Ngày Tết về làng cổ Ước Lễ - nơi làm giò chả nức tiếng Hà Thành

Tết là thời khắc của đoàn viên, của những giá trị truyền thống bền chặt trong tâm thức người Việt. Trong hành trình tìm về cội nguồn, làng cổ Ước Lễ, nằm ở xã Tân Ước, huyện Thanh Oai, Hà Nội, như một nét chấm phá bình dị nhưng sâu sắc, nơi gìn giữ nghề làm giò chả hơn 500 năm tuổi và lưu giữ những nếp sống văn hóa đậm chất hồn quê Việt.

Nghề giò chả – Hương vị của sự gắn kết

Cụ bà Vịnh, 74 tuổi, một người làng Chuông lấy chồng về Ước Lễ, mỉm cười hồi tưởng: “Ngày trước trong làng 10 nhà thì 8 nhà làm giò chả. Nay con cháu mang nghề đi khắp nơi, nhưng chỉ còn ba nhà còn làm ở làng. Dù vậy, giò chả Ước Lễ vẫn giữ được danh tiếng của tổ tiên truyền lại”.

Giò chả Ước Lễ không chỉ là một nghề mà là di sản của những bàn tay tỉ mỉ, khéo léo và tâm huyết. Hương vị của giò lụa, chả quế nơi đây nức tiếng xa gần, không chỉ bởi kỹ thuật, mà còn bởi cái tình người làng gửi gắm vào từng miếng giò.

Theo truyền thuyết, nghề giò chả bắt nguồn từ một cung tần triều Mạc, người đã mang công thức làm giò truyền lại cho dân làng. Từ đó, bao thế hệ người Ước Lễ đã miệt mài gìn giữ và phát triển nghề, biến món giò chả giản dị trở thành tinh hoa ẩm thực, có mặt trên khắp mọi miền Tổ quốc.

Làm giò chả Ước Lễ là một hành trình của sự cẩn trọng và khéo léo. Chọn thịt lợn tươi, phần thịt mông với tỷ lệ cân bằng âm dương giữa thịt đỏ và thịt bạc chính là bí quyết tạo nên độ giòn, dai tự nhiên. Dù ngày nay đã có máy móc hỗ trợ, người Ước Lễ vẫn kiên trì gói giò bằng lá chuối theo cách truyền thống.

Mỗi chiếc giò được bọc trong ba lớp lá: lá nón bên trong, lá bánh tẻ ở giữa và lá già bên ngoài. Cách gói ấy không chỉ giữ được hương vị tự nhiên mà còn như một lời nhắc về sự trân trọng truyền thống, tôn kính tổ nghề.

Anh Mạnh, chủ cơ sở sản xuất giò chả Mạnh Xuân, chia sẻ: “Ngày thường, chúng tôi làm khoảng 40kg giò chả mỗi ngày. Nhưng Tết đến, đơn hàng dồn dập từ khắp nơi, có ngày làm tới hàng tấn giò”.

Anh không giấu được niềm tự hào khi kể về công việc nối nghiệp ông bà cha mẹ, mang hương vị làng quê đến với hàng triệu bữa cơm Tết.

Đổi mới làng cổ, nghề cũ

Ngày nay, không chỉ giữ gìn truyền thống làm giò chả, các gia đình ở Ước Lễ còn tìm cách mở rộng thị trường thông qua các kênh phân phối hiện đại. Thay vì chỉ tập trung bán hàng trực tiếp hoặc qua chợ truyền thống, giò chả Ước Lễ đang dần xuất hiện trên các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Tiki, và các cửa hàng online cá nhân. Nhờ đó, những người xa quê hoặc ở các thành phố lớn vẫn có thể thưởng thức hương vị Tết từ làng cổ.

Đặc biệt, một số gia đình trẻ đã thử nghiệm việc bán hàng trên TikTok Shop, nơi họ tổ chức các buổi livestream vừa quảng bá sản phẩm vừa chia sẻ câu chuyện làng nghề. 

Nhiều cơ sở sản xuất giò chả Ước Lễ đã lập fanpage trên Facebook và TikTok để giới thiệu sản phẩm. Không chỉ vậy, họ còn đầu tư vào các video ngắn để kể lại lịch sử trăm năm của nghề làm giò chả thu hút hàng nghìn lượt xem.

Với cách làm này, hình ảnh Ước Lễ không chỉ gắn liền với món giò chả mà còn được biết đến như một biểu tượng văn hóa độc đáo.

Anh Mạnh chia sẻ: “Năm nay, chúng tôi thử nghiệm thêm đóng gói chân không và vận chuyển nhanh quốc tế. Nhiều kiều bào Việt Nam đã đặt hàng giò chả từ nước ngoài, đặc biệt là ở Mỹ và châu Âu. Mỗi hộp giò gửi đi đều mang theo cả hương vị và ký ức quê hương”.

Trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh, giò chả Ước Lễ cũng phải đối mặt với sức ép không nhỏ từ những sản phẩm Tết hiện đại như xúc xích, lạp xưởng, hoặc các loại thịt nguội nhập khẩu. Nhiều hộ gia đình trong làng đang thử nghiệm cách đổi mới, bổ sung các sản phẩm phụ như giò thủ đông lạnh, giò nấm, hoặc chả hải sản để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng trẻ tuổi.

Chị Lan, một hộ sản xuất tại làng, tâm sự: “Ngày xưa, người ta chỉ mua giò lụa và chả quế để bày mâm cỗ. Nhưng giờ, thị hiếu thay đổi, khách thích những thứ mới lạ. Chúng tôi phải sáng tạo, vừa giữ được nét truyền thống, vừa có chút hiện đại để không mất đi thị phần”.

Quá nửa đời người gắn bó với nghề làm giò chả tại làng cổ, bà Vịnh nói: “Làm giò ngày nay dễ hơn vì có máy móc, nhưng cái quan trọng nhất vẫn là cái tâm của người làm. Tôi hay dặn con cháu rằng dù bán nhiều hay ít, vẫn phải làm đúng vị, đúng cách. Chỉ như vậy mới giữ được hồn của nghề.”

Kết nối nguồn cội ở ngôi làng cổ – Nơi thời gian dừng lại

Không chỉ nổi danh bởi nghề giò chả, làng cổ Ước Lễ còn giữ lại những giá trị kiến trúc và văn hóa đặc sắc. Cổng làng Ước Lễ với mái vòm cong cao sừng sững, khắc dòng chữ “Ước Lễ Môn” bằng Hán tự, như một lời nhắc nhở về sự tôn trọng lễ giáo và đạo đức. Dẫu thời gian có trôi đi, cổng làng vẫn đứng đó, uy nghi như một chứng nhân lịch sử.

Đầu làng là đình Ước Lễ, nơi thờ thành hoàng Lữ Gia. Những chi tiết chạm khắc long, ly, quy, phượng hay mai, lan, cúc, trúc trên đầu xà ngang, vì kèo thể hiện sự tỉ mỉ, tài hoa của các nghệ nhân xưa. Đối diện đình là khu chợ sáng sớm họp vội, nơi tiếng nói cười của người dân làng hòa lẫn trong làn sương mỏng, mang đến cảm giác yên bình, gần gũi đến lạ thường.

Những ngôi nhà cổ trăm tuổi, những cánh cổng cuốn thư và bức bình phong trước mỗi nhà như lưu giữ hồn cốt của một thời đã xa. Dù có những đổi thay, dấu vết của thời gian vẫn hiện diện trong từng mái ngói, từng hàng cây, từng mảng rêu phủ xanh nơi bức tường làng.

Mỗi dịp Tết về, làng Ước Lễ như sống lại trong không khí nhộn nhịp, hối hả. Những cơ sở sản xuất lớn như Mạnh Xuân làm việc hết công suất, những người lớn tuổi còn gói giò thủ công, còn con cháu xa quê thì mang sản phẩm đi khắp nơi. Từng miếng giò chả như mang theo cả ký ức, cả câu chuyện về một ngôi làng cổ với nghề truyền thống đã vượt qua bao thăng trầm lịch sử.

Giò chả Ước Lễ không chỉ đơn thuần là một món ăn. Đó là hương vị của ký ức, của tình làng nghĩa xóm, của những ngày thơ bé ngồi bên bếp lửa cùng bà gói giò. Với những người con xa quê, hương vị ấy là sợi dây kết nối họ với cội nguồn, với bữa cơm đoàn viên đầy ắp yêu thương.

Làng cổ Ước Lễ, với nghề làm giò chả trứ danh và những dấu ấn văn hóa, kiến trúc cổ kính, là minh chứng cho sức sống bền bỉ của truyền thống Việt Nam. Trong dòng chảy của hiện đại hóa, Ước Lễ vẫn giữ được nét bình dị, mộc mạc, như một chiếc cầu nối giữa quá khứ và hiện tại.

Ngày Tết, về lại Ước Lễ là tìm về hồn quê, về những giá trị nguyên bản của cuộc sống. Giữa những hối hả, vội vã, Ước Lễ vẫn đứng đó, dịu dàng nhắc nhở rằng đôi khi, chỉ cần một miếng giò thơm, một nụ cười là đủ để giữ trọn Tết trong tim.