Dòng vốn ồ ạt chảy ngược về Nhật Bản, một 'cơn sóng thần' tài chính sắp xảy ra

Dòng vốn tìm đường trở lại Nhật Bản

Hôm 18/12, Bộ Tài chính Nhật Bản cho biết vào tuần trước, lượng trái phiếu chính phủ Nhật Bản mà các nhà đầu tư nước ngoài mua vào đã leo lên mức cao nhất trong 8 tháng.

Cụ thể, theo dữ liệu sơ bộ do cơ quan này công bố, lượng mua ròng tuần trước đạt tổng cộng 1,41 nghìn tỷ yen (tương đương khoảng 9,1 tỷ USD), mức cao nhất kể từ đầu tháng 4.

Nhu cầu cũng thể hiện rõ trong phiên đấu giá trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 20 năm vào ngày 11/12, với tỷ lệ đặt thầu trên tỷ lệ trúng thầu đạt mức cao nhất trong 5 năm.

Dữ liệu khác từ Hiệp hội các nhà môi giới chứng khoán Nhật Bản cho thấy các nhà đầu tư nước ngoài hiện chiếm khoảng 65% tổng số giao dịch trái phiếu chính phủ hàng tháng, tăng mạnh so với mức 12% vào năm 2009.

Dự kiến trong năm nay, lượng trái phiếu mà các quỹ nước ngoài mua vào sẽ chạm mức cao nhất kể từ năm 2005. Các nhà đầu tư quan tâm đến trái phiếu Nhật Bản chủ yếu do lợi suất đã vọt lên mức đỉnh trong nhiều thập kỷ.

Sâu xa hơn, dòng vốn ồ ạt chảy vào thị trường trái phiếu Nhật Bản là do chu kỳ thắt chặt tiền tệ đang được quan tâm của ngân hàng trung ương nước này (BoJ).

Theo dự báo của các nhà kinh tế, BoJ dự kiến sẽ tăng lãi suất chính sách thêm 25 điểm cơ bản lên 0,75% vào ngày 19/12. Hợp đồng tương lai cho thấy các quan chức sẽ tăng lãi suất thêm một lần nữa vào tháng 10/2026.

Trước đó, vào năm ngoái, ngân hàng trung ương Nhật Bản đã nâng lãi suất hai lần vào tháng 3 và cuối tháng 7, qua đó chính thức khép lại 8 năm duy trì lãi suất âm.

Tương tự các động thái chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), chu kỳ tăng lãi suất của BoJ cũng tác động to lớn đến thị trường tài chính và dòng vốn toàn cầu. Thậm chí, ở thời điểm hiện tại, các quyết định của BoJ còn hệ trọng hơn.

Một "cơn sóng thần” tài chính

Trong 30 năm qua, nền kinh tế Nhật Bản phải oằn mình chống lại giảm phát. Tuy nhiên, kể từ năm 2023, lạm phát dần quay trở lại và tăng trưởng tiền lương tại đất nước mặt trời mọc đã vượt quá 3%.

Các cuộc đàm phán tiền lương cũng đạt thành tựu, giúp thu nhập của người lao động tăng mạnh nhất kể từ năm 1991. Lương khởi sắc giúp tạo động lực cho chi tiêu và giá cả đi lên.

Nhờ đó, Nhật Bản cuối cùng đã thoát khỏi bóng ma giảm phát. Song, nếu BoJ tiếp tục duy trì lãi suất thấp trong một môi trường kinh tế như vậy, đồng yen sẽ tiếp tục mất giá, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chi phí nhập khẩu và lợi nhuận của doanh nghiệp trong nước.

Do đó, BoJ phải nâng lãi suất để tránh làm tổn hại đến những thành tựu kinh tế mà họ rất vất vả mới đạt được. Và việc tăng lãi suất là một phép thử khó nhằn cho thị trường tài chính toàn cầu bởi nó có thể gây ra phản ứng dây chuyền kéo dòng vốn ào ạt trở lại Nhật Bản.

Trong một thập kỷ qua, để mua các tài sản rủi ro trên toàn cầu, các nhà đầu tư phải phụ thuộc một phần vào nguồn vốn lãi suất thấp từ Nhật Bản thông qua chiến lược giao dịch chênh lệch lãi suất gọi là yen carry trade.

Giờ đây, nếu Nhật Bản tiếp tục tăng lãi suất, dòng vốn sẽ đảo chiều. Khi đó, thay vì mang tiền từ Nhật Bản đi đầu tư ra nước ngoài, các quỹ sẽ gom tiền trở lại Nhật Bản để mua các tài sản có lợi nhuận cao hơn, chẳng hạn như trái phiếu chính phủ.

Cùng lúc đó, các tài sản toàn cầu - từ chứng khoán Mỹ, cổ phiếu AI cho đến bitcoin - sẽ rơi vào vòng xoáy bán tháo, khiến mức độ biến động trên thị trường trở nên nghiêm trọng hơn.

Đợt tăng lãi suất của BoJ vào cuối tháng 7 năm ngoái là một phép thử nho nhỏ cho thị trường. Lần này, rủi ro trở nên khổng lồ hơn khi hàng nghìn tỷ USD vốn có khả năng sẽ tìm cách quay đầu.