Liệu Belarus có tham chiến tại Ukraine?

Theo The Guardian, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã tỏ ra thận trọng với cuộc xung đột Ukraine.

Vào ngày 24/2, quân đội Nga đã tập kết và tràn qua biên giới Ukraine từ Belarus. Cho đến nay, Belarus vẫn không trực tiếp tham gia xung đột hoặc gửi lính tham chiến. Thậm chí đôi khi ông Lukashenko còn tuyên bố rằng cuộc chiến đang “kéo dài”.

Giờ đây, các cuộc gặp gỡ giữa Tổng thống Lukashenko và Tổng thống Nga Vladimir Putin một lần nữa làm dấy lên lo ngại rằng Belarus sẽ trực tiếp nhảy vào xung đột. 

Ông Lukashenko tuyên bố Belarus và Nga sẽ triển khai một đơn vị quân sự chung và hàng nghìn binh sĩ Nga sẽ tới nước này trong những ngày tới để chuẩn bị tập trận.

Bộ trưởng Quốc phòng Belarus Viktor Khrening tuyên bố hôm 11/10: “Chúng tôi nhấn mạnh một lần nữa rằng nhiệm vụ của lực lượng chung hoàn toàn là phòng thủ. Tất cả hoạt động đang diễn ra nhằm mục tiêu đảm bảo khả năng đáp trả đầy đủ với những hành động ở gần biên giới Belarus”.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã cảnh báo trong hội nghị của G7 vào ngày 11/10 và đề xuất Liên Hợp Quốc gửi lực lượng gìn giữ hòa bình tới biên giới giữa Ukraine và Belarus đề ngăn không cho ông Lukashenko tiến hành một “hành động khiêu khích”.

Bất chấp những cảnh báo, vẫn còn nhiều nghi hoặc về việc liệu ông Lukashenko có sẵn sàng gửi quân tới Ukraine hay không, ngay cả khi chịu áp lực từ Tổng thống Putin.

“Dĩ nhiên ông Putin có rất nhiều quyền lực đàm phán. Nhưng Tổng thống Nga không thể buộc ông Lukashenko tự sát về mặt chính trị”, ông Artyom Shraibman, một nhà khoa học chính trị người Belarus nói.

“Tôi nghĩ rằng ông Lukashenko chắc chắn sẽ cố gắng phản kháng lại mọi nỗ lực đẩy Belarus vào một cuộc chiến tranh”, ông Shraibman nhận định. “Mặt khác, tôi không tin rằng ông Lukashenko vẫn sẽ thành công với mục tiêu trên. Có nhiều cách để Nga đẩy Belarus vào cuộc xung đột”.

Nếu không gửi quân tới Ukraine, ông Lukashenko vẫn có thể cho phép quân đội Nga được triển khai tại biên giới Belarus để kéo dãn trận địa phòng thủ của Ukraine. Nga cũng có thể sử dụng Belarus như một nơi huấn luyện cho hàng chục nghìn binh sĩ mới động viên.

Theo Dự án Hajun, các cuộc tập trận chung giữa Nga và Belarus sẽ được tổ chức tại một vài tòa nhà của thành phố Yelsk, chỉ cách biên giới Ukraine khoảng 17 km.

Nhóm vận động này cho biết các buổi học tại một trường dạy nhạc gần sở cảnh sát và tòa thị chính đã bị hoãn. Người dân địa phương cũng được yêu cầu không quay phim các đoàn xe bọc thép chuẩn bị tới vào ngày 12/10. 

Belarus chưa sẵn sàng

Ông Konrad Muzyka, một nhà phân tích quốc phòng độc lập và Giám đốc của Rochan Consulting, cho biết quân đội Belarus “tương đối yếu, ngoài những tuyên bố [của Tổng thống Lukashenko] thì chẳng có gì cả”.

Ông nói rằng quân đội nước này sẽ phải động viên khoảng 20.000 người để chiến đấu toàn lực. Và Ukraine sẽ có đủ thời gian để chuẩn bị nếu Belarus bắt đầu động viên và chuyển quân tới biên giới.

Belarus cũng đã tiến hành các cuộc tập trận với tần suất cao nhất kể từ chiến tranh lạnh. Ông viết: “Minsk đang thử nghiệm tất cả năng lực như thể đang chuẩn bị tham chiến vậy”.

“Có ba cách giải thích cho hành động trên: 1) Chuẩn bị cho một cuộc tấn công của NATO, 2) Trói chân lực lượng Ukraine ở gần biên giới, ngăn không cho những đơn vị này triển khai ở nơi khác và 3) Chuẩn bị tấn công Ukraine”. Ông Muzyka hiện đang xem xét lựa chọn thứ hai và ba.

Các đoạn video đã gợi ý rằng thay vì Nga chuyển vũ khí hạng nặng tới Belarus để chuẩn bị tấn công Ukraine, điều ngược lại đang diễn ra. Belarus đang gửi xe tăng, đạn dược và xe tải từ kho dự trữ của mình cho Nga.

Dự án Hajun cống bố video cho thấy 8 xe tăng T-72A đang được chuyển từ Minsk tới Nga, và tiết lộ rằng các nhân chứng nhìn thấy 15-30 xe tăng và ít nhất 28 xe tải Ural.

Ông Franak Viačorka, cố vấn cao cấp của nhà lãnh đạo đối lập Sviatlana Tsikhanouskaya (hiện đang lưu vong), cho biết ông không tin rằng quân đội Belarus sẽ tham gia tích cực vào xung đột Ukraine.

Ông nói: “Tôi nghi ngờ [khả năng Belarus tham chiến]. Trên thực thế, các chỉ huy quân đội đang cố gắng trấn an binh sĩ rằng Belarus sẽ không tham gia cuộc xung đột khi Ukraine đang giành được  thành công. Chẳng ai muốn chiến đấu cùng Tổng thống Putin cả”.

Ông Viačorka cho rằng quân đội Belarus không đủ năng lực để chiến đấu tại Ukraine. Ông nói: “Chúng tôi không có đủ binh sĩ và khí tài. Rất nhiều khí tài đã được chuyển giao cho Liên bang Nga. Tất cả những gì có thể sử dụng đã được sử dụng. Chỉ có 7.000 quân thường trực, không sẵn sàng cho một chiến dịch tiến công”.

Tổng thống Lukashenko từng phải đối mặt với làn sóng biểu tình vào năm 2020. Nhiều khả năng ông sẽ không muốn mạo hiểm trong một cuộc xung đột bị người dân Belarus phản đối, theo khảo sát không chính thức.

“Ông Lukashenko không muốn bị kéo vào cuộc xung đột Ukraine bởi những rủi ro có thể mang lại”, ông Shraibman nói. Khảo sát cho thấy ít hơn 10% người dân Belarus ủng hộ tham gia trực tiếp vào xung đột Ukraine.