qua. Bà Kaiser nhấn mạnh chiến dịch pháp lý này là sự tiếp nối các nỗ lực của nhà Rockefeller trong việc bảo vệ môi trường.

Bà cho biết ông Rockefeller Sr. là người sùng đạo và quan tâm đến mọi tạo vật của Chúa. Bà nói: “Nếu kị của tôi biết về mặt trái của nhiên liệu hóa thạch, tôi tin chắc ông ấy sẽ thay đổi mô hình kinh doanh”.