DN logistics TMĐT trước mệnh lệnh ‘xanh hóa’ đội xe: Lazada Express và Viettel Post đầu tư vào công nghệ

Ngoài mảng gọi xe công nghệ, thì ngành logistics chuyên phục vụ ngành thương mại điện tử (TMĐT) cũng đang gặp nhiều thách thức trước mệnh lệnh phải ‘xanh hóa’ 100% đội vận chuyển bằng xe máy đến 2029 của Chính phủ. 

Tại Việt Nam nói chung và TP. HCM nói riêng, đang có nhiều nền tảng logistics cho TMĐT hoạt động, tiêu biểu như Vietnam Post, Viettel Post, Lazada Express (LEX), Shopee Express (SPX), Giao Hàng Nhanh, Giao Hàng Tiết Kiệm, J&T Express, Ninja Van, DHL Express…

Theo quan sát, tùy vào người dẫn dắt, chiến lược kinh doanh và quy mô DN; mỗi nền tảng logistics kể trên có một mức độ quan tâm đến việc ‘xanh hóa’ đội vận chuyển và đầu tư vào xe điện khác nhau.

Ngoài ra, khác với mảng gọi xe công nghệ chủ yếu dùng xe máy, thì ngành logistics cho TMĐT sử dụng nhiều xe tải đủ mọi kích cỡ để lưu hành nội đô và cả liên tỉnh. Hiện tại, một phần nhỏ xe máy vận chuyển hàng của ngành này là xe điện (shipper tự mua và nền tảng cho shipper thuê), còn xe tải hầu hết vẫn là xe xăng.

LEX và Selex Motor – mối lương duyên dang dở

Trong một lần trả lời phỏng vấn của truyền thông năm 2022, ông Vũ Đức Thịnh - Giám đốc Lazada Logistics Việt Nam (tiền thân của LEX) đã có rất nhiều chia sẻ thú vị về quá trình thực hiện xe điện chở hàng cho DN.

"Trong kinh doanh, không có con đường nào là bằng phẳng và không có công việc nào là không có lúc khó khăn. 7 năm qua, Lazada Logistics cũng đã gặp những quãng đường gập ghềnh – trắc trở.

Thậm chí, đôi lần, mình cũng nghĩ ‘thôi hay bỏ’ đi, rồi sau suy nghĩ lại, lại đi nói với mọi người ‘thôi thì mình cố cùng nhau vượt qua’. Ví dụ như cái chuyện làm xe điện để chở hàng. Hiện tại trên thị trường chỉ có xe đạp hoặc xe máy điện nhưng dành cho cá nhân, chứ xe điện chở hàng thì không ai làm cả.

Với tôi, đây không phải là dự án để làm truyền thông mà kế hoạch phục vụ cho mục tiêu kinh doanh dài hạn và phát triển bền vững của công ty. Cắt giảm việc sử dụng nguyên liệu hóa thạch gây ô nhiễm môi trường là trách nhiệm chung của các công ty logistics chứ không phải riêng gì chúng tôi.

Vẫn nhớ, mới đầu, khi tôi đề ra ý tưởng này, không ít nhân viên của công ty phản ứng kiểu ‘điên rồ’. Nhưng giờ thì các bạn cứ hỏi là khi nào thì công ty có thể dùng xe đạp để đi giao hàng nhiều hơn.", ông Vũ Đức Thịnh nêu cụ thể.

Thoạt trông, việc làm một chiếc xe đạp điện để chở hàng hẳn là sẽ đơn giản – bây giờ người ta đã bay lên cả vũ trụ, nhưng khi bắt tay vào làm, thì ông và đồng sự mới biết là nó khó khăn như thế nào.

Dự án này đã được ông và Lazada Logistics manh nha từ những năm 2018 và sau nhiều năm nó vẫn chưa thành công - tức có sản phẩm cuối cùng để dùng rộng rãi, song lại có những bước tiến rõ nét.

Ông cũng tiết lộ, trong nhiều năm qua, Lazada Logistics cùng startup nhận lời đi cùng đã làm rồi thất bại, tiếp tục sửa chữa, lại thất bại; và đã 9 lần như thế, thì họ mới làm ra được 1 phiên bản có thể sử dụng được.

"Chúng ta cứ hình dung thế này: ai cũng biết thiết kế cơ bản của 1 cái xe đạp hoặc xe máy điện là như thế nào, nhưng xe chở hàng phải có thêm cái thùng xe, thùng nhỏ quá thì không được, thùng to quá thì cũng không xong. Rồi pin như thế nào thì phù hợp với trọng tải của xe, thay pin có dễ không và thay ở đâu? Vì chưa ai từng có sản phẩm thành công trước đó, nên cả 2 chúng tôi phải mày mò từng tý.

Tôi hay nói vui: không khéo vài bữa mình ra làm startup xe điện chở hàng luôn.", Giám đốc Lazada Logistics lúc đó bày tỏ.

Vào năm 2018, ông Vũ Đức Thịnh cũng từng tuyên bố là 30% số đơn hàng của họ sẽ được giao bằng xe đạp điện, khi họ đã ứng dụng xe đạp điện để giao hàng từ 2017. Sau đó, đến tháng 11/2022, Lazada Logistics bắt đầu nhận những chiếc xe đầu tiên trong lô 100 xe máy điện từ Selex Motors.

Tuy nhiên, kể từ khi giữa năm 2023, ông Vũ Đức Thịnh dường như đã không còn làm CEO Lazada Logistics nữa, khiến kế hoạch mua thêm xe điện của Selex Motors để chở hàng của nền tảng cũng đã dừng lại. Kể từ giữa năm 2023 đến này, ông Vũ Đức Thịnh đã không còn xuất hiện trước truyền thông, trong khi trước đó tần suất lên báo đài của ông khá dày đặc.

Ở phía ngược lại, theo tiết lộ của ông Nguyễn Hữu Phước Nguyên, Tổng Giám đốc của Selex Motors trong bài phỏng vấn trên Autopro vào tháng 4/2024, sự xuất hiện của Lazada Logistics trong giai đoạn đầu khởi nghiệp, đã tác động lớn đến chiến lược phát triển sản phẩm của DN.

“Câu chuyện thực ra bắt đầu trước cả thời điểm Covid-19, tôi đã gặp CEO của Lazada Logistics khi đến một hội nghị xe điện. Anh ấy nói về nhu cầu của Lazada, rằng nếu có thể thì sao không làm xe điện giao vận đi. Lúc đó, Selex vẫn đang theo hướng ban đầu là xe máy điện cá nhân nên tôi chưa suy nghĩ nhiều 

Khi Covid-19 ập đến, tôi thấy một trong những hoạt động hiếm hoi vẫn duy trì, thậm chí tăng trưởng trong dịch, là giao vận. Và xe máy điện phục vụ cho công việc này rất hợp lý! Thế là chúng tôi bắt đầu đi theo hướng đó. 

Lúc đó, Selex đã có giải pháp đổi pin, nhưng chưa phải trạm tự động. Lazada đã có đội xe điện, nhưng lại gặp vấn đề về hiệu quả công việc vì pin sạc lâu quá, thời gian chờ mất 8 tiếng, nhân viên làm được một buổi rồi phải về sạc, công việc không xuyên suốt, không ổn định. 

Selex đã đưa ra giải pháp đổi pin, phía Lazada thấy hợp lý, giải quyết được các vấn đề tồn đọng của doanh nghiệp nên mới quyết định hợp tác, mua xe. Từ đó Selex mới chuyển sang phát triển xe cho giao vận”, ông Phước Nguyên hồi tưởng.

Sau khi chính thức giao hết xe cho Lazada Logistics vào 2023, Selex Motors cũng tích cực đi hợp tác bán hàng với các nền tảng giao nhận khác trên thị trường, như Ahamove, ShopeeFood, GrabExpress, Selex Motors … Ngược lại, nhiều nền tảng giao nhận cũng lần đầu tiên có dự án liên quan đến chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện, nhờ sự xuất hiện của Selex Motors. 

Viettel Post có robot tự hành với trọng tải 400 kg

Một trong những đối tác tích cực khác của Selex Motors là Viettel Post. Vào tháng 3/2023, UBND Tỉnh Thừa Thiên Huế đã hợp tác cùng Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Viettel Post và Selex Motors để thử nghiệm sử dụng xe máy điện trong hoạt động giao vận tại Thành phố Huế.

Theo đó, 2 nhóm tài xế Viettel Post thực hiện cùng một công việc giao hàng sử dụng xe máy xăng và xe máy điện do công ty Selex Motors cung cấp. Trong một tháng thử nghiệm, thu nhập trung bình của tài xế nhóm xe điện cao hơn 34% so với nhóm xe xăng. Kết thúc chương trình, 75% tài xế Viettel Post tham gia thử nghiệm đã quyết định mua xe máy điện của Selex Motors để sử dụng cho công việc.

Gần đây, trong khuôn khổ triển lãm Quân sự quốc tế Việt Nam vào 12/2024, Viettel Post đã giới thiệu mẫu robot giao hàng tự hành Car Delivery. Theo thông số nhà sản xuất đưa ra, robot giao hàng tự hành Car Delivery cao khoảng 160cm, vận tốc tối đa 25km/h. Đây là mẫu xe nhỏ gọn, nhưng được thiết kế có tới 24 ô chứa hàng, tải trọng 400kg.

Dự kiến, vào giữa năm 2025, Viettel Post sẽ tung mẫu robot này ra thị trường. Sau khi đi vào hoạt động, mẫu robot này có thể thực hiện giao, nhận hàng tại các khu chung cư, khu nghỉ dưỡng, các khu đô thị, tòa nhà cao tầng... 

Tiếp theo, vào 2/2025, Viettel đã ký kết biên bản ghi nhớ (MOU) hợp tác cùng VinFast. Theo thỏa thuận, Viettel sẽ ưu tiên sử dụng phương tiện vận tải xanh của VinFast trong các hoạt động chuyển phát, dịch vụ taxi điện Xanh SM cho dịch vụ giao hàng chặng cuối của Viettel Post. 

Vào 2020, theo con số được Viettel Post công bố, ứng dụng MyGo có tổng số hơn 102.000 tài xế đăng ký ứng dụng, trong đó lượng tài xế thường xuyên hoạt động lên tới 37.000 người.

Vietnam Post đồng hành cùng Honda để tăng cường lượng xe máy điện

Phần mình, tháng 6/2025 vừa qua, Vietnam Post đã nhận 205 xe điện Honda Benly e:, để nâng tổng số xe máy điện đang được nền tảng sử dụng trên toàn hệ thống lên hơn 400 xe. Từ ngày 1/7/2025, các xe điện mới sẽ chính thức lăn bánh tại Hà Nội theo mô hình cho thuê, nhằm giúp các tài xế giao hàng tối ưu chi phí đầu tư và bảo trì.

Trước đó, vào tháng 6/2024, Vietnam Post cũng đã đưa 130 xe mát điện của Honda vào sử dụng giao hàng tại TP. HCM. Theo thông tin từ Vietnam Post, từ năm 2021 đến nay, họ đã thí điểm sử dụng xe máy điện để giao hàng tại Hà Nội và TP. HCM. Kết quả thử nghiệm ghi nhận mức tiết kiệm chi phí vận hành lên tới 30%, đồng thời giúp giảm rõ rệt lượng khí CO2 phát thải tại các khu vực nội đô.

SPX, Giao Hàng Nhanh và Giao Hàng Tiết Kiệm vẫn chưa công bố cụ thể về lộ trình ‘xanh hóa’

Trong khi những nền tảng giao nhận được hậu thuẫn bởi các ông lớn đã có những bước đi đầu tiên cho quá trình ‘chuyển đổi xanh’; thì các startup như SPX, Giao Hàng Nhanh và Giao Hàng Tiết Kiệm vẫn đang tập trung toàn lực cho câu chuyện tăng trưởng hay tạo ra doanh thu – lợi nhuận.

Hoạt động duy nhất của Shopee Express liên quan đến câu chuyện ‘xanh hóa’ đội vận chuyển cho đến lúc này là hợp tác với VinGroup vào tháng 6/2025. Theo nội dung ký kết, hai bên sẽ phối hợp nghiên cứu và triển khai các giải pháp giao nhận tiên tiến cho đối tác vận chuyển của Shopee.  

Cụ thể hơn, Shopee có thể sử dụng xe điện của VinFast vào công việc vận chuyển hàng hóa, đặt các tủ khóa thông minh để giao nhận hàng TMĐT trong các khu dân cư Vinhomes và TTTM Vincom trên khắp toàn quốc.

Còn Giao Hàng Nhanh và Giao Hàng Tiết Kiệm chưa từng công bố bất cứ kế hoạch, dự án hoặc chiến lược gì liên quan đến câu chuyện đầu tư xe điện cho đội ngũ giao vận của mình.

Với Giao Hàng Nhanh, dường như nền tảng đã giao trách nhiệm làm ESG hay thử nghiệm ‘xanh hóa’ đội vận chuyển cho người anh em Ahamove. Công ty mẹ của Giao Hàng Nhanh và Ahamove là CTCP Đầu tư Scommerce.  

Ở khía cạnh khác, vào giữa tháng 7/2025, Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế (Viện Nghiên cứu Phát triển TP. HCM - HIDS) vừa công bố đề án chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe điện dành cho tài xế công nghệ và giao hàng trên địa bàn nhằm giảm ô nhiễm môi trường.

Trả lời báo giới, ông lê Thanh Hải - Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế, người chủ trì Đề án cho rằng: một trong những thách thức lớn nhất của Đề án chính là sự phối hợp từ các nền tảng công nghệ. 

Bởi quy định không cho xe xăng đăng ký mới có thể ảnh hưởng đến lượng tài xế gia nhập mới và chiến lược kinh doanh của hãng. Tuy nhiên, chính quyền sẽ áp dụng cơ chế pháp lý rõ ràng, ràng buộc trách nhiệm và lợi ích các bên liên quan. Đồng thời, tích hợp tính năng đặt xe điện trên ứng dụng để khuyến khích người dùng chuyển đổi. 

Thành phố cũng sẽ đẩy mạnh truyền thông, phối hợp cùng các doanh nghiệp công nghệ như Grab, Be, Shopee... nhằm lan tỏa lợi ích của chuyển đổi và tăng sự ủng hộ từ cộng đồng.