Cơn sốt xe điện ở Mỹ lịm dần: Các hãng xe đối diện thực tế khi người tiêu dùng hết dần hứng khởi

Trong vài năm trở lại đây, các nhà sản xuất ô tô đã liên tục đưa ra những dự báo lạc quan về doanh số bán xe điện và công bố những mục tiêu tham vọng về tốc độ tăng trưởng của xe điện.

Phố Wall nâng định giá của các nhà sản xuất xe ô tô truyền thống cũng như các startup nhảy vào lĩnh vực mới mẻ này, một phần dựa trên tầm nhìn của họ về tương lai xe điện.

Giờ đây, cơn sốt xe điện đã dần hạ nhiệt. Nhiều tên tuổi từ Ford Motor, General Motors (GM) cho đến Mercedes-Benz, Volkswagen, Jaguar Land Rover và Aston Martin đều đã giảm quy mô hoặc trì hoãn kế hoạch sản xuất xe điện.

Ngay cả Tesla, công ty tiên phong trên thị trường xe điện, cũng đang chuẩn bị cho khả năng tăng trưởng “chững lại đáng kể”, theo như lời CEO Elon Musk chia sẻ vào tháng 1. Năm ngoái, Tesla chiếm khoảng 55% thị phần xe điện tại Mỹ.

Ông Marin Gjaja - COO đơn vị sản xuất xe điện của Ford - cho biết doanh số từng tăng đột biến vào năm 2021 và 2022 khi nhu cầu xe điện thực sự bùng nổ.

Trong cuộc phỏng vấn gần đây với CNBC, ông Gjaja nhận xét: “Doanh số bán xe điện vẫn đang tăng nhưng gần như không thể đạt được tốc độ mà chúng ta từng thấy trong hai năm đó”.

Ông Sam Fiorani, Phó Giám đốc phụ trách bộ phận dự báo thị trường xe hơi toàn cầu của AutoForecast Solutions, lưu ý: “Quá trình chuyển đổi sang xe điện sẽ không diễn ra suôn sẻ....”

Tuy vậy, dù nhu cầu của người tiêu dùng với xe điện không tăng trưởng như mong đợi, doanh số bán xe vẫn được dự đoán sẽ đi lên trong những năm tới.

Theo ước tính của Cox Automotive, doanh số bán xe điện tại Mỹ đạt kỷ lục 1,2 triệu chiếc vào năm ngoái, chiếm 7,6% doanh số bán xe nói chung. Các nhà phân tích dự đoán tỷ trọng đó sẽ tăng lên mức 30 - 39% vào cuối thập kỷ này.

Mục tiêu tham vọng về xe điện

Kể từ khi ESG (sáng kiến đầu tư tập trung vào phát triển bền vững và thân thiện với môi trường) lên ngôi và Tesla vươn lên từ một nhà sản xuất xe điện thuần tuý thành hãng xe có vốn hoá cao nhất thế giới, ngành công nghiệp ô tô đã dần chú ý và bắt đầu vạch ra kế hoạch tiến vào lĩnh vực này.

Các nhà sản xuất ô tô đều muốn đạt được thành công như Tesla. Một số còn hứa hẹn trong tương lai không xa sẽ chỉ bán xe điện.

Chẳng hạn, Alfa Romeo thuộc sở hữu của ông lớn Stellantis cho biết vào năm 2027, toàn bộ sản phẩm của công ty sẽ là xe điện. Jaguar Land Rover và Volvo cũng có kế hoạch tương tự nhưng phải đến năm 2030.

GM thông báo đến năm 2035 chỉ bán xe điện, riêng hai thương hiệu Buick và Cadillac đề ra kế hoạch sớm hơn 5 năm. Honda Motor cũng đặt mục tiêu chỉ bán xe điện và xe chạy bằng pin nhiên liệu ở Bắc Mỹ vào năm 2040.

Trong khi đó, Ford chưa bao giờ đưa ra tuyên bố trên phạm vi toàn cầu. Song, hãng này đặt mục tiêu vào năm 2030, 100% sản phẩm bán ra ở thị trường châu Âu và 50% doanh số ở thị trường Bắc Mỹ sẽ là xe điện.

Dưới sự dẫn dắt của Chủ tịch Akio Toyoda, Toyota đã nhiều lần nhấn mạnh rằng danh mục sản phẩm đa dạng là chiến lược phù hợp để đáp ứng nhu cầu của tất cả khách hàng và giúp hãng hoàn thành mục tiêu trung hoà carbon vào năm 2050.

Thực tế phũ phàng

Doanh số xe điện từng bùng nổ ở giai đoạn đầu, khi khách hàng được hưởng lợi từ lãi suất thấp và phấn khích vì sự trỗi dậy của Tesla. Bây giờ, lãi suất đã tăng vọt, chi phí nguyên liệu thô lên cao hơn và giá xe điện đang đắt hơn so với xe xăng.

Rõ ràng là ngành công nghiệp ô tô và chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đánh giá quá cao mức độ sẵn sàng tiếp nhận công nghệ mới của người tiêu dùng trong khi cả hai chưa thể xây dựng hệ thống trạm sạc phù hợp.

Trước đó, vào tháng 8/2021, Tổng thống Biden đã công bố mục tiêu khoảng 50% số xe ô tô mới bán ra tại Mỹ vào năm 2030 sẽ là xe điện.

Trong dự báo cho năm 2024, Cox Automotive cho hay: “Những kỳ vọng về xe điện tại thị trường Mỹ đã chuyển từ ‘màu hồng sang màu xám’ khi doanh số bán xe tăng nhưng mức độ chấp nhận của khách hàng với xe điện không theo kịp”.

Theo Cox Automotive, tồn kho xe điện ở Mỹ - tính bằng số ngày cần để xử lý hết lượng tồn kho - đã tăng lên 136 ngày. Trong khi đó, tồn kho xe mới nói chung chỉ vào khoảng 78 ngày.

Dữ liệu nêu trên không bao gồm Tesla, Rivian và các nhà sản xuất ô tô bán hàng trực tiếp cho khách thay vì bán qua đại lý.

“Một vài năm trước, người ta có những suy nghĩ cực kỳ tham vọng rằng doanh số bán xe điện sẽ tăng vọt và dường như không ai nghĩ đến những thách thức. Bây giờ khó khăn đã xảy đến, chúng ta phải đối mặt thực tế phũ phàng”, nhà phân tích Michelle Krebs của Cox Automotive cho hay.

Việc người tiêu dùng ít hào hứng với xe điện đã khiến nhiều nhà sản xuất phải hạ giá bán. CNBC điểm tên một vài mẫu xe đang giảm giá như Mustang Mach-E của Ford, Model Y của Tesla và gần đây là Ariya của Nissan.

Tương lai ra sao?

Chiến lược xe điện của các nhà sản xuất ô tô có thể thay đổi mạnh mẽ hơn nữa trong những tháng tới, tuỳ thuộc vào áp lực chính trị, bao gồm khả năng hoàn thiện các tiêu chuẩn về tiết kiệm nhiên liệu và khí thải của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ.

Động thực thúc đẩy các hãng xe xăng theo đuổi xe điện là đáp ứng các yêu cầu về khí thải và tiết kiệm nhiên liệu của chính phủ liên bang nhằm tránh bị phạt nặng.

Theo Liên minh Đổi mới Ô tô, chính quyền Tổng thống Biden đang xem xét tăng tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu cho đến năm 2032. Các đề xuất này có thể khiến các hãng xe bị phạt hơn 14 tỷ USD dựa trên hiệu suất sử dụng nhiên liệu của đội xe hiện tại.

Chiến lược chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện lại rất tốn kém. Các nhà sản xuất ô tô đã đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng xe điện và sau đó lại đổi hướng đi có thể gặp khó khăn về tài chính, như cần nguồn vốn lớn hơn để củng cố các dây chuyền sản xuất khác nhau.

Tuy nhiên, nếu doanh số bán xe điện không cải thiện, doanh nghiệp sẽ khó có thể xoay xở. Không rõ xe hybrid và plug-in hybrid sẽ giúp các nhà sản xuất đáp ứng những quy định sắp tới đến mức nào, khi mà các tiêu chuẩn đó được soạn thảo dựa trên kỳ vọng người tiêu dùng sẽ tiếp nhận xe điện một cách nhanh chóng.

Theo CNBC, ông Biden được cho là sẽ giảm bớt một số tiêu chuẩn trong bối cảnh tốc độ bán xe điện diễn ra chậm hơn dự kiến.

Một yếu tố khác tác động đến hoạt động sản xuất xe điện là cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11.

Nếu cựu Tổng thống Donald Trump tái đắc cử, ông được dự đoán là sẽ thu hẹp quy mô hoặc loại bỏ các quy định về tiết kiệm nhiên liệu như những gì ông từng làm ở nhiệm kỳ đầu.

Việc Mỹ đảo ngược các tiêu chuẩn đó vào tháng 1 năm sau có thể mở ra một kỷ nguyên lâu dài hơn cho các dòng xe hybrid và xe chạy bằng xăng.