Mức định giá 1,7 tỷ USD của Bách Hoá Xanh và tiềm năng thị trường bán lẻ

Ngày 27/9, tờ Reuters dẫn nguồn tin độc quyền cho biết quỹ đầu tư quốc gia Singapore GIC, cùng một số tên tuổi Thái Lan đang tranh mua 20% cổ phần chuỗi Bách Hoá Xanh của Đầu tư Thế Giới Di Động (mã: MWG).

Với thương vụ này, Bách Hoá Xanh được định giá ở mốc 1,7 tỷ USD. Trước đó cuối tháng 8, cũng theo Reuters, MWG đã tự định giá Bách Hoá Xanh ở mức 1,5 tỷ USD, sau khi thuê cố vấn tài chính cho thương vụ bán cổ phần.

“Thời điểm vàng” của bán lẻ Việt Nam

Trong quá khứ, thị trường Việt Nam không thiếu những đơn vị bán lẻ được định giá tỷ đô. Chẳng hạn vào năm 2019, GIC từng mua lại hơn 16% cổ phần WinCommerce (đơn vị vận hành chuỗi WinMart/WinMart+), đưa giá chuỗi bán lẻ này vượt mức 3 tỷ USD.

Hay từ năm 2016, Casino Group (Pháp) đã bán Big C Việt Nam cho Central Group - một tập đoàn đến từ Thái Lan. Casino cho biết giá trị doanh nghiệp của Big C Việt Nam khi ấy đạt 1 tỷ euro (hơn 1 tỷ USD).

Vậy điều gì làm nên sức hấp dẫn của thị trường bán lẻ hiện đại ở Việt Nam? 

Theo báo cáo mới đây của JPMorgan, Việt Nam đang ở "thời điểm vàng" của tăng trưởng tiêu dùng nhanh và thương mại hiện đại. Đây là một trong những động cơ thúc đẩy định giá thị trường của các công ty thuộc ngành hàng tiêu dùng trong nhiều năm tới. 

Thị trường lớn với dân số gần 100 triệu người, trong đó một nửa dưới 32 tuổi, Việt Nam đạt mức tăng trưởng GDP bình quân đầu người 7,1% CAGR từ năm 2017, lên đến hơn 4.000 USD vào năm 2022 - mức cao nhất trong số các nước ASEAN. 

Tầng lớp trung lưu gia tăng nhanh chóng cũng là một yếu tố mà các nhà đầu tư đặt cược vào thương mại hiện đại của Việt Nam. Dữ liệu từ Knight Frank cho thấy số lượng người Việt có giá trị tài sản ròng cao (tài sản trên 1 triệu USD) đã tăng 70,8% trong giai đoạn 2017 - 2022 và dự báo tăng 60,4% trong 2022 - 2027.

Theo các chuyên gia, nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh, tốc độ đô thị hoá tương đương với Trung Quốc và Ấn Độ năm 2010 nhưng mức độ thâm nhập của bán lẻ hiện đại còn thấp, khoảng 12% so với các nước thành viên ASEAN từ 20% đến 45%.

Do vậy, với những yếu tố kể trên, năm 2022, Colliers đánh giá “Việt Nam là một trong số các thị trường bán lẻ hàng đầu và hấp dẫn nhất trên toàn cầu”. Colliers cho biết với tiềm năng nhiều hứa hẹn, các ông lớn như Central Retail, AEON, Lotte,… đều đang có kế hoạch mở rộng quy mô, tăng độ phủ tại đây.

“Miếng bánh” nhiều người tranh

Thực tế, thị trường bán lẻ hiện đại tại Việt Nam đang chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt từ các ông lớn ngoại đến doanh nghiệp nội.

Tuần trước, Lotte Group khai trương tổ hợp thương mại giải trí Lotte Mall West Lake Hà Nội, với vốn đầu tư lên tới 600 triệu USD, quy mô 354.000m2 sàn - tương đương 50 sân bóng đá. Lotte cho biết quy mô sàn này là "lớn chưa từng có" trong bối cảnh tập đoàn đang tập trung vào thị trường Việt Nam, sau khi rút khỏi Trung Quốc.

“Dự án này phục vụ mục tiêu đưa Lotte Retail vượt ra ngoài Hàn Quốc để trở thành điểm đến mua sắm hàng đầu châu Á", ông Kim Sang-hyun, Phó Chủ tịch của Lotte Retail, nói với tờ Business Korea.

Đến nay, Lotte Group đến nay đã đầu tư khoảng 5 tỷ USD vào Việt Nam. Tập đoàn này đang có khoảng 270 nhà hàng Lotteria cùng 15 siêu thị Lotte Mart tại đây.

Tập đoàn bán lẻ hàng đầu Nhật Bản - AEON, cũng coi Việt Nam là thị trường trọng điểm. Chủ tịch Akio Yoshida cho biết trong thời gian tới sẽ phát triển khoảng 20 trung tâm thương mại tại Việt Nam, tập trung kinh doanh siêu thị, và vui chơi giải trí.

Hiện, AEON đã mở 6 trung tâm thương mại tại các tỉnh, thành phố lớn của Việt Nam như Hà Nội, TP HCM, Hải Phòng, Thừa Thiên Huế…. Đến nay, Việt Nam là nước được AEON đầu tư lớn nhất trên thế giới, với hơn 1,18 tỷ USD.

Central Retail - ông trùm bán lẻ Thái Lan, sở hữu loạt chuỗi cửa hàng GO!, Nguyễn Kim, Tops Market, cũng đang tăng tốc đầu tư vào Việt Nam. Đầu năm nay, Central Retail đã công bố khoản đầu tư trị giá 1,45 tỷ USD trong 5 năm tới vào Việt Nam. Trong giai đoạn 2023 – 2027, công ty đặt mục tiêu tăng gấp đôi số lượng cửa hàng lên 600, có mặt trên 57 trên 63 tỉnh thành của Việt Nam.

Central Retail Việt Nam đặt tham vọng trở thành nhà bán lẻ đa kênh số một ngành thực phẩm và số hai mảng bất động sản – trung tâm thương mại tại Việt Nam vào năm 2027.

Về phía những doanh nghiệp nội, đáng kể nhất là WinCommerce của tỷ phú Nguyễn Đăng Quang. Theo số liệu doanh nghiệp này tự công bố cho thấy hệ thống WinMart/WinMart+ và Win đang chiếm 50% thị phần bán lẻ hiện đại ở Việt Nam, xét theo quy mô. 

Trong nửa đầu năm, WinCommerce mở thêm 152 cửa hàng WinMart+ và hai siêu thị WinMart mới, nâng tổng số điểm bán lên 3.511 địa điểm trên toàn quốc. Trong năm nay, ban lãnh đạo Masan đặt mục tiêu mở rộng thêm khoảng 800 - 1.200 số lượng địa điểm siêu thị mini.

Đối trọng với WinCommerce là Bách Hoá Xanh của ông Nguyễn Đức Tài. Tính đến hết tháng 8, chuỗi này đang có 1.706 cửa hàng, chủ yếu tại khu vực phía Nam. Bách Hoá Xanh đã có một khoảng thời gian đi chậm lại do những vấn đề về vận hành, logistisc,… khiến công ty phải tạm dừng mục tiêu mở mới trong năm nay để cải tổ.

Tuy nhiên, những tháng gần đây, chuỗi bán lẻ tạp hoá này đã trở thành “điểm sáng” cho Đầu tư Thế Giới Di Động khi doanh số và lợi nhuận được cải thiện. Ông Phạm Văn Trọng, quyền Giám đốc điều hành của Bách Hoá Xanh, dự báo chuỗi sẽ tăng trưởng khoảng 10% doanh thu trong nửa cuối năm và đạt điểm hòa vốn trong năm nay. 

Emart - nhà bán lẻ Hàn Quốc, cũng không giấu diếm tham vọng tại thị trường Việt Nam. Công ty nhượng quyền độc quyền cho Thiso Retail (thuộc Thaco Group) để phát triển hệ thống siêu thị với mục tiêu 20 siêu thị trong 5 năm, doanh thu đạt 1 tỷ USD năm 2026. 

Ông chủ Thaco Trần Bá Dương từng cho biết mục tiêu đưa Emart sẽ trở thành thương hiệu bán lẻ hàng đầu thông qua chiến lược mở rộng thị trường.

Theo Colliers, miếng bánh bán lẻ ngày càng hấp dẫn hơn khi một số thương hiệu bán lẻ đến từ Nga, Mỹ, châu Âu cũng nôn nóng có mặt tại Việt Nam, với tiềm lực tài chính không kém cạnh gì các tay chơi đang hiện diện. 

Cuộc chơi không dễ 

Hồi cuối năm ngoái, chia sẻ với người viết bà Trang Đỗ – Trưởng phòng Dịch vụ Bán lẻ, Colliers (Việt Nam), nhận định: “Tiềm năng không đồng nghĩa với thành công cho tất cả. Đối với các nhà bán lẻ, gia nhập cuộc chơi và lớn mạnh trên thị trường Việt Nam không hề dễ dàng”. 

Cùng quan điểm, báo cáo từ Mirae Asset ra hồi đầu năm nay cho biết nhà bán lẻ hiện đại đang vấp phải sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các chuỗi bán lẻ tương tự và cả các kênh bán lẻ khác (bán lẻ truyền thống và thương mại điện tử), dẫn đến việc biên lợi nhuận của các nhà bán lẻ bị thu hẹp.

Các chuỗi bán lẻ lớn trong ngành phân phối lương thực thực phẩm đã tiến hành tái cơ cấu chuỗi, nhằm nâng cao hiệu quả vận hành cũng như cải thiện tình hình tài chinh, lợi nhuận. Tuy nhiên, các chuỗi này vẫn chưa đạt được điểm hòa vốn.

Đơn cử như WinCommerce, dù EBITDA liên tục cải thiện, chuỗi bán lẻ vẫn chưa có lãi. Nửa đầu năm, WinCommerce ghi nhận lỗ sau thuế hơn 381 tỷ đồng. Tuy nhiên, ban lãnh đạo công ty kỳ vọng sẽ có lãi nửa cuối năm nhờ chiến lược mở rộng quy mô, nhiều mô hình cửa hàng được thử nghiệm ghi nhận doanh thu và lưu lượng khách hàng tăng đáng kể.

Theo SSI Research, so với đối thủ WinCommerce, chuỗi Bách Hoá Xanh đang có tỷ suất lợi nhuận tương đương. Nửa đầu năm, Bách Hoá Xanh lỗ sau thuế hơn 658 tỷ đồng. Tổng lỗ lũy kế của Bách Hóa Xanh đã lên tới hơn 8.000 tỷ đồng tính đến ngày 30/6/2023. Ban lãnh đạo Đầu tư Thế giới Di Động hiện đặt mục tiêu đưa chuỗi Bách Hoà Xanh sẽ hoà vốn trong năm nay.

Tuy nhiên, SSI Research đánh giá đây là mục tiêu khó có thể đạt được trong bối cảnh người tiêu dùng có thể ưa thích việc mua sắm ở chợ truyền thống hơn khi thu nhập bị giảm. Dựa trên các số liệu hiện tại, mảng bách hoá của Đầu tư Thế giới Di Động sẽ đạt điểm hoà vốn khi doanh thu/cửa hàng đạt khoảng 1,7 tỷ đồng/tháng.

Với giả định doanh thu/tháng/cửa hàng của chuỗi Bách Hoá Xanh tiếp tục được cải thiện dần (2% mỗi tháng) trong 1 - 2 năm tới đây, chuỗi Bách Hoá Xanh sẽ hoà vốn trong năm 2024 và có lợi nhuận ròng dương vào năm 2025.