[Phần 1] Giá cà phê thế giới lao dốc cản trở sản xuất tại Guatemala

Ảnh: The Washington Post.

Rodrigo Carrillo, một người trồng cà phê tại Guatemala, cho biết các nhà máy sản xuất cà phê dường như là một khoản đầu tư giúp thay đổi cuộc sống. Ông Carrillo tham gia một hợp tác xã bán cà phê cho Starbucks và một số tổ chức thương mại công bằng. 

Ở vùng cao nguyên màu mỡ của Guatemala, không có cách nào thoát nghèo nhanh hơn là cung cấp sản phẩm cho những người uống cà phê Mỹ.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, giá cà phê sụt giảm khiến ông Carrillo rất lo ngại.

Guatemala hiện là nguồn di cư lớn nhất đến Mỹ, hơn 211.000 người đã bị bắt giữ tại biên giới Tây Nam trong 8 tháng từ tháng 10/2018 đến tháng 5/2019. 

Ở phía tây Guatemala, một trong những yếu tố lớn nhất tác động tới việc người dân di cư đó là giá cà phê sụt giảm, từ 2,2 USD/pound năm 2015 xuống mức thấp ở thời điểm hiện tại là 86 US cent, giảm khoảng 60%. 

Kể từ năm 2017, hầu hết nông dân kinh doanh thua lỗ , thậm chí nhiều người đã bán cà phê cho một số thương hiệu cà phê đặc sản nổi tiếng thế giới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đổ lỗi cho an ninh biên giới yếu ở Mexico và những sơ hở trong hệ thống tị nạn của Mỹ đã khiến dòng di cư ngày một tăng. Thỏa thuận của Mexico và Mỹ trước đó tập trung chủ yếu vào việc ngăn chặn dòng người di cư từ Guatemala thông qua những biện pháp thực thi cứng rắn hơn.

Hơn một nửa trong số 100 thành viên của hợp tác xã cà phê Hoja Blanca đã di cư và nhiều trang trại cà phê đã bị bỏ hoang.

"Vấn đề di cư liên quan tới vấn đề cà phê", ông Genier Hernández, người đứng đầu hợp tác xã cà phê của Hoja Blanca nhận định.

Trong nỗ lực chống di cư, Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ đã hỗ trợ các nhà sản xuất cà phê tuy nhiên Tổng thống Trump đã bác bỏ những nỗ lực đó.

Ông Kevin McAleenan, thư kí Bộ An ninh nội địa Mỹ, đã tới Guatemala vào tháng 5 và tổ chức buổi gặp mặt những người trồng cà phê, gồm cả ông Hernández. Những người tham gia đã trình bày về vấn đề "Cà phê và Di cư" và báo cáo số lượng người dân đã rời đi.

Cà phê ở Guatemala là nguồn cung cấp các công ty như Starbucks và các nhãn hiệu cà phê đặc sản khác

Cà phê ở Guatemala là một trong những nguồn cung cấp của thị trường cà phê thế giới. 

Trong 2 năm qua, giá cả sụt giảm do sự gia tăng sản xuất cà phê giá rẻ ở Brazil, Arab Saudi, sức mạnh của đồng USD và sự gia tăng sản lượng tại Việt Nam, Honduras và Colombia. Điều này đã "ăn mòn" giá trị của hạt cà phê ngay cả khi giá của cà phê latte và americano tại các cửa hàng ở Mỹ đều tăng lên.

Trong khi đó, chi phí sản xuất của 120.000 hộ nông dân trồng cà phê qui mô nhỏ ở Guatemala cũng tăng lên khi họ buộc phải mua hóa chất để chống lại sự phát triển của bệnh rỉ sắt trên cây cà phê, một loại nấm bệnh gây ra bởi biến đổi khí hậu.

Những yếu tố trên đã cùng nhau làm dấy lên sự cạnh tranh giữa nhà điều hành các công ty sản xuất cà phê.

"Nguyên nhân chính của cuộc di cư mà Mỹ đang thấy ở biên giới phía nam nước này là giá cà phê giảm. Tất cả chúng tôi thực sự lo lắng bởi việc sản xuất cà phê đã trở thành một sinh kế bền vững cho phần lớn người dân ở Mesocerica", ông Ric Rhinehart, cựu giám đốc điều hành của Hiệp hội Cà phê Đặc sản của Mỹ, cho biết.

Người trồng cà phê Guatemala như ông Rodrigo Carrillo chỉ sản xuất một số loại cà phê nổi tiếng nhất trên thế giới. 

Nhờ lợi thế về địa lý, khu vực trồng cà phê của ông là một trong những vùng trồng cà phê ngon nhất thế giới. Độ cao, thổ nhưỡng và lượng mưa rất hoàn hảo cho sản xuất. Do vậy, cà phê ở vùng này là nguồn cung cấp cho các công ty như Starbucks và các nhãn hiệu cà phê đặc sản khác.

Người trồng cà phê không thể trang trải chi phí sản xuất

Giá cà phê sụt giảm đã gây khó khăn cho ông Carrillo và những người trồng cà phê khác. 

Giá cà phê được chứng nhận thương mại công bằng có giá tối thiểu 1,6 USD/pound kể từ năm 2011. Tuy nhiên, số tiền đó được trả cho các công ty xuất khẩu, không phải cho nông dân. Nhiều nông dân ở Guatemala chỉ nhận được khoảng 1,2 USD/pound trong năm 2019, ít hơn nhiều so với chi phí sản xuất.

Đại diện của Fairtrade International, Tổ chức Quốc tế về Thương mại Công bằng, cho biết họ nhận thức được điều đó, nhưng họ không thể dễ dàng tăng giá cà phê mà không làm mất đi khả năng cạnh tranh.

"Chúng tôi đồng ý rằng ngay cả với năng suất cao hơn và cải thiện chất lượng, giá cà phê ngày nay quá thấp để có thể mang lại cho người trồng cà phê một cuộc sống tốt", Emily deRiel, phát ngôn viên của Fairtrade International, cho biết.

Starbucks đã bổ sung phí bảo hiểm cao hơn giá thị trường toàn cầu cho các nhà sản xuất được chứng nhận thông qua thông lệ về Công bằng cho Người nông dân và cà phê (CAFE). 

Một số hợp tác xã cà phê lớn của Guatemala cho biết Starbucks đã trả cho nông dân có chứng nhận CAFE cao hơn 30% so với giá thị trường toàn cầu trong những năm gần đây, kể cả vào năm 2019.