Cán bộ thuế ngâm hồ sơ đất đai, người dân buộc phải chấp nhận tiêu cực để được giải quyết nhanh

Chỉ đạo chung chung phát sinh nhiều hệ lụy

Tại kỳ họp Quốc hội sáng ngày 16/6, đại biểu Phan Thái Bình (Quảng Nam) nhìn nhận thị trường chứng khoán và thị trường bất động sản (BĐS) đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế.

Những năm qua, hai thị trường này phát triển mạnh mẽ, góp phần vào sự phát triển chung của đất nước. Tuy nhiên, nhiều sai phạm lớn ở các lĩnh vực này đã được đưa ra xử lý, điển hình là vụ việc của FLC và Tân Hoàng Minh.

Bên cạnh đó, tình trạng giao dịch BĐS hai giá, tức giá thực tế cao hơn nhiều so với giá kê khai trên hợp đồng còn xảy ra phổ biến. Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo cơ quan thuế các cấp và tổ chức liên quan thực hiện các biện pháp chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS.

Song, đại biểu Phan Thái Bình cho rằng các chỉ đạo trong thời gian qua còn rất chung chung, chưa giải quyết triệt để các vấn đề mà ngược lại đã làm phát sinh những hệ lụy, bất cập trong quá trình thực hiện.

“Theo quy định pháp luật hiện hành, việc kê khai tính thuế là giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo giá hợp đồng thực tế. Trường hợp trong hợp đồng không ghi giá hoặc giá ghi trên hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn giá đất nhà nước quy định thì giá tính thuế theo khung giá đất nhà nước.

Bản chất đây là giao dịch dân sự, có sự thỏa thuận giữa hai bên mua và bán. Như vậy, nguồn thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS chính là sự kê khai không trung thực của một bộ phận người dân tham gia giao dịch và bảng giá đất của các địa phương hiện nay không sát với giá trị trường, thậm chí thấp hơn nhiều so với giá thực tế.

Bên cạnh đó, các giao dịch chuyển nhượng phải gắn liền với quyền lợi của người dân khi thực hiện bồi thường, hỗ trợ cho người dân bị thu hồi đất. Khi chuyển nhượng  BĐS người dân chịu mức thuế cao hơn nhưng khi bị thu hồi đất, đền bù thì áp theo giá nhà nước, dẫn đến bất bình đẳng trong mối quan hệ này”, đại biểu Phan Thái Bình đặt vấn đề.

Mặt khác, đại biểu cho rằng cơ quan thuế hiện nay không có cơ sở pháp lý rõ ràng để công nhận hoặc không công nhận mức giá kê khai trong hợp đồng công chứng là giá giao dịch thực tế.

"Chính vì vậy, việc áp dụng các biện pháp chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS ở các địa phương không thống nhất, mỗi nơi, mỗi người áp dụng một kiểu", đại biểu Phan Thái Bình nói. 

Cán bộ ngâm hồ sơ, kéo dài thời gian giải quyết

Đại biểu Phan Thái Bình cho biết, theo phản ánh của cử tri, một số cơ quan thuế cấp huyện có biểu hiện tùy tiện trong việc áp dụng giá bất động sản tính thuế. Nhiều nơi yêu cầu người dân phải chấp thuận giá tính thuế cao hơn 1,2-1,5 lần, thậm chí có nơi gấp 2 lần giá đất nhà nước quy định thì mới được giải quyết hồ sơ.

Trường hợp giá trong hợp đồng thấp hơn mức trên thì cơ quan thuế ngâm hồ sơ, mời người dân lên làm việc nhiều lần hoặc trả hồ sơ vì cho rằng giá ghi trên hợp đồng chưa sát với giá thị trường.

Trong khi đó, căn cứ nào để xác định sát với giá thị trường và áp dụng giá tính thuế cao hơn giá nhà nước quy định thì cơ quan thuế không chỉ ra, cũng không quy định được rõ ràng, minh bạch.

Tình trạng này dẫn đến một số địa phương có hồ sơ chậm giải quyết quá hạn khá lớn, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh và quyền lợi của người dân.

Một số cán bộ thuế có biểu hiện lạm quyền, gây khó khăn, nhũng nhiễu người dân và doanh nghiệp trong quá trình giải quyết hồ sơ. Một bộ phận người dân theo đó buộc phải chấp nhận tiêu cực để giải quyết hồ sơ thuận lợi.

Về nguyên tắc, cá nhân kê khai giá chuyển nhượng bất động sản sai giá thực tế phải chịu trách nhiệm trước pháp luật cả về hành chính và hình sự. Những hành vi gian lận này cần phải được lên án và phải được phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh.

Tuy nhiên trên thực tế, các chỉ đạo của bộ Tài chính, Tổng Cục thuế, UBND một số tỉnh và các cơ quan liên quan trong chống thất thu thuế thời gian qua chưa giải quyết được các vấn đề trên.

“Việc chỉ đạo chung chung, không đưa ra được giải pháp rõ ràng, cụ thể về pháp lý đã vô tình dẫn đến nguy cơ làm công cụ, phương tiện để một số cơ quan, cán bộ thuế và chủ thể khác như tổ chức hành nghề công chứng có điều kiện nhũng nhiễu, trục lợi, tham nhũng tiêu cực và gây khó khăn, phiền hà cho người dân và doanh nghiệp”, đại biểu nhận định.

Trước những tồn tại trên, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ sớm hoàn thiện hành lang pháp lý về đất đai, thuế, trong đó quy định rõ nguyên tắc xác định giá đất theo giá thị trường đúng như quy định tại Luật Đất đai.

UBND cấp tỉnh, thành phố phải cập nhật đúng, đủ và kịp thời giá đất theo sát giá thị trường vào bảng giá đất nhà nước để làm căn cứ tính thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS và tính chi phí bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất cho người dân.

Bộ Tài chính và Tổng Cục thuế phải quy định rõ ràng, cụ thể các biện pháp chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS để cơ quan thuế địa phương thực hiện thống nhất, công khai, minh bạch.