Dấu ấn ‘nữ tướng’ Nguyễn Đức Thạch Diễm tại Sacombank: Hành trình 23 năm và di sản để lại

Từ giao dịch viên tới "nữ tướng" của Sacombank

Ngày 20/5/2025, đánh dấu cột mốc đặc biệt, sau hành trình gần 8 năm gắn bó với cương vị Tổng Giám đốc Sacombank, bà Nguyễn Đức Thạch Diễm đã chính thức nói lời chia tay ‘ghế nóng’ vị trí điều hành.

Chỉ trong vòng một tháng sau, bà tiếp tục xin rút khỏi vai trò Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Quản trị (HĐQT), chính thức khép lại chặng đường dẫn dắt đầy biến động trong 23 năm đồng hành cùng Sacombank.

Sinh năm 1973, trình độ học vấn Tiến sĩ Quản trị Kinh doanh, bà Diễm ‘bén duyên’ với Sacombank từ vị trí nhân viên kế toán, nhân viên tín dụng vào năm 2002 và tiếp tục kinh qua nhiều vị trí công tác.

Giai đoạn 2013-2016, bà Diễm nhận nhiệm vụ điều hành khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Năm 2016, bà được điều về làm Phó Tổng Giám đốc phụ trách mảng xử lý nợ, tháng 3/2017 là quyền Tổng Giám đốc, đến tháng 5/2017 chính thức trở thành Tổng Giám đốc và tháng 4/2018 được bầu bổ sung làm thành viên HĐQT kiêm Tổng Giám đốc của Sacombank.

Bà Diễm bước vào nhiệm vụ đầy thách thức khi tham gia dẫn dắt ngân hàng hàng tái cơ cấu trong bối cảnh uy tín của Sacombank giảm sút, tình hình khó khăn khiến cho nhân sự giỏi bị lôi kéo, chính sách đãi ngộ thấp khách hàng doanh nghiệp lâu năm cũng tời Sacombank vì cơ chế chính sách thiếu cạnh tranh.

Trọng trách nặng nề

Thời điểm bà Diễm điều hành Sacombank giai đoạn đầu tái cơ cấu, Sacombank đối diện với hơn 96.000 tỷ đồng tài sản không sinh lời, chiếm tới 30% tổng tài sản (sau sáp nhập với Southern Bank). Đây là "gói nợ xấu" đồ sộ, việc phải làm là bắt tay vào đề án tái cơ cấu sau sáp nhập đã được Ngân hàng Nhà nước phê duyệt.

Cuối năm 2016, nợ xấu nội bảng của Sacombank chiếm 6,9% tổng dư nợ, trong khi nợ xấu bán cho VAMC tăng vọt lên hơn 23.000 tỷ đồng. Kết quả kinh doanh cùng năm chỉ còn 89 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, giảm gần 90% so với hai năm trước đó. Trong giai đoạn này, Sacombank rơi vào tình trạng "ba không": không cổ tức, không chia thưởng, không tăng trưởng.

Dù gắn bó với Sacombank nhiều năm và kinh qua nhiều vị trí công tác, song việc tiếp nhận vai điều hành giữa tâm bão với tình trạng nợ xấu cao, hoạt động kinh doanh chững lại và uy tín thương hiệu giảm sút là một thách thức không hề nhỏ.

Bà Diễm từng chia sẻ điều quan trọng nhất lúc ấy là làm sao để 19.000 cán bộ nhân viên hiểu và đồng lòng chia sẻ vượt qua giai đoạn khó khăn. “Tôi là người làm công chuyên nghiệp,” bà nói, do đó có nhiệm vụ hướng mọi người đến mục tiêu chung, đặt lợi ích tập thể lên hàng đầu.

Từng chia sẻ trước đây, ông Phan Đình Tuệ, Phó Tổng giám đốc Sacombank thời kỳ đó (nay là Thành viên HĐQT) cho biết Tổng Giám đốc Sacombank thời điểm tái cơ cấu có nhiều việc phải làm, trong đó yêu cầu nào cũng cấp bách.

Một mặt phải tiếp tục duy trì điều hành hoạt động kinh doanh hiệu quả, từng bước đưa Sacombank trở lại tốc độ tăng trưởng tích cực; một mặt phải xử lý nhanh chóng những tồn đọng sau sáp nhập, trong đó chú trọng xử lý nợ xấu.

"Một thách thức quá sức tưởng tượng ngay cả đối với nam lãnh đạo, huống chi đây là nữ. Phải là một Tổng Giám đốc đầy bản lĩnh mới đảm nhận nổi công việc này", ông cho hay.

Bắt tay vào giai đoạn tái cơ cấu, bà Diễm chỉ đạo việc rà soát toàn bộ danh mục tài sản, phân loại nợ một cách thực chất thay vì theo hướng “kỹ thuật”. Bà không né tránh thực tế mà chọn cách đối mặt trực diện để tái lập niềm tin thị trường.

Hàng loạt khoản nợ và tài sản tồn đọng được đưa vào danh sách thu hồi, xử lý qua đấu giá công khai hoặc bán lại cho VAMC. Nỗ lực này giúp Sacombank từng bước thoát khỏi tình trạng thiếu thanh khoản kéo dài và lấy lại niềm tin từ thị trường.

“Sự đồng lòng của cán bộ nhân viên trên toàn hệ thống, sự yêu mến và ủng hộ của hàng triệu khách hàng, sự tín nhiệm của quý cổ đông. Bấy nhiêu đó thôi đã giúp ghế "nóng" bớt nóng và tiếp thêm cho tôi rất nhiều sự tự tin, bản lĩnh và trách nhiệm”, bà chia sẻ.

Trong 8 năm, Sacombank đã xử lý được hơn 76.000 tỷ đồng nợ xấu, đưa tỷ lệ tài sản không sinh lời giảm mạnh từ 28% xuống chỉ còn 2,4% cuối năm 2024. Đây là tiền đề vững chắc để ngân hàng khôi phục hiệu quả hoạt động.

Đến cuối năm 2024, Sacombank đã hoàn thành 13 trong tổng số 14 nội dung trong Đề án tái cơ cấu. Dư nợ liên quan đến nhóm ông Trầm Bê còn lại khoảng 12.037 tỷ đồng, trong đó phần lớn đã được bán sang VAMC. Tổng giá trị trái phiếu đặc biệt do VAMC nắm giữ cũng giảm mạnh từ hơn 43.000 tỷ đồng vào năm 2017.

Lội ngược dòng ngoạn mục

Gần 8 năm dưới quyền điều hành của bà Diễm cùng các cộng sự, Sacombank đã có sự lội ngược dòng ngoạn mục khi các chỉ tiêu kinh doanh tăng trưởng ấn tượng.

Cụ thể, giai đoạn 2016 - 2024, tổng tài sản đã tăng hơn 125%, cho vay tăng 169%, tổng huy động tăng 121%, lợi nhuận trước thuế tăng từ 156 tỷ đồng lên đến hơn 12.270 tỷ đồng. Các chỉ số ROA, ROE, CAR được cải thiện rõ rệt, trong đó, CAR được duy trì ổn định trên 9% và đạt mức 10.14% vào năm 2024 (cao hơn mức 8% do NHNN quy định),  ROA và ROE tăng 49 lần.

Trích lời trong Báo cáo thường niên 2023, bà Diễm viết: “ Sacombank tự tin hoàn thành Đề án trước thời hạn và sẵn sàng nội lực để bước vào một giai đoạn phát triển mới mạnh mẽ và bứt phá.

Dù phải đối diện với những khó khăn từ bối cảnh thị trường chung, Sacombank vẫn ghi dấu ấn nhờ hoạt động hiệu quả và tích cực. Hầu hết các chỉ tiêu đều tăng trưởng so với năm trước và đạt kế hoạch Đại hội đồng cổ đông giao.”

Tái tạo và chuyển giao

Đáng chú ý, bà không chỉ để lại dấu ấn từ kết quả tài chính. Trong phỏng vấn với Báo Đầu tư  năm 2019, bà chia sẻ triết lý quản trị của mình: “Khi mọi người đủ mạnh mẽ để vượt qua cái tôi, sự ích kỷ và những giới hạn của bản thân… thì mọi việc sẽ đều có kết quả như mong đợi.”

Chính tinh thần đó đã giúp bà tổ chức lại bộ máy nhân sự, khôi phục văn hóa doanh nghiệp, đẩy mạnh số hóa ngân hàng và duy trì sự đoàn kết cao trong nội bộ, điều rất cần trong giai đoạn hậu khủng hoảng.

Bà Diễm là người kiên quyết trong kỷ luật nội bộ nhưng cũng rất sâu sát, lắng nghe. Những chương trình phát triển cán bộ nguồn, hội thảo quản lý cấp trung và các công cụ KPI đều được áp dụng đồng bộ.

Giai đoạn khi mới nhậm chức, bà Diễm và các cộng sự đã bắt tay giải quyết bài toán giữ chân nhân sự bằng cách thuyết phục hội đồng quản trị đưa ra chính sách phúc lợi mới, tạo kết nối trong nội bộ và cách hành xử đi từ cái tâm.

Sớm nhận diện văn hoá doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong kết nối đội ngũ vốn là nhân tố quan trọng nhất quyết định sự thành công của quá trình tái cơ cấu đầy khó khăn thách thức. Vì lẽ đó, Sacombank đã đưa ra các định hướng tập trung vào vấn đề con người và gầy dựng lại cốt lõi văn hoá doanh nghiệp.

Sacombank cũng là ngân hàng tiên phong trong số hóa, với ứng dụng AI, ngân hàng số và dịch vụ khách hàng đa kênh. Những chuyển đổi này đến từ sự nhạy bén và quyết đoán của người đứng đầu.

“Mỗi hành trình đều khởi nguồn từ những bước đầu tiên. Khi niềm tin đã kiện toàn thì đôi chân sẽ vững vàng tăng tốc" – thông điệp bà Nguyễn Đức Thạch Diễm truyền tải đến toàn thể cán bộ nhân viên tại lễ kỷ niệm 28 năm thành lập của nhà băng này hồi cuối tháng 12/2019.

Với những nỗ lực nổi bật, bà Diễm là nữ CEO duy nhất của ngành ngân hàng được vinh danh là Doanh Nhân Sao Đỏ trong năm 2019. Năm 2024, bà tiếp tục được Tatler Asia bình chọn vào danh sách "Asia's Most Influential Vietnam", và Tạp chí Fortune vinh danh trong Top 100 phụ nữ quyền lực nhất châu Á.

Những ghi nhận này không chỉ tôn vinh nỗ lực cá nhân mà còn phản ánh tầm vóc mới của Sacombank trên thị trường khu vực.

Song mọi hành trình đều có điểm dừng, cuộc gặp gỡ nào cũng có sự chia ly, việc bà Diễm từ nhiệm và rút lui khỏi bộ máy lãnh đạo Sacombank diễn ra theo nguyện vọng cá nhân.

Trong tâm thư gửi tới cán bộ nhân viên Sacombank, bà viết: “Tôi đã sống, đã dám làm, đã dấn thân hết mình cho hành trình tái cơ cấu, hồi phục và vươn mình mạnh mẽ của Sacombank.”

Đồng thời, bà nhắn nhủ thế hệ kế nhiệm: “Hãy tự biết cách gây áp lực cho bản thân để vươn lên và tỏa sáng. Vì không ai khác có thể làm điều đó thay cho bạn.”

Trích lời bà Diễm trong tâm thư: “Dẫu phía trước còn nhiều thử thách, có thể mọi thứ chưa trọng vẹn, nhưng với một inh thần tích cực, trái tim nhân hậu và niềm tin vào nhau, Tôi tin Sacombank sẽ tiếp tục toả sáng và vững bước”.

Trong lịch sử Sacombank, bà Nguyễn Đức Thạch Diễm sẽ là một trang đặc biệt không chỉ là nữ CEO đầu tiên, mà còn là người để lại dấu ấn đậm nét nhất về khả năng vượt bão, tái thiết một ngân hàng đang trong tình trạng "nguy kịch" trở mình lấy lại vị thế. 

Khả năng quản trị toàn diện, từ xử lý tài chính, điều hành vận hành, thiết lập văn hóa nội bộ đến truyền thông đối ngoại, tất thảy đều là điểm nổi bật trong nhiệm kỳ của bà.

Dấu ấn lãnh đạo của bà được ghi nhận ở sự quyết đoán, lắng nghe và bền bỉ. Với chìa khóa “khẳng định nội lực”, bà Diễm đã giúp Sacombank đứng vững trước những thử thách của thị trường và đạt được những thành tựu ấn tượng.

Sự kết hợp giữa trí tuệ, bản lĩnh và tâm huyết của bà không chỉ mang lại những thành công cho Sacombank mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của ngành ngân hàng Việt Nam.