Một người có hàng chục tài khoản, tỷ lệ nằm chết cao, con số kỷ lục tài khoản mở mới còn nghĩa lý gì?

Tài khoản chứng khoán giao dịch liên tiếp lập kỷ lục

Trong tháng 5, thị trường chứng khoán Việt Nam có 476.711 tài khoản mới, cao hơn đáng kể kỷ lục 271.619 tài khoản thiết lập trong tháng 3 khi VN-Index trên vùng đỉnh 1.500 điểm.

Thông kê cụ thể, cá nhân trong nước mở 476.332 tài khoản trong tháng 5, đưa tổng tài khoản của nhóm này lên hơn 5,6 triệu. Tổ chức trong nước cũng mở thêm 123 tài khoản. Ở nhóm ngoại, trong khi cá nhân mở 298 tài khoản, tổ chức lại đóng 42 tài khoản giao dịch.

Lũy kế 5 tháng đầu năm nay, lượng tài khoản giao dịch chứng khoán trên thị trường tăng thêm 1,38 triệu tài khoản, tiến gần ngưỡng 1,54 tài khoản mới cả năm 2021. Tổng tài khoản giao dịch chứng khoán trên thị trường Việt Nam tại ngày 31/5/2022 đạt gần 5,7 triệu, tương đương hơn 5,8% dân số Việt Nam.

Trở lại 2 năm về trước, con số về tài khoản giao dịch chứng khoán mở mới cao kỷ lục luôn thu hút được sự quan tâm của nhà đầu tư. Sự hấp dẫn của kênh đầu tư chứng khoán thu hút đông đảo người dân tham gia thị trường chứng khoán.

Xu hướng mở tài khoản chứng khoán rõ nét hơn trong năm 2021. Đây là hệ quả từ việc các công ty chứng khoán triển khai eKYC giúp nhà đầu tư dễ dàng mở tài khoản giao dịch chứng khoán trực tuyến thay vì phải đến công ty như trước. Chỉ thao tác ít phút nhà đầu tư đã có cho mình một tài khoản.

Từ tháng 3/2021, mỗi tháng thị trường có thêm hàng trăm nghìn tài khoản mới dù thời điểm đó sàn HOSE rơi vào tình trạng nghẽn lệnh cục bộ, nhà đầu tư có tiền cũng không thể đặt lệnh mua được.

Càng nhiều tài khoản giao dịch chứng khoán được mở mới đồng nghĩa rằng thị trường hút được thêm nhiều tiền hơn từ dân chúng. Thanh khoản thị trường cuối năm 2021 và tháng đầu năm 2022 luôn vượt ngưỡng 1 tỷ USD/phiên. Lượng cổ phiếu giao dịch mỗi phiên cũng vượt mốc 1 tỷ đơn vị.

Nhưng quan sát thị trường từ tháng 3 cho thấy quan điểm “tài khoản nhiều, tiền nhiều” dường như không còn đúng. Số tài khoản vẫn tăng lên trong khi lượng giao dịch lại sụt giảm đáng kể. Đơn cử trên sàn HOSE, khối lượng giao dịch mỗi phiên hiện quanh ngưỡng 500 triệu cp mỗi phiên, bằng một nửa so với vùng đỉnh dù cho tài khoản giao dịch mới vẫn tăng như nêu trên.

Câu hỏi tiền đã đi đâu, con số tài khoản mới kỷ lục còn ý nghĩa gì giai đoạn này.

Kỷ lục mở tài khoản nhưng đang có tỷ lệ tài khoản chết không nhỏ, đã đến lúc kiểm soát hoạt động mở tài khoản của nhà đầu tư?

Trên những diễn đàn hội nhóm về chứng khoán, khác với những tháng trước đó thông tin về tài khoản giao dịch chứng khoán mở mới luôn được quan tâm lớn, được xem như tin tốt trên thị trường. Phản ứng rõ nhất là nhóm cổ phiếu chứng khoán thường bật tăng mạnh. Nhưng dường như sự quan tâm đã giảm nhiều khi nhà đầu tư vừa trải qua giai đoạn tra tấn tâm lý, khi tài khoản bị bào mòn đáng kể.

Việc nhà đầu tư bớt quan tâm hơn đến số tài khoản giao dịch chứng khoán mở mới có thể một phần đến từ thông tin liên quan đến vụ án thao túng thị trường chứng khoán xảy ra tại Tập đoàn FLC. Có đến 6 mã chứng khoán bị tháo túng giá liên quan đến nhóm ông Trịnh Văn Quyết. Thông tin từ Bộ Công An, ông Quyết chỉ đạo bà Trịnh Thị Minh Huế (em gái) mượn 26 chứng minh thư nhân dân mở 450 tài khoản tại 41 công ty chứng khoán.

Như vậy, bình quân mỗi chứng minh thư nhân dân được sử dụng để mở 17 tài khoản giao dịch chứng khoán. Đây là con số đầy bất ngờ, vượt xa hình dung mỗi người có 1 – 3 tài khoản, thậm chí là 5 tài khoản của nhiều người.

Trên thực tế, nhà đầu tư thường mở tài khoản, không mấy người đến công ty chứng khoán làm thủ tục đóng lại. Phần lớn thủ tục đóng lại thường được các nhà đầu tư tổ chức, quỹ đầu tư thực hiện. Điều này dẫn đến một lượng tài khoản giao dịch chết không nhỏ.

Ngay tại một công ty chứng khoán nằm trong Top3 về thị phần môi giới như VNDirect, số tài khoản chứng khoán active (có giao dịch) chiếm chưa đến 1/3 tổng tài khoản của công ty. Tổng tài khoản chứng khoán quản lý của VNDirect đạt 674.546 tài khoản thời điểm cuối năm 2021, nhưng chỉ có 208.089 tài khoản active. Những năm trước đó tỷ lệ tài khoản active còn thấp hơn, dưới ngưỡng 25%.

Tỷ lệ tài khoản chết khi không phát sinh giao dịch ở mức cao cùng với câu chuyện một cá nhân có thể mở hàng chục tài khoản như trên phần nào giải thích con số tài khoản kỷ lục không còn nhiều ý nghĩa.

Theo tìm hiểu của phóng viên, lượng tài khoản chứng khoán tăng vọt trong tháng 5 xuất phát hoạt động chuyển tài khoản giao dịch của nhà đầu tư tại một công ty chứng khoán là công ty con ngân hàng thương mại lớn.

Công ty chứng khoán này hoàn tất tăng vốn, lọt nhóm Top3 vốn điều lớn nhất thị trường cuối tháng 4. Đơn vị này được cung cấp dịch vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến giữa tháng 4. Sự dịch chuyển của nhóm nhân viên môi giới kéo theo khách hàng mở tài khoản mới.

Từ đây cho thể thấy rằng lượng nhà đầu tư thực chất trên thị trường có thể thấp hơn đáng kể con số 5,7 triệu tài khoản trên thị trường. Việc quy đổi số tài khoản chứng khoán tương đương 5,8% dân số Việt Nam không nhiều ý nghĩa.

Góc nhìn từ công ty quản lý quỹ lớn nhất thị trường - Dragon Capital, Chứng khoán Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa phát triển. Tỷ lệ dân số Việt Nam có tài khoản giao dịch chứng khoán trên dân số ở Việt Nam chỉ tương đương như thị trường Đài Loan những năm 90 của thế kỷ trước. Trong khi đó, Việt Nam luôn được các quỹ đầu tư đánh giá là tiềm năng.

Tuy nhiên trong câu chuyện phát triển thị trường, việc kiểm soát hoạt động mở tài khoản giao dịch chứng khoán cũng cần được tính đến, giảm nguy cơ thao túng giá của những "đội lái".

Trong hội nghị phát triển thị trường vốn cuối tháng 4, Thiếu tướng Lê Văn Tuyến, Thứ trưởng Bộ Công an kiến nghị việc sửa đổi bổ sung Luật Chứng khoán 2019 theo hướng có chế tài giám sát hoạt động mở tài khoản của các nhà đầu tư mở nhiều tài khoản ở nhiều công ty chứng khoán khác nhau cũng như là việc kiểm tra thông tin của các nhà đầu tư khi mở tài khoản.